Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa sâu rộng, nguồn nhân lực được xem là tài nguyên đặc biệt, đóng vai trò cốt lõi trong phát triển kinh tế - xã hội. Cảng hàng không Phù Cát, thuộc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông hàng không quốc gia, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tỉnh Bình Định. Giai đoạn 2017-2021, cảng đã chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng với sản lượng hành khách tăng bình quân 19,29%/năm và số chuyến bay tăng 22,61%/năm, đồng thời nâng cấp cơ sở hạ tầng với nhà ga T1 công suất 1,5 triệu khách/năm. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng, làm giảm sút sản lượng vận chuyển và đặt ra nhiều thách thức trong quản lý nguồn nhân lực.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý nguồn nhân lực tại Cảng hàng không Phù Cát trong giai đoạn 2017-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của cảng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý nhân lực tại cảng, bao gồm hoạch định, tuyển dụng, bố trí, đào tạo và đãi ngộ nhân sự. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ lý luận quản lý nguồn nhân lực trong lĩnh vực hàng không mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc cải thiện công tác quản lý nhân lực tại Cảng hàng không Phù Cát, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nguồn nhân lực hiện đại, trong đó có mô hình quản lý nguồn nhân lực theo chức năng gồm hoạch định, tuyển dụng, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ nhân lực. Khái niệm nguồn nhân lực được hiểu là tổng hợp các yếu tố về thể lực, trí lực, kỹ năng và thái độ của người lao động, đặc biệt trong môi trường cảng hàng không đòi hỏi tính kỷ luật cao, chuyên môn hóa và ý thức an ninh nghiêm ngặt. Lý thuyết về vai trò của nguồn nhân lực trong phát triển bền vững và nâng cao năng suất lao động cũng được vận dụng để phân tích tác động của quản lý nhân lực đến hiệu quả hoạt động của cảng.

Ngoài ra, luận văn tham khảo các mô hình hoạch định nguồn nhân lực dựa trên dự báo cung cầu lao động, phương pháp đánh giá hiệu quả sử dụng nhân lực và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhân lực như văn hóa tổ chức, chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc và sự thay đổi công nghệ.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ, báo cáo nội bộ của Cảng hàng không Phù Cát giai đoạn 2017-2021, bao gồm số liệu về quy mô, cơ cấu, trình độ nhân lực, kết quả tuyển dụng, đào tạo và các chỉ tiêu tài chính. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ nhân sự làm việc tại cảng trong giai đoạn nghiên cứu, với cỡ mẫu khoảng 215 người năm 2021.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu về nhân lực, biểu đồ tăng trưởng sản lượng và tài chính, đồng thời áp dụng phương pháp so sánh, đối chiếu để đánh giá sự biến động và hiệu quả quản lý nhân lực qua các năm. Phương pháp phân tích định tính được sử dụng để đánh giá các chính sách quản lý, môi trường làm việc và các nhân tố ảnh hưởng. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2021, với trọng tâm phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu nguồn nhân lực: Tổng số nhân sự tại Cảng hàng không Phù Cát tăng từ 167 người năm 2017 lên 221 người năm 2019, đạt tốc độ tăng trưởng 24,55% và 6,25% các năm tiếp theo, sau đó giảm nhẹ xuống 215 người năm 2021 do ảnh hưởng của đại dịch. Cơ cấu giới tính ổn định với 69% nam và 31% nữ, độ tuổi trung bình khoảng 33-34 tuổi, trong đó nhóm dưới 30 tuổi chiếm gần 46%, phù hợp với yêu cầu lao động trẻ, năng động. Trình độ đào tạo chủ yếu là đại học (khoảng 40%), cao đẳng và trung cấp chiếm gần 20%, còn lại là sơ cấp nghề và lao động giản đơn.

  2. Hoạt động tuyển dụng: Tỷ lệ tuyển dụng từ nguồn bên ngoài chiếm trên 81%, chủ yếu tập trung vào nhóm nhân viên hàng không (75%), đặc biệt là nhân viên kiểm soát an ninh chiếm 43,48%. Quy trình tuyển dụng gồm ba vòng thi tuyển nghiêm ngặt về chuyên môn, kỹ năng mềm và sức khỏe, đảm bảo chất lượng đầu vào. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2020-2021, hoạt động tuyển dụng bị gián đoạn do dịch bệnh.

  3. Hoạch định và sử dụng nhân lực: Cảng thực hiện hoạch định nhân lực hàng năm dựa trên dự báo nhu cầu và khả năng cung ứng, sử dụng phương pháp định biên lao động và phân tích tương quan. Tỷ lệ thực hiện kế hoạch nhân lực đạt trên 95% trong các năm 2017-2019, giảm xuống 84,5%-98,6% trong giai đoạn dịch bệnh. Việc bố trí nhân lực được thực hiện theo nguyên tắc “đúng người, đúng việc” nhằm tối ưu hóa hiệu quả công việc.

  4. Đào tạo và phát triển: Cảng tổ chức đào tạo, huấn luyện định kỳ theo quy chế của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam, tập trung nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng mềm và ngoại ngữ. Chi phí đào tạo tăng đều qua các năm, với tỷ trọng đào tạo ngoại ngữ đạt trên 20% nhân sự có chứng chỉ TOEIC, IELTS.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý nguồn nhân lực tại Cảng hàng không Phù Cát đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao năng lực khai thác và chất lượng dịch vụ. Việc tăng quy mô nhân lực đồng bộ với đầu tư hạ tầng như nhà ga T1 đã tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển sản lượng hành khách, đạt mức tăng trưởng bình quân 19,29%/năm trước đại dịch. Tuy nhiên, sự sụt giảm nhân lực và gián đoạn tuyển dụng trong giai đoạn Covid-19 phản ánh tính nhạy cảm của nguồn nhân lực với các biến động bên ngoài.

So sánh với các cảng hàng không khác trong nước, Cảng Phù Cát có tỷ lệ nhân viên trình độ đại học và đào tạo ngoại ngữ tương đối cao, phù hợp với yêu cầu chuyên môn hóa và hội nhập quốc tế. Việc tập trung tuyển dụng nhân viên kiểm soát an ninh và kỹ thuật thể hiện sự chú trọng vào yếu tố an toàn hàng không, một đặc thù quan trọng của ngành.

Các biểu đồ sản lượng hành khách, thu chi tài chính và kế hoạch nhân lực minh họa rõ sự tương quan giữa quản lý nhân lực và hiệu quả hoạt động cảng. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại thách thức trong cân đối cung cầu lao động, đặc biệt trong giai đoạn biến động kinh tế và dịch bệnh, đòi hỏi các giải pháp linh hoạt hơn trong quản lý nhân lực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hoạch định nguồn nhân lực dài hạn: Xây dựng kế hoạch nhân lực chiến lược 5-10 năm, dự báo nhu cầu nhân lực theo kịch bản phát triển cảng và biến động thị trường hàng không, nhằm chủ động chuẩn bị nguồn lực phù hợp.

  2. Đổi mới quy trình tuyển dụng: Áp dụng công nghệ số trong tuyển dụng, mở rộng kênh tuyển dụng trực tuyến, tăng cường đánh giá năng lực thực tiễn và kỹ năng mềm để nâng cao chất lượng đầu vào, đồng thời duy trì tỷ lệ tuyển dụng từ nguồn nội bộ để phát huy nguồn lực hiện có.

  3. Nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển: Đa dạng hóa hình thức đào tạo, tăng cường đào tạo kỹ năng mềm, ngoại ngữ và công nghệ thông tin, phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành hàng không để cập nhật kiến thức mới, đảm bảo nhân lực thích ứng với công nghệ hiện đại.

  4. Cải thiện chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc: Xây dựng chính sách lương thưởng cạnh tranh, chế độ phúc lợi toàn diện, tạo môi trường làm việc thân thiện, giảm áp lực công việc, tăng cường văn hóa doanh nghiệp nhằm giữ chân nhân tài và nâng cao sự gắn bó của nhân viên.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ trong vòng 3-5 năm tới, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban giám đốc, phòng nhân sự và các bộ phận liên quan, nhằm đảm bảo hiệu quả quản lý nguồn nhân lực và phát triển bền vững của Cảng hàng không Phù Cát.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Cảng hàng không Phù Cát: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý nhân lực, từ đó xây dựng chiến lược và chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý nguồn nhân lực và hàng không: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhân lực trong ngành hàng không.

  3. Các đơn vị cảng hàng không khác trong nước: Tham khảo kinh nghiệm quản lý nhân lực, đặc biệt trong bối cảnh biến động do dịch bệnh và hội nhập quốc tế, từ đó áp dụng các giải pháp phù hợp với điều kiện riêng.

  4. Sinh viên và học viên cao học ngành Quản lý kinh tế, Quản trị nhân sự: Tài liệu tham khảo hữu ích về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý nguồn nhân lực trong môi trường đặc thù của ngành hàng không.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nguồn nhân lực tại cảng hàng không có điểm gì đặc biệt?
    Nguồn nhân lực tại cảng hàng không đòi hỏi tính kỷ luật cao, chuyên môn hóa và ý thức an ninh nghiêm ngặt do đặc thù ngành hàng không liên quan trực tiếp đến an toàn bay và an ninh quốc gia.

  2. Làm thế nào để hoạch định nguồn nhân lực hiệu quả trong bối cảnh biến động?
    Hoạch định cần dựa trên dự báo cung cầu lao động, phân tích xu hướng thị trường và điều chỉnh linh hoạt kế hoạch nhân lực theo tình hình thực tế, kết hợp với các công cụ phân tích dữ liệu và tham khảo ý kiến các bộ phận liên quan.

  3. Tại sao đào tạo và phát triển nhân lực lại quan trọng đối với cảng hàng không?
    Đào tạo giúp nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng mềm và ngoại ngữ, đáp ứng yêu cầu công nghệ hiện đại và tiêu chuẩn quốc tế, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động cảng.

  4. Chính sách đãi ngộ ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả quản lý nhân lực?
    Chính sách đãi ngộ hợp lý tạo động lực làm việc, giữ chân nhân viên có năng lực, giảm thiểu tình trạng nghỉ việc và tăng sự gắn bó lâu dài với tổ chức, góp phần ổn định nguồn nhân lực.

  5. Làm sao để cân đối cung cầu nhân lực trong giai đoạn khó khăn như đại dịch?
    Cần thực hiện điều chỉnh linh hoạt về quy mô nhân lực, tái đào tạo, chuyển đổi vị trí công tác, đồng thời áp dụng các chính sách hỗ trợ, giữ chân nhân viên và tận dụng nguồn nhân lực nội bộ hiệu quả.

Kết luận

  • Quản lý nguồn nhân lực tại Cảng hàng không Phù Cát đóng vai trò then chốt trong nâng cao năng lực khai thác và chất lượng dịch vụ, góp phần phát triển kinh tế địa phương.
  • Giai đoạn 2017-2019 chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về quy mô và chất lượng nhân lực, đồng bộ với đầu tư hạ tầng hiện đại.
  • Đại dịch Covid-19 gây ra thách thức lớn, làm giảm quy mô nhân lực và gián đoạn hoạt động tuyển dụng, đòi hỏi các giải pháp quản lý linh hoạt.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp trọng tâm về hoạch định, tuyển dụng, đào tạo và đãi ngộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhân lực trong giai đoạn tới.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai kế hoạch nhân lực dài hạn, đổi mới quy trình tuyển dụng, nâng cao chất lượng đào tạo và cải thiện chính sách đãi ngộ, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của Cảng hàng không Phù Cát.

Để tiếp tục phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành hàng không nên áp dụng các giải pháp đề xuất và theo dõi sát sao các chỉ số nhân lực, đồng thời cập nhật các xu hướng quản lý hiện đại nhằm thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh và biến động.