Tổng quan nghiên cứu

Huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk, với dân số trên 174.000 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm khoảng 46%, là một địa phương có tiềm năng phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới (NTM). Sau hơn tám năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng NTM, huyện đã có 9 xã đạt chuẩn NTM trong tổng số 15 xã, với 3 xã đạt từ 15-18 tiêu chí và 3 xã đạt chuẩn từ 12-14 tiêu chí. Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý nhà nước (QLNN) về xây dựng NTM trên địa bàn huyện, phân tích những thuận lợi, khó khăn và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý trong giai đoạn 2011-2018, định hướng đến năm 2020.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh nước ta vẫn là quốc gia nông nghiệp với hơn 70% dân cư sống ở nông thôn, trong khi xây dựng NTM được xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm thúc đẩy công nghiệp hóa - hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Việc hoàn thiện QLNN về xây dựng NTM không chỉ góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân mà còn tạo nền tảng phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho huyện Cư M’gar nói riêng và tỉnh Đắk Lắk nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới. Trước hết, khái niệm nông thôn mới được hiểu là khu vực nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, sản xuất phát triển bền vững, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái.

Lý thuyết quản lý nhà nước được vận dụng với quan điểm quản lý là quá trình tổ chức, điều hành của các cơ quan nhà nước nhằm thực thi quyền lực, điều chỉnh các hoạt động xã hội theo pháp luật để đạt mục tiêu phát triển. Trong đó, quản lý nhà nước về xây dựng NTM bao gồm hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, tổ chức bộ máy, huy động nguồn lực, kiểm tra giám sát và điều chỉnh các hoạt động xây dựng NTM.

Ba khái niệm chính được tập trung nghiên cứu gồm:

  • Hoạch định chiến lược và quy hoạch xây dựng NTM: Xác định mục tiêu, nội dung, giải pháp phát triển nông thôn theo hướng hiện đại, bền vững.
  • Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước: Ban Chỉ đạo các cấp, Văn phòng điều phối, Ban quản lý và Ban giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM.
  • Huy động và quản lý nguồn lực: Đa dạng hóa các nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, tín dụng, doanh nghiệp và đóng góp của cộng đồng dân cư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu thống kê của huyện Cư M’gar, các văn bản pháp luật liên quan đến xây dựng NTM.
    • Số liệu sơ cấp thu thập qua điều tra xã hội học, phỏng vấn sâu với cán bộ địa phương, người dân và các chuyên gia trong lĩnh vực nông thôn mới.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê so sánh số liệu trước và sau khi triển khai chương trình xây dựng NTM để đánh giá hiệu quả.
    • Phân tích tổng hợp, xử lý số liệu bằng phần mềm Excel để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Cỡ mẫu điều tra xã hội học được lựa chọn đại diện cho các nhóm dân cư và cán bộ quản lý tại huyện, đảm bảo tính khách quan và đại diện cho toàn huyện.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2011-2018, với định hướng và đề xuất giải pháp đến năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng QLNN về xây dựng NTM tại huyện Cư M’gar:

    • Đã có 9/15 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 60% tổng số xã.
    • 3 xã đạt từ 15-18 tiêu chí, tương đương khoảng 20% xã đạt mức cao.
    • 3 xã còn lại đạt chuẩn từ 12-14 tiêu chí, chiếm khoảng 20%.
    • Thu nhập bình quân đầu người ở nông thôn tăng khoảng 25% so với trước khi triển khai chương trình.

  2. Huy động nguồn lực và đầu tư hạ tầng:

    • Ngân sách nhà nước chiếm khoảng 40% tổng nguồn vốn xây dựng NTM.
    • Vốn tín dụng chiếm khoảng 30%, vốn doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế chiếm 20%, đóng góp của cộng đồng dân cư khoảng 10%.
    • Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông nông thôn, thủy lợi, trường học và trạm y tế được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ giao thông nông thôn được cứng hóa tăng lên 35% so với giai đoạn trước.

  3. Vai trò của bộ máy quản lý và sự tham gia của người dân:

    • Ban Chỉ đạo các cấp được thành lập đầy đủ, hoạt động tương đối hiệu quả nhưng còn hạn chế về năng lực chuyên môn và phối hợp liên ngành.
    • Người dân tham gia đóng góp ngày công, vật chất và giám sát thực hiện chương trình, tuy nhiên vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước.

  4. Khó khăn và hạn chế:

    • Quy hoạch xây dựng NTM còn thiếu đồng bộ, chưa có tầm nhìn dài hạn.
    • Cơ chế huy động vốn chưa đa dạng, chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia.
    • Một số tiêu chí về văn hóa, môi trường và an sinh xã hội chưa được quan tâm đúng mức.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc xây dựng NTM tại huyện Cư M’gar đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt là về hạ tầng và nâng cao đời sống người dân. Số liệu tăng trưởng thu nhập và tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM phản ánh hiệu quả bước đầu của chương trình. Tuy nhiên, những hạn chế về quy hoạch, huy động nguồn lực và năng lực quản lý cho thấy cần có sự điều chỉnh và hoàn thiện chính sách.

So sánh với các huyện trong vùng Tây Nguyên như Cư Jút (Đắk Nông), Chư Prông (Gia Lai) và Ngọc Hồi (Kon Tum), huyện Cư M’gar có nhiều điểm tương đồng về đặc điểm dân cư và điều kiện tự nhiên. Các địa phương này đều nhấn mạnh vai trò của công tác tuyên truyền, sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền và sự tham gia tích cực của người dân trong xây dựng NTM. Kinh nghiệm từ các huyện này cho thấy việc xây dựng bộ máy quản lý chuyên nghiệp, huy động đa dạng nguồn lực và phát huy vai trò chủ thể của người dân là yếu tố then chốt để thành công.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM theo năm, biểu đồ phân bổ nguồn vốn đầu tư và bảng so sánh các tiêu chí NTM giữa các xã trong huyện để minh họa rõ nét hơn về thực trạng và tiến độ thực hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác quy hoạch xây dựng NTM đồng bộ và bền vững

    • Xây dựng quy hoạch chi tiết, có tầm nhìn dài hạn, phù hợp với đặc điểm địa phương.
    • Thời gian thực hiện: 2019-2020.
    • Chủ thể: UBND huyện phối hợp với các sở ngành liên quan.

  2. Nâng cao năng lực quản lý và phối hợp liên ngành

    • Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý các cấp, đặc biệt là cán bộ chuyên trách xây dựng NTM.
    • Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, đơn vị liên quan.
    • Thời gian: 2019-2021.
    • Chủ thể: Ban Chỉ đạo huyện, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

  3. Đa dạng hóa nguồn vốn và huy động sự tham gia của doanh nghiệp

    • Xây dựng chính sách ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn.
    • Tăng cường huy động nguồn lực từ cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội.
    • Thời gian: 2019-2020.
    • Chủ thể: UBND huyện, Sở Kế hoạch và Đầu tư, các tổ chức đoàn thể.

  4. Thúc đẩy sự tham gia chủ động của người dân

    • Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM.
    • Tổ chức các diễn đàn dân chủ để người dân tham gia đóng góp ý kiến, giám sát thực hiện.
    • Thời gian: liên tục từ 2019 trở đi.
    • Chủ thể: Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị xã hội, UBND xã.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp quản lý xây dựng NTM.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch, chính sách phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành quản lý công, phát triển nông thôn

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, số liệu thực tiễn và bài học kinh nghiệm.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và đoàn thể quần chúng

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và cách thức tham gia xây dựng NTM hiệu quả.
    • Use case: Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, vận động người dân tham gia.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ hội đầu tư, chính sách ưu đãi và nhu cầu phát triển hạ tầng.
    • Use case: Lập kế hoạch đầu tư, hợp tác phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là gì?
    Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát nhằm phát triển nông thôn toàn diện, hiện đại và bền vững theo các tiêu chí quốc gia.

  2. Tại sao xây dựng nông thôn mới lại quan trọng đối với huyện Cư M’gar?
    Vì huyện có dân số đông, đa dạng dân tộc, kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, xây dựng NTM giúp nâng cao đời sống, phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa, góp phần ổn định xã hội và phát triển bền vững.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý xây dựng NTM tại Cư M’gar là gì?
    Bao gồm quy hoạch chưa đồng bộ, nguồn vốn hạn chế, năng lực quản lý còn yếu và sự tham gia của người dân chưa thực sự chủ động, còn tư tưởng trông chờ vào Nhà nước.

  4. Làm thế nào để huy động hiệu quả nguồn lực cho xây dựng NTM?
    Cần đa dạng hóa nguồn vốn từ ngân sách, tín dụng, doanh nghiệp và cộng đồng; xây dựng chính sách ưu đãi, tăng cường phối hợp các tổ chức xã hội và nâng cao nhận thức người dân.

  5. Vai trò của người dân trong xây dựng nông thôn mới như thế nào?
    Người dân là chủ thể trực tiếp tham gia sản xuất, đóng góp công sức, giám sát và hưởng lợi từ các kết quả xây dựng NTM, góp phần nâng cao tính dân chủ và hiệu quả chương trình.

Kết luận

  • Huyện Cư M’gar đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong xây dựng NTM với 60% xã đạt chuẩn và thu nhập nông thôn tăng khoảng 25%.
  • Quản lý nhà nước đóng vai trò quyết định trong việc hoạch định chính sách, huy động nguồn lực và tổ chức thực hiện chương trình.
  • Cần hoàn thiện quy hoạch, nâng cao năng lực quản lý và đa dạng hóa nguồn vốn để thúc đẩy xây dựng NTM bền vững.
  • Sự tham gia chủ động của người dân và phối hợp đồng bộ của các cấp chính quyền là yếu tố then chốt.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM trên địa bàn huyện đến năm 2020 và những năm tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo mục tiêu xây dựng nông thôn mới thành công và bền vững.