Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013, công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) tại các trường tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương, với hơn 139.000 dân và hệ thống 07 trường tiểu học, đã triển khai nhiều hoạt động KTNB nhằm đảm bảo hiệu quả quản lý và nâng cao chất lượng dạy học. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhận thức và quản lý hoạt động KTNB tại các trường còn nhiều hạn chế, như phương pháp kiểm tra chưa đa dạng, việc đánh giá còn mang tính cào bằng, chưa đi sâu vào chất lượng học tập của học sinh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý hoạt động KTNB tại các trường tiểu học huyện Kim Thành theo tiếp cận văn hóa tổ chức, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý và chất lượng giáo dục tiểu học địa phương. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn năm học 2020-2022, khảo sát 07 trường tiểu học với đa dạng mức độ đạt chuẩn quốc gia và danh hiệu lao động. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả công tác KTNB, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu đổi mới giáo dục tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục và lý thuyết văn hóa tổ chức. Lý thuyết quản lý giáo dục nhấn mạnh vai trò của kiểm tra như một chức năng cơ bản trong quản lý nhằm thu thập thông tin, đánh giá và điều chỉnh hoạt động giáo dục. Lý thuyết văn hóa tổ chức tập trung vào hệ thống niềm tin, giá trị, chuẩn mực và thói quen được thừa nhận trong nhà trường, ảnh hưởng đến cách thức tổ chức và quản lý KTNB. Các khái niệm chính bao gồm: kiểm tra nội bộ trường học, quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ, văn hóa tổ chức trong trường tiểu học, quy trình kiểm tra nội bộ, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý KTNB theo tiếp cận văn hóa tổ chức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm số liệu thống kê từ báo cáo tổng kết năm học 2021-2022 của 07 trường tiểu học huyện Kim Thành, kết quả khảo sát bằng phiếu hỏi với 205 cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên, cùng các buổi phỏng vấn sâu. Phương pháp phân tích sử dụng phần mềm SPSS 20.0 với các công cụ thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s Alpha để đảm bảo độ tin cậy của thang đo, và phân tích tỷ lệ phần trăm để đánh giá nhận thức, mức độ thực hiện và các yếu tố ảnh hưởng. Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên của 07 trường tiểu học, được chọn theo phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2021 đến tháng 5/2022, gồm các giai đoạn xây dựng đề cương, thiết kế công cụ khảo sát, thu thập và xử lý số liệu, viết báo cáo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò KTNB: Có 85,3% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá hoạt động KTNB theo tiếp cận văn hóa tổ chức là "rất quan trọng", 11,7% đánh giá là "quan trọng", chỉ 3% cho là "bình thường". Điều này cho thấy nhận thức chung về tầm quan trọng của KTNB là tích cực và đúng đắn.

  2. Mức độ thực hiện nội dung KTNB: Qua khảo sát, các trường tiểu học thực hiện đầy đủ các nội dung kiểm tra như công tác tổ chức xây dựng đội ngũ, chuyên môn nghiệp vụ, quản lý CSVC, tài chính, và các hoạt động giáo dục ngoài giờ. Tỷ lệ thực hiện các nội dung này đạt khoảng 80-90%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số hạn chế trong việc đánh giá chuyên sâu và xử lý sau kiểm tra.

  3. Sử dụng hình thức và phương pháp KTNB: Các trường chủ yếu áp dụng hình thức kiểm tra theo kế hoạch và đột xuất, kết hợp kiểm tra trực tiếp và gián tiếp. Tỷ lệ sử dụng các phương pháp đa dạng như quan sát, điều tra, phân tích hồ sơ đạt khoảng 75%, nhưng việc áp dụng các phương pháp mới, sáng tạo còn hạn chế.

  4. Quản lý hoạt động KTNB: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Kim Thành đã xây dựng kế hoạch quản lý KTNB theo chu kỳ 5 năm và hàng năm, phân công cán bộ theo dõi, giám sát. Tuy nhiên, việc chỉ đạo thực hiện kế hoạch và xử lý kết quả kiểm tra chưa đồng bộ, còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các trường và phòng ban liên quan.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của KTNB là tích cực, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế nhấn mạnh tầm quan trọng của kiểm tra nội bộ trong nâng cao chất lượng giáo dục. Mức độ thực hiện nội dung kiểm tra và sử dụng các hình thức kiểm tra phản ánh sự nỗ lực của các trường trong việc duy trì hoạt động KTNB, tuy nhiên vẫn còn hạn chế về tính đa dạng và sáng tạo trong phương pháp kiểm tra. So sánh với các nghiên cứu ở nước ngoài, việc áp dụng tiếp cận văn hóa tổ chức giúp KTNB phù hợp với đặc thù từng trường, tạo sự linh hoạt và hiệu quả hơn. Việc quản lý KTNB của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Kim Thành còn cần được cải thiện về mặt phối hợp và xử lý kết quả để phát huy tối đa hiệu quả kiểm tra. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức về vai trò KTNB, bảng so sánh mức độ thực hiện các nội dung kiểm tra và biểu đồ tròn phân bố các hình thức kiểm tra được sử dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng nhận thức và nghiệp vụ KTNB: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao nhận thức và kỹ năng kiểm tra cho cán bộ quản lý và giáo viên trong các trường tiểu học, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động KTNB. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo chủ trì.

  2. Đổi mới phương pháp và hình thức kiểm tra: Khuyến khích các trường áp dụng đa dạng các phương pháp kiểm tra như kiểm tra xác suất, kiểm tra chuyên đề, kết hợp kiểm tra trực tiếp và gián tiếp, nhằm phát hiện sâu sắc các vấn đề và nâng cao tính khách quan. Thực hiện trong năm học 2023-2024, do hiệu trưởng các trường triển khai.

  3. Xây dựng kế hoạch KTNB toàn diện và linh hoạt: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ theo chu kỳ 5 năm và kế hoạch hàng năm, đảm bảo phù hợp với đặc điểm văn hóa tổ chức từng trường, có sự điều chỉnh kịp thời theo thực tiễn. Thời gian hoàn thành trước năm học mới.

  4. Tăng cường phối hợp và giám sát quản lý KTNB: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Phòng Giáo dục và Đào tạo với các trường tiểu học trong việc giám sát, đánh giá và xử lý kết quả kiểm tra, đảm bảo tính khách quan và hiệu quả. Thực hiện liên tục, với đánh giá định kỳ 6 tháng một lần.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện và phòng GD&ĐT: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý KTNB, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch quản lý phù hợp, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra.

  2. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường tiểu học: Áp dụng các biện pháp quản lý KTNB theo tiếp cận văn hóa tổ chức, đổi mới phương pháp kiểm tra, nâng cao chất lượng giáo dục và quản lý nhà trường.

  3. Giáo viên và nhân viên trường học: Hiểu rõ vai trò và quy trình KTNB, nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong việc tham gia kiểm tra, tự kiểm tra nhằm phát triển chuyên môn và cải thiện môi trường giáo dục.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý KTNB trường tiểu học theo tiếp cận văn hóa tổ chức, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm tra nội bộ trường học là gì và tại sao quan trọng?
    Kiểm tra nội bộ là hoạt động xem xét, đánh giá các hoạt động giáo dục trong trường nhằm phát hiện ưu điểm, hạn chế để điều chỉnh kịp thời. Nó giúp nâng cao chất lượng dạy và học, đảm bảo thực hiện đúng các quy định và mục tiêu giáo dục.

  2. Tiếp cận văn hóa tổ chức trong quản lý KTNB có ý nghĩa gì?
    Tiếp cận văn hóa tổ chức giúp KTNB phù hợp với đặc trưng, giá trị và thói quen của từng trường, tạo sự đồng thuận và hiệu quả trong thực hiện kiểm tra, tránh áp dụng máy móc, cứng nhắc.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu lý luận, khảo sát thực tiễn qua phiếu hỏi, phỏng vấn sâu và phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS để đảm bảo tính khách quan và chính xác.

  4. Những khó khăn chính trong quản lý KTNB tại các trường tiểu học huyện Kim Thành là gì?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều, phương pháp kiểm tra chưa đa dạng, việc xử lý kết quả kiểm tra chưa kịp thời và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị quản lý và trường học.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý KTNB?
    Cần tăng cường đào tạo, đổi mới phương pháp kiểm tra, xây dựng kế hoạch linh hoạt, đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp và giám sát chặt chẽ giữa các cấp quản lý và nhà trường.

Kết luận

  • Hoạt động kiểm tra nội bộ tại các trường tiểu học huyện Kim Thành được đánh giá là rất quan trọng với 85,3% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng vai trò của nó.
  • Mức độ thực hiện nội dung kiểm tra và sử dụng các hình thức kiểm tra đạt khoảng 80-90%, tuy nhiên còn hạn chế về tính đa dạng và sáng tạo.
  • Quản lý hoạt động KTNB của Phòng Giáo dục và Đào tạo đã có kế hoạch và phân công cán bộ theo dõi, nhưng cần cải thiện phối hợp và xử lý kết quả.
  • Đề xuất các biện pháp gồm bồi dưỡng nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp kiểm tra, xây dựng kế hoạch toàn diện và tăng cường phối hợp quản lý.
  • Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2021-2022, mở ra hướng phát triển tiếp theo trong việc nâng cao hiệu quả quản lý KTNB tại các trường tiểu học địa phương.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ, góp phần phát triển bền vững chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Kim Thành.