Tổng quan nghiên cứu

Quỹ Phát triển đất thành phố Cần Thơ được thành lập nhằm tập trung nguồn vốn đủ lớn để phục vụ công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và tạo quỹ đất theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp thẩm quyền phê duyệt. Đây là một trong những công cụ tài chính quan trọng giúp thành phố phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu quỹ đất sạch phục vụ đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ngày càng tăng cao. Từ năm 2016 đến 2018, nguồn vốn hoạt động của Quỹ đã tăng lên 235.861 triệu đồng, tăng 135% so với năm trước, trong đó công tác thu hồi vốn ứng tăng 646% năm 2018 so với năm 2017. Tuy nhiên, nguồn vốn ngân sách cấp cho Quỹ lại giảm 75.000 triệu đồng trong cùng giai đoạn, cho thấy sự phụ thuộc lớn vào nguồn vốn ngân sách và những khó khăn trong huy động vốn.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý nguồn vốn ứng cho các tổ chức phát triển quỹ đất tại Quỹ Phát triển đất thành phố Cần Thơ trong giai đoạn 2016-2018. Mục tiêu chính là đánh giá hiệu quả công tác quản lý vốn ứng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng quản lý nhằm sử dụng vốn ứng hợp lý, đúng mục đích, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các đơn vị phát triển quỹ đất, Ban quản lý dự án, UBND các quận/huyện và các tổ chức liên quan trên địa bàn thành phố Cần Thơ.

Việc quản lý hiệu quả nguồn vốn ứng không chỉ giúp bảo toàn vốn, tăng cường thu hồi vốn đúng hạn mà còn góp phần đẩy nhanh tiến độ các dự án phát triển hạ tầng, tái định cư và tạo quỹ đất sạch. Qua đó, nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc hoàn thiện cơ chế quản lý vốn ứng, nâng cao năng lực quản lý của các tổ chức phát triển quỹ đất, đồng thời hỗ trợ chính quyền địa phương trong công tác quy hoạch và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý nguồn vốn và quản trị kinh doanh, tập trung vào các khái niệm chính như:

  • Quản lý vốn ứng: Hoạt động tổ chức, điều phối và kiểm soát việc sử dụng nguồn vốn ứng nhằm đảm bảo vốn được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và bảo toàn vốn.
  • Quỹ phát triển đất: Tổ chức tài chính nhà nước trực thuộc UBND thành phố, có chức năng nhận vốn từ ngân sách nhà nước và các nguồn khác để ứng vốn cho các tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư và phát triển quỹ đất.
  • Nguyên tắc quản lý vốn ứng: Bảo toàn vốn, bù đắp chi phí phát sinh, không vì mục tiêu lợi nhuận, sử dụng vốn đúng mục đích, công khai, minh bạch và hiệu quả.
  • Mô hình quản lý vốn ứng: Bao gồm các bước lập kế hoạch ứng vốn, thẩm định hồ sơ, giải ngân, kiểm tra giám sát, thu hồi và quyết toán vốn ứng.
  • Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn: Bao gồm yếu tố vĩ mô như quy hoạch đầu tư, cơ chế chính sách, và yếu tố vi mô như hệ thống định mức, quản lý giá, năng lực tổ chức và con người.

Khung lý thuyết này giúp phân tích toàn diện các khía cạnh quản lý vốn ứng, từ cơ chế, quy trình đến các yếu tố tác động, làm cơ sở cho việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp thu thập và phân tích số liệu sau:

  • Thu thập số liệu thứ cấp: Tổng hợp các văn bản pháp luật, báo cáo tài chính, kế hoạch ứng vốn, các báo cáo tổng kết của Quỹ Phát triển đất thành phố Cần Thơ và các tài liệu nghiên cứu liên quan.
  • Thu thập số liệu sơ cấp: Khảo sát điều tra trực tiếp tại các đơn vị sử dụng vốn ứng như Ban quản lý dự án chuyên ngành, UBND các quận/huyện, Trung tâm phát triển quỹ đất và các đơn vị thi công trên địa bàn thành phố. Tổng cộng điều tra 10 đơn vị với 50 cán bộ liên quan.
  • Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu đại diện theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất, tập trung vào các đơn vị chủ chốt trong quản lý và sử dụng vốn ứng.
  • Phân tích số liệu:
    • Thống kê mô tả để trình bày đặc điểm cơ bản của dữ liệu như số dư vốn, tỷ lệ thu hồi, tỷ lệ nợ quá hạn.
    • Phương pháp so sánh theo chiều ngang và chiều dọc để đánh giá biến động và cơ cấu nguồn vốn qua các năm.
    • Phân tích định tính dựa trên ý kiến chuyên gia và các nhà quản lý nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
  • Timeline nghiên cứu: Số liệu phân tích tập trung trong giai đoạn 2016-2018, với khảo sát và thu thập ý kiến chuyên gia thực hiện trong năm 2019.

Phương pháp nghiên cứu kết hợp này đảm bảo tính khách quan, toàn diện và thực tiễn, giúp đánh giá chính xác thực trạng quản lý nguồn vốn ứng tại Quỹ Phát triển đất thành phố Cần Thơ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn vốn hoạt động tăng trưởng nhưng phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước
    Nguồn vốn hoạt động của Quỹ tăng từ 176.590 triệu đồng năm 2016 lên 235.861 triệu đồng năm 2018, tương đương tăng 33,6%. Tuy nhiên, nguồn vốn ngân sách cấp giảm 75.000 triệu đồng năm 2017 so với năm 2016, chiếm 29% cơ cấu nguồn vốn năm 2017. Thu hồi vốn ứng tăng mạnh 646% năm 2018 so với năm 2017, cho thấy sự cải thiện trong công tác thu hồi vốn nhưng vẫn còn phụ thuộc lớn vào nguồn ngân sách.

  2. Kế hoạch ứng vốn tăng mạnh, tập trung vào mua nền tái định cư
    Kế hoạch ứng vốn cho lĩnh vực mua nền tái định cư tăng 300% năm 2017 so với 2016 và tiếp tục tăng 133% năm 2018 so với 2017, chiếm tỷ trọng trên 70% tổng kế hoạch ứng vốn. Các lĩnh vực bồi thường giải phóng mặt bằng và khai thác quỹ đất cũng tăng nhưng chiếm tỷ trọng nhỏ hơn (10-30%). Điều này phản ánh nhu cầu vốn lớn cho tái định cư, phù hợp với xu hướng phát triển đô thị và đầu tư hạ tầng.

  3. Quy trình thẩm định và giải ngân vốn còn nhiều hạn chế
    Việc thẩm định hồ sơ ứng vốn được thực hiện bởi cán bộ chuyên môn nhưng còn thiếu sự đồng bộ và minh bạch trong quy trình. Hồ sơ ứng vốn chưa đầy đủ, thủ tục phức tạp gây chậm trễ trong giải ngân. Tỷ lệ nợ quá hạn có xu hướng tăng nhẹ qua các năm, cho thấy rủi ro trong quản lý thu hồi vốn.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đa dạng, từ chính sách đến năng lực tổ chức
    Các yếu tố vĩ mô như quy hoạch đầu tư chưa đồng bộ, chính sách tái định cư còn chắp vá, nguồn lực tài chính hạn chế ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý vốn ứng. Yếu tố vi mô như hệ thống định mức dự toán, năng lực Ban quản lý dự án và chủ đầu tư còn hạn chế cũng làm giảm hiệu quả quản lý vốn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Quỹ Phát triển đất thành phố Cần Thơ đã có những bước tiến trong việc huy động và quản lý nguồn vốn ứng, đặc biệt là tăng cường thu hồi vốn và mở rộng kế hoạch ứng vốn. Tuy nhiên, sự phụ thuộc lớn vào nguồn vốn ngân sách nhà nước làm cho Quỹ thiếu chủ động trong lập kế hoạch và giải ngân vốn, ảnh hưởng đến tiến độ các dự án phát triển quỹ đất.

So sánh với kinh nghiệm quản lý vốn tại các địa phương như Đà Nẵng, việc cụ thể hóa quy trình, minh bạch thủ tục và nâng cao vai trò lãnh đạo chủ chốt là những yếu tố then chốt giúp nâng cao hiệu quả quản lý vốn. Đồng thời, các bài học từ Trung Quốc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân định rõ chức năng Nhà nước và doanh nghiệp, cũng như xây dựng cơ chế ràng buộc trách nhiệm rủi ro đầu tư.

Việc tập trung vốn cho mua nền tái định cư phản ánh nhu cầu cấp thiết trong phát triển đô thị và ổn định đời sống người dân, tuy nhiên cũng đặt ra thách thức về cân đối nguồn vốn và quản lý hiệu quả. Tỷ lệ nợ quá hạn tăng nhẹ cảnh báo rủi ro trong thu hồi vốn, đòi hỏi tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nợ kịp thời.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng nguồn vốn, cơ cấu kế hoạch ứng vốn theo lĩnh vực và bảng so sánh tỷ lệ thu hồi vốn qua các năm để minh họa rõ nét hơn các xu hướng và vấn đề quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện và đổi mới cơ chế phân bổ vốn ứng hợp lý
    Cần xây dựng cơ chế phân bổ vốn ứng linh hoạt, dựa trên nhu cầu thực tế và tiến độ dự án, giảm sự phụ thuộc vào nguồn ngân sách cấp. Thực hiện trong vòng 1-2 năm, do UBND thành phố phối hợp với Quỹ Phát triển đất chủ trì.

  2. Nâng cao năng lực quản lý của Ban quản lý dự án và chủ đầu tư
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý vốn, thẩm định dự án và kiểm soát chi tiêu cho cán bộ Ban quản lý dự án và chủ đầu tư. Thời gian thực hiện 6-12 tháng, do Sở Tài chính và Sở Kế hoạch Đầu tư phối hợp thực hiện.

  3. Tăng cường công tác thanh, quyết toán vốn ứng đúng hạn, đúng nguyên tắc
    Xây dựng quy trình thanh quyết toán rõ ràng, áp dụng công nghệ thông tin để theo dõi tiến độ và kết quả thanh toán, đảm bảo minh bạch và kịp thời. Thực hiện ngay trong năm tài chính hiện tại, do Quỹ Phát triển đất và Kho bạc Nhà nước phối hợp.

  4. Tăng cường quản lý vốn ứng và thu hồi vốn ứng kịp thời, đúng hạn quy định
    Thiết lập hệ thống giám sát thu hồi vốn, xử lý nghiêm các trường hợp chậm trả hoặc sử dụng vốn sai mục đích. Thời gian thực hiện liên tục, do Quỹ Phát triển đất phối hợp với các đơn vị liên quan.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra vốn ứng
    Thường xuyên tổ chức kiểm tra, thanh tra các dự án sử dụng vốn ứng, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, đảm bảo sử dụng vốn hiệu quả và đúng quy định. Thực hiện định kỳ hàng năm, do Thanh tra thành phố và Quỹ Phát triển đất phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Quỹ Phát triển đất và các tổ chức phát triển quỹ đất
    Giúp hiểu rõ quy trình, nguyên tắc quản lý vốn ứng, nâng cao năng lực lập kế hoạch, thẩm định và thu hồi vốn, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

  2. Lãnh đạo và chuyên viên Ban quản lý dự án, UBND các quận/huyện
    Hỗ trợ trong việc phối hợp quản lý vốn ứng, thực hiện các dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư, đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước về đất đai, tài chính
    Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý vốn ứng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách và phát triển quỹ đất.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, kinh tế tài chính
    Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý nguồn vốn ứng trong lĩnh vực phát triển quỹ đất, giúp mở rộng kiến thức và nghiên cứu sâu hơn về quản lý tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nguồn vốn ứng từ Quỹ Phát triển đất được sử dụng cho những mục đích gì?
    Nguồn vốn ứng được sử dụng để bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, tạo và phát triển quỹ đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng và hỗ trợ các đề án đào tạo nghề cho đối tượng bị thu hồi đất.

  2. Quy trình thẩm định hồ sơ ứng vốn gồm những bước nào?
    Bao gồm kiểm tra tính pháp lý hồ sơ, đánh giá tư cách pháp lý chủ đầu tư, khả năng đáp ứng vốn, tính khả thi dự án, mức độ ưu tiên và hiệu quả kinh tế - xã hội, sau đó lập báo cáo thẩm định trình Hội đồng quản lý Quỹ phê duyệt.

  3. Tỷ lệ nợ quá hạn vốn ứng có ảnh hưởng như thế nào đến Quỹ?
    Tỷ lệ nợ quá hạn phản ánh phần vốn chưa thu hồi đúng hạn, có thể gây rủi ro mất vốn và ảnh hưởng đến khả năng ứng vốn tiếp theo. Quỹ cần kiểm soát chặt chẽ và xử lý kịp thời để bảo toàn vốn.

  4. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến công tác quản lý vốn ứng?
    Bao gồm yếu tố vĩ mô như quy hoạch đầu tư, chính sách tái định cư, nguồn lực tài chính hạn chế; yếu tố vi mô như năng lực quản lý của Ban quản lý dự án, hệ thống định mức dự toán và quy trình thủ tục hành chính.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý vốn ứng tại Quỹ Phát triển đất?
    Cần hoàn thiện cơ chế phân bổ vốn, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường thanh quyết toán và thu hồi vốn, đồng thời đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

Kết luận

  • Quỹ Phát triển đất thành phố Cần Thơ đã tăng trưởng nguồn vốn hoạt động và thu hồi vốn ứng trong giai đoạn 2016-2018, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Công tác quản lý vốn ứng còn tồn tại hạn chế như phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước, quy trình thẩm định và giải ngân chưa đồng bộ, tỷ lệ nợ quá hạn có xu hướng tăng.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn ứng bao gồm cả yếu tố vĩ mô (chính sách, quy hoạch) và vi mô (năng lực tổ chức, hệ thống định mức).
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện cơ chế phân bổ vốn, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường thanh quyết toán và thu hồi vốn, cùng với kiểm tra, thanh tra thường xuyên.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan quản lý, tổ chức phát triển quỹ đất và các nhà nghiên cứu tham khảo, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nguồn vốn ứng trong tương lai.

Call-to-action: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách để quản lý nguồn vốn ứng ngày càng hiệu quả, góp phần phát triển bền vững thành phố Cần Thơ.