Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng, nhu cầu về nhà ở tại các đô thị ngày càng gia tăng, đặc biệt tại các khu vực có tốc độ đô thị hóa cao như thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Theo số liệu của Sở Xây dựng, đến năm 2020, trên địa bàn thị xã có gần 12 dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách nhà nước, chủ yếu dưới hình thức đầu tư hạ tầng kỹ thuật và chuyển nhượng quyền sử dụng đất phân lô, bán nền. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước (QLNN) đối với các dự án này còn nhiều hạn chế, gây ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả đầu tư. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng QLNN đối với các dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Duy Tiên trong giai đoạn 2018-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, một đô thị công nghiệp, dịch vụ đang phát triển nhanh với diện tích tự nhiên khoảng 12.000 ha và dân số tăng nhanh sau khi được nâng cấp từ huyện lên thị xã năm 2019. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách, đồng thời hỗ trợ các cơ quan quản lý và nhà đầu tư trong việc triển khai dự án hiệu quả, góp phần cải thiện chất lượng nhà ở và bộ mặt đô thị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý luận Mác - Lênin về chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với các quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về quản lý nhà nước. Khung lý thuyết tập trung vào các khái niệm chính: (1) Dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách nhà nước, được hiểu là các dự án đầu tư xây dựng nhà ở, hạ tầng kỹ thuật và xã hội bằng nguồn vốn tư nhân; (2) Quản lý nhà nước đối với dự án phát triển nhà ở, là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh, giám sát và thúc đẩy phát triển dự án theo quy định pháp luật; (3) Chức năng quản lý nhà nước gồm dự báo, tổ chức điều hành, bảo hộ hỗ trợ, kiểm tra thanh tra và xử lý vi phạm; (4) Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, quy hoạch, pháp luật, nguồn lực tài chính và năng lực cán bộ; (5) Mô hình quản lý nhà nước tại địa phương với sự phối hợp giữa các cơ quan chuyên môn và chính quyền cấp tỉnh, huyện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích định tính và định lượng dựa trên các nguồn dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách trên địa bàn thị xã Duy Tiên giai đoạn 2018-2021, với số liệu thu thập từ báo cáo kinh tế - xã hội, báo cáo đầu tư xây dựng, niên giám thống kê, các văn bản pháp luật liên quan và phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý nhà nước. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo phương pháp thuận tiện và chuyên gia nhằm đảm bảo thu thập thông tin đa chiều. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, đánh giá thực trạng và phân tích nguyên nhân hạn chế. Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng 3 năm (2018-2021), tập trung vào khảo sát thực trạng, đánh giá và đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách trên địa bàn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách: Đến năm 2020, thị xã Duy Tiên có gần 12 dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách, chủ yếu là dự án phân lô bán nền với diện tích hạ tầng kỹ thuật được đầu tư đồng bộ. Tỷ lệ dự án hoàn thành và đang triển khai chiếm khoảng 70%, còn lại chậm tiến độ do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

  2. Thực trạng công tác quản lý nhà nước: Công tác xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển nhà ở còn thiếu đồng bộ; chưa có kế hoạch phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách hàng năm và danh mục dự án thu hút đầu tư cụ thể. Việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn thủ tục đầu tư còn chậm, gây khó khăn cho nhà đầu tư. Bộ máy quản lý nhà nước còn thiếu nhân lực chuyên môn và năng lực quản lý chưa đáp ứng yêu cầu, tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn cao chỉ khoảng 60%.

  3. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Việc kiểm tra, giám sát các dự án chuyển nhượng quyền sử dụng đất phân lô, bán nền chưa được thực hiện nghiêm túc, dẫn đến thất thoát ngân sách và phát sinh tranh chấp. Tỷ lệ dự án bị xử lý vi phạm chiếm khoảng 15%, trong đó có nhiều dự án chậm tiến độ kéo dài trên 2 năm.

  4. Nguyên nhân hạn chế: Bao gồm quy trình thủ tục hành chính phức tạp, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý, năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế, nguồn lực tài chính và quỹ đất chưa được bố trí hợp lý, cùng với sự thay đổi chính sách pháp luật gây khó khăn cho nhà đầu tư và quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù thị xã Duy Tiên đã thu hút được nguồn vốn ngoài ngân sách đầu tư phát triển nhà ở, nhưng công tác quản lý nhà nước còn nhiều bất cập ảnh hưởng đến hiệu quả và tiến độ dự án. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu kế hoạch phát triển nhà ở cụ thể, quy trình thủ tục chưa được đơn giản hóa, và năng lực quản lý chưa đồng đều. So sánh với kinh nghiệm quản lý tại thị xã Tam Điệp (Ninh Bình) và thành phố Phủ Lý (Hà Nam), các địa phương này đã có những biện pháp kiểm soát tiến độ, xử lý vi phạm và thu hồi dự án chậm tiến độ hiệu quả hơn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tiến độ dự án, tỷ lệ dự án hoàn thành và biểu đồ năng lực cán bộ quản lý sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các vấn đề tồn tại. Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực quản lý, từ đó thúc đẩy phát triển nhà ở bền vững, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý nhà nước: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý cho cán bộ, công chức phụ trách dự án phát triển nhà ở. Mục tiêu đạt 90% cán bộ có trình độ chuyên môn phù hợp trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã phối hợp Sở Nội vụ và các cơ quan đào tạo.

  2. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách hàng năm: Lập danh mục dự án thu hút đầu tư cụ thể, phù hợp với quy hoạch và nhu cầu thực tế. Thời gian hoàn thành kế hoạch đầu tiên trong 6 tháng, cập nhật hàng năm. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, Sở Xây dựng.

  3. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và thủ tục hành chính: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Thời gian thực hiện trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Tư pháp, Sở Xây dựng.

  4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Thiết lập quy trình giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm các dự án vi phạm, đặc biệt trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất phân lô, bán nền. Mục tiêu giảm 50% số dự án vi phạm trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Thanh tra tỉnh, UBND thị xã.

  5. Phối hợp liên ngành trong quản lý dự án: Tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành và địa phương trong công tác quản lý, giải quyết vướng mắc, tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư. Thiết lập cơ chế họp định kỳ hàng quý. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước địa phương: Giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án phát triển nhà ở, hoàn thiện chính sách và quy trình thủ tục hành chính.

  2. Nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản: Cung cấp thông tin về môi trường pháp lý, quy trình đầu tư và các yêu cầu quản lý, giúp chủ động trong triển khai dự án.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo về quản lý kinh tế, quản lý nhà nước: Là tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, giảng dạy và phát triển chính sách liên quan đến phát triển nhà ở.

  4. Người dân và cộng đồng địa phương: Hiểu rõ hơn về chính sách phát triển nhà ở, quyền lợi và nghĩa vụ trong các dự án phát triển nhà ở, từ đó tham gia giám sát và phản hồi hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước đối với dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách là gì?
    Quản lý nhà nước là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh, giám sát và thúc đẩy các dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách theo quy định pháp luật, đảm bảo phát triển bền vững và hiệu quả.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý các dự án này tại thị xã Duy Tiên là gì?
    Khó khăn gồm thủ tục hành chính phức tạp, thiếu kế hoạch phát triển cụ thể, năng lực cán bộ quản lý hạn chế, công tác thanh tra, kiểm tra chưa chặt chẽ và vướng mắc trong giải phóng mặt bằng.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các dự án này?
    Cần hoàn thiện tổ chức bộ máy, xây dựng kế hoạch phát triển nhà ở cụ thể, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường thanh tra, kiểm tra và phối hợp liên ngành hiệu quả.

  4. Vai trò của nguồn vốn ngoài ngân sách trong phát triển nhà ở là gì?
    Nguồn vốn ngoài ngân sách, đặc biệt là vốn tư nhân, giúp bổ sung nguồn lực tài chính hạn chế của ngân sách nhà nước, thúc đẩy phát triển nhà ở đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân.

  5. Các cơ quan nào chịu trách nhiệm quản lý các dự án phát triển nhà ở tại địa phương?
    Chủ yếu là UBND cấp tỉnh, thị xã, các sở ngành như Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường, cùng các phòng ban chuyên môn và các cơ quan thanh tra, kiểm tra liên quan.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng và các hạn chế trong quản lý nhà nước đối với các dự án phát triển nhà ở bằng vốn ngoài ngân sách tại thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018-2021.
  • Phân tích các nhân tố ảnh hưởng và so sánh kinh nghiệm quản lý từ các địa phương khác giúp đề xuất giải pháp phù hợp.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện bộ máy quản lý, xây dựng kế hoạch phát triển nhà ở, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường thanh tra, kiểm tra và phối hợp liên ngành.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý dự án phát triển nhà ở, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chính sách phù hợp, đồng thời kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để phát triển bền vững lĩnh vực nhà ở.

Hành động ngay hôm nay để hoàn thiện quản lý nhà nước các dự án phát triển nhà ở, góp phần xây dựng đô thị Duy Tiên văn minh, hiện đại và bền vững!