Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công là một lĩnh vực quan trọng trong quản lý nhà nước, đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực công, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công và phát triển kinh tế - xã hội. Tại huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai, với diện tích 32.724,05 ha và dân số khoảng 366.873 người năm 2022, tài sản công bao gồm đất đai, nhà cửa, trang thiết bị và các tài sản cố định khác có giá trị lớn, phục vụ cho hoạt động của 125 đơn vị sử dụng tài sản công như các phòng ban huyện, xã, trường học và đơn vị sự nghiệp. Tổng giá trị tài sản công tính đến năm 2023 ước đạt hàng trăm tỷ đồng, trong đó tài sản cố định trong các trường học chiếm tỷ trọng lớn với hơn 17.000 tài sản.

Mặc dù đã có nhiều văn bản pháp luật và quy định chi tiết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, thực tế tại huyện Trảng Bom vẫn tồn tại nhiều hạn chế như việc cập nhật sổ sách kế toán chưa kịp thời, sử dụng tài sản chưa đúng mục đích, và sự thay đổi liên tục của đội ngũ cán bộ quản lý gây khó khăn trong theo dõi. Nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý nhà nước về tài sản công trên địa bàn huyện Trảng Bom trong giai đoạn 2021-2023, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần giảm thiểu thất thoát, lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài sản công tại huyện Trảng Bom. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 125 đơn vị sử dụng tài sản công trên địa bàn huyện, với dữ liệu thu thập từ năm 2021 đến 2023. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương và đảm bảo công khai, minh bạch trong sử dụng tài sản công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về tài sản công, trong đó tập trung vào:

  • Khái niệm tài sản công: Tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh, tài sản kết cấu hạ tầng, đất đai và các loại tài nguyên khác.

  • Quản lý nhà nước về tài sản công: Hoạt động của các cơ quan Nhà nước nhằm tác động đến việc quản lý, sử dụng tài sản công theo quy định pháp luật, bao gồm các nội dung như ban hành văn bản quy phạm pháp luật, quản lý đầu tư, sử dụng, bảo dưỡng, thu hồi, điều chuyển, thanh lý tài sản công.

  • Vai trò và nội dung quản lý tài sản công: Quản lý tài sản công nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, chống thất thoát, lãng phí, đảm bảo công khai, minh bạch và tuân thủ pháp luật. Nội dung quản lý bao gồm 7 nhóm chính: ban hành văn bản pháp luật, quản lý đầu tư mua sắm, sử dụng và bảo dưỡng, thu hồi và điều chuyển, giám sát, thanh tra kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo.

  • Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài sản công: Bao gồm điều kiện kinh tế - xã hội địa phương, năng lực bộ máy tổ chức và nguồn nhân lực quản lý, cũng như sự hiểu biết và thực hiện các quy định pháp luật của người sử dụng tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng cả số liệu sơ cấp và thứ cấp. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp 125 cán bộ kế toán, cán bộ quản lý tài sản công tại 13 phòng chuyên môn huyện, 17 xã - thị trấn và 73 trường học trên địa bàn huyện Trảng Bom trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2023. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện, Sở Tài chính tỉnh Đồng Nai và các văn bản pháp luật liên quan.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn đại diện cho toàn bộ các đơn vị sử dụng tài sản công trên địa bàn huyện, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả (số tuyệt đối, tỷ lệ phần trăm, bình quân) để phản ánh thực trạng và phân tích các chỉ tiêu liên quan. Phương pháp thống kê so sánh được áp dụng để đánh giá xu hướng biến động các chỉ tiêu qua các năm 2021-2023. Công cụ xử lý số liệu chính là Microsoft Excel.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2021-2023, với khảo sát thực địa và thu thập số liệu sơ cấp từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2023, tổng hợp và phân tích dữ liệu đến tháng 12 năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu tài sản công: Đến cuối năm 2023, huyện Trảng Bom quản lý tổng cộng 25.021 tài sản công, trong đó tài sản cố định tại các trường học chiếm 70,7% (17.695 tài sản), tài sản tại các phòng ban và UBND xã chiếm phần còn lại. Tổng giá trị nguyên giá tài sản công đạt khoảng 334 tỷ đồng, trong đó tài sản cố định ngành giáo dục chiếm 256 tỷ đồng, tài sản nhà đất và xe ô tô chiếm khoảng 2 tỷ đồng.

  2. Biến động tài sản công giai đoạn 2021-2023: Diện tích sàn trụ sở làm việc và tài sản cố định tăng bình quân 5,3%/năm, trong khi số lượng phương tiện vận tải giảm từ 9 chiếc năm 2021 xuống còn 4 chiếc năm 2023, tương ứng giảm 33,3%/năm.

  3. Thực trạng quản lý và sử dụng tài sản công: Khoảng 85,6% cán bộ được khảo sát đánh giá việc tổ chức thực hiện văn bản pháp luật về quản lý tài sản công tại huyện Trảng Bom là kịp thời. Tuy nhiên, vẫn còn 12,8% cho rằng chưa kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Việc cập nhật sổ sách kế toán tài sản công chưa đồng bộ, một số đơn vị chưa khai thác hiệu quả phần mềm quản lý tài sản được trang bị.

  4. Kinh phí đầu tư mua sắm tài sản công: Tổng kinh phí mua sắm tài sản công hàng năm của huyện khoảng 3,5 tỷ đồng, chủ yếu phục vụ mua sắm trang thiết bị thường xuyên. Việc khoán kinh phí sử dụng tài sản công được thực hiện theo định mức quy định của UBND tỉnh Đồng Nai, đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Trảng Bom có quy mô tài sản công lớn, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực giáo dục và hành chính, phản ánh sự đầu tư mạnh mẽ cho phát triển cơ sở vật chất phục vụ công tác quản lý và giáo dục. Việc tăng diện tích sàn trụ sở làm việc và tài sản cố định cho thấy sự mở rộng và nâng cấp cơ sở hạ tầng, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp và đô thị hóa của huyện.

Tuy nhiên, sự giảm sút số lượng phương tiện vận tải có thể do chính sách tiết giảm chi phí hoặc thay đổi trong cơ cấu sử dụng tài sản. Việc chưa đồng bộ trong cập nhật sổ sách kế toán và khai thác phần mềm quản lý tài sản công phản ánh hạn chế về nguồn nhân lực và công tác đào tạo, cũng như sự thay đổi liên tục của cán bộ kế toán gây khó khăn trong quản lý.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, như huyện Nhơn Trạch và thành phố Bắc Kạn, những khó khăn về nhân lực và công tác phối hợp cũng là vấn đề chung, đồng thời các giải pháp như tập huấn, nâng cao nhận thức và ứng dụng công nghệ thông tin được khuyến nghị để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công.

Việc quản lý chặt chẽ đầu tư mua sắm và khoán kinh phí sử dụng tài sản công theo quy định góp phần đảm bảo tính minh bạch, tiết kiệm và hiệu quả, phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng tài sản cố định, bảng phân tích tỷ lệ đánh giá của cán bộ về việc thực hiện văn bản pháp luật, và biểu đồ cơ cấu kinh phí đầu tư mua sắm tài sản công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý tài sản công
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ quản lý tài sản công định kỳ cho cán bộ kế toán và quản lý tài sản tại các đơn vị. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn phù hợp lên trên 90% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với Sở Tài chính và các cơ sở đào tạo.

  2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản công
    Đẩy mạnh việc sử dụng phần mềm quản lý tài sản công đã được trang bị, đồng thời nâng cấp hệ thống phần mềm để đảm bảo tính đồng bộ, chính xác và kịp thời trong cập nhật số liệu. Mục tiêu đạt 100% đơn vị sử dụng phần mềm quản lý tài sản công hiệu quả trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện phối hợp với các đơn vị CNTT.

  3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát
    Thiết lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất về quản lý, sử dụng tài sản công tại các đơn vị, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng tài sản. Mục tiêu tăng số lần thanh tra kiểm tra lên ít nhất 20% so với giai đoạn trước trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Thanh tra huyện.

  4. Hoàn thiện quy trình quản lý và báo cáo tài sản công
    Rà soát, cập nhật và chuẩn hóa quy trình quản lý, báo cáo tài sản công, đảm bảo các đơn vị thực hiện đúng quy định, kịp thời cập nhật biến động tài sản vào sổ sách kế toán. Mục tiêu đạt 95% đơn vị thực hiện đúng quy trình trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện, các đơn vị sử dụng tài sản.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài sản công tại các cơ quan, đơn vị địa phương
    Giúp nâng cao nhận thức, hiểu biết về các quy định pháp luật và thực tiễn quản lý tài sản công, từ đó cải thiện hiệu quả công tác quản lý và sử dụng tài sản.

  2. Lãnh đạo UBND huyện và các phòng ban chuyên môn
    Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý tài sản công phù hợp với điều kiện địa phương, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý công
    Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn quản lý tài sản công ở cấp huyện, giúp phát triển nghiên cứu sâu hơn về lĩnh vực này.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh và trung ương
    Hỗ trợ đánh giá thực trạng quản lý tài sản công tại địa phương, từ đó điều chỉnh, bổ sung các chính sách, văn bản pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công trên phạm vi rộng hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tài sản công bao gồm những loại nào?
    Tài sản công bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh; tài sản kết cấu hạ tầng; đất đai; tài sản tại doanh nghiệp nhà nước; tiền ngân sách và các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách.

  2. Ai là người chịu trách nhiệm quản lý tài sản công tại địa phương?
    Chủ yếu là các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, bao gồm UBND huyện, các phòng ban chuyên môn, các đơn vị sự nghiệp và các cá nhân được giao quản lý tài sản công theo quy định.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát trực tiếp qua bảng hỏi với 125 cán bộ quản lý tài sản công, kết hợp thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo, tài liệu chính thức của huyện và tỉnh.

  4. Những khó khăn chính trong quản lý tài sản công tại huyện Trảng Bom là gì?
    Bao gồm sự thay đổi liên tục của cán bộ kế toán, cập nhật sổ sách kế toán chưa kịp thời, chưa khai thác hiệu quả phần mềm quản lý tài sản, và một số đơn vị chưa thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công?
    Các giải pháp gồm nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường thanh tra kiểm tra, và hoàn thiện quy trình quản lý, báo cáo tài sản công.

Kết luận

  • Huyện Trảng Bom quản lý quy mô lớn tài sản công với giá trị nguyên giá ước tính hàng trăm tỷ đồng, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực giáo dục và hành chính.
  • Thực trạng quản lý tài sản công còn tồn tại hạn chế về cập nhật sổ sách, sử dụng phần mềm và sự ổn định của đội ngũ cán bộ quản lý.
  • Các yếu tố kinh tế - xã hội, năng lực bộ máy và nhận thức của người sử dụng tài sản công ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý tài sản công.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ, tăng cường thanh tra kiểm tra và hoàn thiện quy trình quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để UBND huyện Trảng Bom và các đơn vị liên quan triển khai các chính sách quản lý tài sản công hiệu quả trong giai đoạn tiếp theo.

Call-to-action: Các cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện Trảng Bom cần phối hợp chặt chẽ, triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương.