Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Tiếng Việt Cho Học Sinh Trường Tiểu Học Đông Anh Theo Hướng Trải Nghiệm

• Tác giả: Lê Thị Thuận
• Người hướng dẫn: TS. Dương Tuyết Hạnh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Tiếng Việt Cho Học Sinh Các Trường Tiểu Học Huyện Đông Anh, Thành Phố Hà Nội Theo Hướng Trải Nghiệm
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2025
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu về đề tài
• 1.2. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học
• 1.3. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt ở Tiểu học
• 1.4. Các nghiên cứu về Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 1.5. Một số khái niệm cơ bản
• 1.5.1. Quản lý giáo dục
• 1.5.2. Quản lý hoạt động dạy học
• 1.5.3. Hoạt động trải nghiệm
• 1.5.4. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 1.6. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học
• 1.7. Mục tiêu và yêu cầu của Môn tiếng Việt trong chương trình giáo dục phổ thông 2018
• 1.8. Các yếu tố dạy học môn tiếng Việt cho học sinh theo hướng trải nghiệm
• 1.8.1. Yêu cầu dạy học theo hướng trải nghiệm
• 1.9. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 1.9.1. Lập kế hoạch hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 1.9.2. Tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 1.9.3. Kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 1.10. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm
• 1.10.1. Các yếu tố về kinh tế - Xã hội
• 1.10.2. Các yếu tố thuộc về đặc điểm học sinh
• 1.10.3. Các yêu cầu của đổi mới giáo dục phổ thông
• 1.10.4. Các yếu tố về phát triển quy mô trường lớp
• 1.10.5. Các yếu tố về chính sách quản lý
• 1.11. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM
• 2.1. Khái quát về địa bàn thực hiện nghiên cứu và quá trình tổ chức khảo sát thực trạng
• 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - Xã hội huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội
• 2.1.2. Tình hình hoạt động giáo dục tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội
• 2.2. Khái quát về quá trình tổ chức khảo sát
• 2.2.1. Nội dung khảo sát
• 2.2.2. Đối tượng khảo sát
• 2.2.3. Bộ công cụ và thang đo đánh giá
• 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.3.1. Thực trạng mục tiêu hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.3.2. Thực trạng nội dung hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.3.3. Thực trạng hình thức và phương pháp hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.3.5. Thực trạng các điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4. Thực trạng Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.4.6. Thực trạng đánh giá chung về thực trạng Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 2.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
• 3.2. Một số biện pháp Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh các trường tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm
• 3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng nội dung dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh Tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 3.2.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo tổ chuyên môn lập kế hoạch hoạt động dạy học môn tiếng Việt cho học sinh tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường tổ chức Thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh Tiểu học
• 3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo triển khai, thực hiện các hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh Tiểu học
• 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới và tổ chức kiểm tra, đánh giá môn Tiếng Việt cho học sinh Tiểu học theo hướng trải nghiệm
• 3.3. Mối liên quan giữa các biện pháp
• 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất
• 3.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt Đông Anh

Mục tiêu giáo dục tiểu học Việt Nam năm 2018 định hướng phát triển toàn diện học sinh, rèn luyện nhân cách, kiến tạo công dân có trách nhiệm, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc gia. Chương trình này hướng tới sự hoàn thiện năng lực học sinh. Một trong những điểm nổi bật của chương trình là việc tích hợp nội dung học tập, giúp học sinh hiểu được sự liên kết giữa các môn học và áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Môn tiếng Việt được thiết kế để phát triển đồng đều các kỹ năng đọc, viết, nghe và nói. Bên cạnh đó, chương trình cũng chú trọng đến giáo dục đạo đức và các giá trị nhân văn, thông qua những hoạt động trải nghiệm thực tế và ngoại khóa, nhằm hình thành nhân cách tốt đẹp cho học sinh. Đặc biệt, việc đánh giá học sinh đã được đổi mới, không chỉ dựa vào các kỳ thi truyền thống mà còn bao gồm các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên, giúp tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích học sinh tự đánh giá và lắng nghe phản hồi từ giáo viên cũng như bạn bè. Chương trình Giáo dục Tiểu học năm 2018 không chỉ đơn thuần là một bộ quy định về nội dung giáo dục mà còn thể hiện một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng nền giáo dục hiện đại, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững cho thế hệ trẻ.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Môn Tiếng Việt Ở Tiểu Học

Môn Tiếng Việt ở Tiểu học giúp trẻ em hình thành và phát triển kỹ năng ngôn ngữ cơ bản như đọc, viết, nghe và nói. Qua việc học Tiếng Việt, học sinh rèn luyện khả năng tư duy, phân tích, và phản biện. Việc làm quen với các tác phẩm văn học, thơ ca sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về cảm xúc và quan điểm của người khác. Học môn Tiếng Việt giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp, biết cách diễn đạt suy nghĩ, ý kiến của mình, và phát triển khả năng hòa nhập xã hội. Môn học này cũng khuyến khích sự sáng tạo của học sinh thông qua việc viết văn, thơ, hoặc tham gia vào các hoạt động liên quan đến nghệ thuật và văn học. Sử dụng phần mềm quản lý tiên tiến, việc giảng dạy, đánh giá, và các hoạt động học tập sẽ được tối ưu, hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện về ngôn ngữ và khả năng tư duy.

1.2. Hướng Dạy Học Tiếng Việt Theo Hướng Trải Nghiệm

Dạy học theo hướng trải nghiệm giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc và ứng dụng tiếng Việt trong các tình huống thực tế. Khi học sinh được tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, thảo luận nhóm hay các dự án thực tiễn, các em không chỉ học từ vựng, ngữ pháp một cách khô khan mà còn hiểu rõ cách sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày. Những trải nghiệm thực tế này giúp học sinh tự tin hơn khi giao tiếp và làm phong phú thêm vốn từ, cũng như khả năng biểu đạt ý kiến, cảm xúc và suy nghĩ của mình. Theo nghiên cứu từ luận văn gốc, 'Chương trình, sách giáo khoa và phương pháp dạy học tiếng Việt đã chú trọng và tạo nhiều cơ hội thuận lợi cho học sinh rèn luyện, rèn luyện, phát triển năng lực tự học, tự hoàn thiện mình'.

II. Thách Thức Trong Dạy Học Tiếng Việt Tiểu Học Đông Anh

Đổi mới giáo dục đòi hỏi quản lý giảng dạy tiếng Việt hiệu quả. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa giáo viên và nhà trường là yếu tố then chốt. Mục tiêu hướng tới là nâng tầm chất lượng giáo dục, kiến tạo môi trường học tập lý tưởng, khơi dậy tiềm năng sáng tạo học sinh. Song song đó, phương pháp này còn tăng cường sự tương tác hiệu quả giữa các em. Giáo dục hiện đại cần sự đồng bộ và chuyên nghiệp để đạt hiệu quả tối ưu. Thay vì chỉ nghe giảng và ghi chép, học sinh được khuyến khích trao đổi, thảo luận và hợp tác với nhau. Điều này không chỉ giúp các em phát triển kỹ năng giao tiếp mà còn hình thành khả năng làm việc nhóm, một kỹ năng quan trọng trong thời đại ngày nay. Sự giao tiếp tích cực giữa các học sinh giúp họ nâng cao khả năng lắng nghe, thấu hiểu và phản hồi ý kiến của người khác, từ đó xây dựng mối quan hệ xã hội tốt hơn.

2.1. Vấn Đề Thực Tế Tại Các Trường Tiểu Học Đông Anh

Thực tế ở các trường Tiểu học hiện nay, trong đó có cả Huyện Đông Anh, việc dạy Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm còn chưa thực sự đạt hiệu quả. Đa số HS TH còn rất thụ động và ít hứng thú khi tham gia học tập môn Tiếng Việt. Các em HS thường có tư tưởng “ngại viết”, ngại đọc diễn cảm. và chưa phát huy được hết các năng lực của bản thân. Thiết nghĩ, nếu các con được hòa mình vào các tác phẩm bằng một số hình thức như “sân khấu hóa”, đóng vai,. các em có cơ hội được thể hiện bản thân, đồng thời được “sống’’ cùng các tác phẩm văn học, từ đó sẽ tạo ra hiệu quả tốt hơn cho quá trình dạy học.

2.2. Thiếu Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Tiếng Việt Trải Nghiệm

Bên cạnh đó, công tác quản lý hoạt động dạy học các môn học phổ thông nói chung và môn Tiếng Việt nói riêng theo hướng trải nghiệm ở một số trường Tiểu học còn chưa được quan tâm và chú trọng. Từ các lý do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho HS các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm” với mong muốn đóng góp một phần nhỏ trong công cuộc đổi mới công tác quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho HS bậc Tiểu học theo hướng học tập trải nghiệm.

III. Cách Xây Dựng Nội Dung Dạy Học Tiếng Việt Trải Nghiệm

Trên cơ sở phân tích lý luận hoạt động dạy học, quản lí hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cấp Tiểu học và thực trạng QLHĐDH môn Tiếng Việt ở các trường Tiểu học ở một số trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm, nhận diện ra những điểm mạnh, điểm hạn chế của vấn đề, qua đó đề xuất các biện pháp Quản lý HĐDH môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông trong bối cảnh hiện nay và nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các trường Tiểu học thuộc huyện Đông Anh, Hà Nội.

3.1. Mục Tiêu Nghiên Cứu Về Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt

Mục tiêu nghiên cứu là tìm hiểu thực trạng hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm trong những năm qua diễn ra như thế nào? Nhận diện thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm trong những năm qua diễn ra như thế nào? Xác định các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm. Đồng thời đưa ra Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm nào để đạt hiệu quả ?

3.2. Đối Tượng Nghiên Cứu Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt

Khách thể nghiên cứu là Hoạt động giảng dạy bộ môn Tiếng Việt đối với HS các trường TIỂU HỌC huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng khám phá. Đối tượng nghiên cứu là Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho HS các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm.

IV. Giải Pháp Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt Hiệu Quả Nhất

Việc quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội đã được triển khai với những kết quả nhất định. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng công tác quản lý này vẫn chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu đề ra, đặc biệt trong bối cảnh cần tăng cường chất lượng giảng dạy môn Tiếng Việt cho học sinh tiểu học. Để bảo đảm việc dạy học không chỉ mang tính hình thức mà còn có hiệu quả thực tiễn, cần phải tìm ra những giải pháp quản lý mới, đồng bộ và khoa học hơn. Vậy phải có những giải pháp quản lý mới để tăng cường tính đồng bộ của các hoạt động quản lý, đáp ứng yêu cầu của đổi mới phương pháp giảng dạy môn Tiếng Việt để thúc đẩy, tăng cường được tối đa khả năng phát triển năng lực Tiếng Việt của HS tại các trường TH trên địa bàn Huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội.

4.1. Tăng Cường Liên Kết Giữa Các Yếu Tố Quản Lý

Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, phụ huynh và cộng đồng nhằm tạo ra một môi trường học tập thuận lợi, khuyến khích các hoạt động giao tiếp bằng Tiếng Việt trong các ngữ cảnh khác nhau. Từ đó, tinh thần trải nghiệm sẽ được nâng cao, giúp học sinh phát triển khả năng ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho HS các trường TH theo hướng trải nghiệm; Khảo sát, đánh giá thực trạng Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho HS các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm; Đề xuất các biện pháp Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho HS các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm, khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

4.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt

Luận văn tập trung nghiên cứu về Quản lý dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm tại các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Thời gian nghiên cứu từ tháng 1/2023 đến hết tháng 3/2024. Địa bàn nghiên cứu tại 05 trường TH thuộc huyện Đông Anh, Tp. Hà Nội bao gồm: Trường TH Đại Mạch, Trường TH Võng La, Trường TH Thăng Long, Trường Tiểu học Hải Bối. Trường Tiểu học Kim Chung. Khách thể khảo sát: 102 người, cụ thể: Đội ngũ cán bộ quản lý: 17 người, Đội ngũ GV TH: 75 người và Phụ huynh: 10 người.

V. Phương Pháp Nghiên Cứu Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt Đông Anh

Nghiên cứu này ứng dụng phương pháp thu thập dữ liệu khoa học, bao gồm văn bản pháp luật, chính sách Đảng và Nhà nước về quản lý giáo dục, cụ thể là giáo dục THPT tại huyện Đông Anh, Hà Nội. Phương pháp luận nghiên cứu tập trung vào các nguồn tài liệu chính thống, phản ánh đầy đủ chủ trương, chính sách của cấp trên. Tổng hợp, phân tích tài liệu khoa học phục vụ nghiên cứu đề tài. Hệ thống hóa tài liệu khoa học và văn bản chỉ đạo đã được tiến hành, nhằm kiến tạo cấu trúc luận lý chặt chẽ, phân chia tri thức theo từng đơn vị và vấn đề cụ thể.

5.1. Nghiên Cứu Thực Tiễn Quản Lý Dạy Học Tiếng Việt

Sử dụng nhóm phương pháp này nhằm điều tra số liệu thực tế về thực trạng công tác quản lý môn hoạt động dạy học môn Tiếng Việt, từ đó đưa ra phương hướng phát triển hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại các trường TH huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội theo hướng trải nghiệm. Khảo sát quan điểm của đội ngũ quản lý giáo dục về phương pháp giảng dạy Tiếng Việt, hướng tới mô hình trải nghiệm tích cực tại trường THCS huyện Đông Anh, Hà Nội.

5.2. Quan Sát Quá Trình Dạy Học Tiếng Việt Thực Tế

Quan sát trực tiếp công tác quản lý dạy học môn Tiếng Việt nhằm phát triển hoạt động dạy học môn Tiếng Việt tại các trường... Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cần được quan sát một cách sát sao để có thể cải thiện và nâng cao chất lượng dạy và học một cách toàn diện.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh tiểu học theo hướng trải nghiệm trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội, với 28 trường tiểu học và hơn 30.000 học sinh, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho việc áp dụng phương pháp dạy học này. Theo khảo sát thực tế, 95% trường lớp đã được kiên cố hóa, 100% trường áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy học sinh còn thụ động, chưa phát huy hết năng lực ngôn ngữ, đặc biệt trong các hoạt động trải nghiệm. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm tại các trường tiểu học huyện Đông Anh, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực ngôn ngữ và phẩm chất học sinh. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 1/2023 đến tháng 3/2024, tập trung khảo sát 5 trường tiểu học tiêu biểu với 102 đối tượng tham gia gồm cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý giáo dục, đồng thời hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm, góp phần phát triển năng lực toàn diện cho học sinh tiểu học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và học tập trải nghiệm. Trần Kiểm nhấn mạnh quản lý hoạt động dạy học là quá trình tác động tích cực nhằm phát triển toàn diện nhân cách học sinh, đồng thời tối ưu hóa nguồn lực giáo dục. Lý thuyết học tập trải nghiệm của David Kolb (1984) được áp dụng làm nền tảng, với chu trình bốn giai đoạn: trải nghiệm cụ thể, quan sát phản ánh, khái niệm hóa trừu tượng và thực hành chủ động. Chu trình này giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp và sáng tạo thông qua các hoạt động thực tiễn. Ngoài ra, các khái niệm quản lý giáo dục, quản lý hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm và đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học cũng được hệ thống hóa để làm rõ cơ sở lý luận cho đề tài. Mục tiêu giáo dục theo chương trình phổ thông 2018 tập trung phát triển năng lực ngôn ngữ toàn diện, kỹ năng đọc, viết, nghe, nói và phẩm chất đạo đức, nhân cách cho học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Về lý thuyết, tác giả tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, chính sách giáo dục, tài liệu khoa học liên quan đến quản lý giáo dục và dạy học trải nghiệm. Về thực tiễn, khảo sát được tiến hành tại 5 trường tiểu học huyện Đông Anh với 102 người tham gia gồm 17 cán bộ quản lý, 75 giáo viên và 10 phụ huynh. Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp và điều tra bằng bảng hỏi. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS và Excel, sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả như tính trung bình, tỷ lệ phần trăm và phân tích tương quan. Cỡ mẫu được lựa chọn đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu, phương pháp chọn mẫu theo phương pháp ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2023 đến tháng 3/2024, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích sâu sắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng mục tiêu dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm: Kết quả khảo sát cho thấy 78% giáo viên và cán bộ quản lý nhận định mục tiêu dạy học đã được xác định rõ ràng, tuy nhiên chỉ có khoảng 65% học sinh thực sự tham gia tích cực vào các hoạt động trải nghiệm. Điều này phản ánh sự chưa đồng đều trong việc triển khai mục tiêu giáo dục trải nghiệm.

2. Phương pháp và hình thức dạy học: 70% giáo viên áp dụng phương pháp dạy học trải nghiệm, nhưng chỉ 55% học sinh cảm thấy hứng thú và chủ động trong các hoạt động này. Các hình thức như sân khấu hóa, đóng vai, câu lạc bộ tiếng Việt được tổ chức nhưng chưa phổ biến rộng rãi.

3. Kiểm tra, đánh giá theo hướng trải nghiệm: Khoảng 60% giáo viên thực hiện đánh giá đa dạng, kết hợp định tính và định lượng, nhưng chỉ 50% học sinh nhận được phản hồi kịp thời và mang tính xây dựng. Việc đánh giá chưa thực sự phản ánh đầy đủ năng lực và phẩm chất của học sinh.

4. Điều kiện hỗ trợ và quản lý: 85% trường có cơ sở vật chất đảm bảo, tuy nhiên chỉ 65% giáo viên được đào tạo bài bản về phương pháp dạy học trải nghiệm. Công tác quản lý, chỉ đạo và giám sát từ cấp trên được đánh giá ở mức trung bình (khoảng 73,6% trường thiếu hụt giám sát và hỗ trợ hiệu quả).

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa đồng bộ trong quản lý và triển khai hoạt động dạy học trải nghiệm. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với nhận định rằng sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh còn yếu, ảnh hưởng đến hiệu quả dạy học. Việc thiếu kỹ năng sư phạm chuyên sâu về trải nghiệm và hạn chế về cơ sở vật chất cũng là những rào cản lớn. Biểu đồ phân tích mức độ hài lòng của giáo viên và học sinh về các hoạt động trải nghiệm cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa nhận thức và thực tế áp dụng. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý, đào tạo giáo viên và tăng cường đầu tư cơ sở vật chất để phát huy tối đa hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng và hoàn thiện nội dung dạy học theo hướng trải nghiệm: Cần tổ chức các buổi tập huấn chuyên sâu cho giáo viên về thiết kế nội dung và phương pháp dạy học trải nghiệm, đảm bảo phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì.

2. Tăng cường chỉ đạo và giám sát hoạt động dạy học: Thiết lập hệ thống giám sát định kỳ, đánh giá chất lượng dạy học trải nghiệm tại các trường, đồng thời xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch. Thời gian triển khai trong năm học tiếp theo, do Ban Giám hiệu các trường phối hợp với Phòng Giáo dục thực hiện.

3. Đổi mới và đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm: Khuyến khích tổ chức các câu lạc bộ tiếng Việt, sân khấu hóa tác phẩm văn học, tham quan dã ngoại nhằm tăng tính hấp dẫn và thực tiễn cho học sinh. Chủ thể thực hiện là giáo viên bộ môn và tổ chuyên môn, triển khai liên tục trong năm học.

4. Nâng cao năng lực và kỹ năng cho giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và thiết bị dạy học hiện đại phục vụ phương pháp trải nghiệm. Thời gian thực hiện trong 3 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

5. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, phụ huynh và cộng đồng: Xây dựng các chương trình giao lưu, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức và sự hỗ trợ của phụ huynh đối với hoạt động trải nghiệm của học sinh. Thời gian thực hiện định kỳ hàng quý, do Ban đại diện cha mẹ học sinh và nhà trường phối hợp tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và giám sát hoạt động dạy học theo hướng trải nghiệm, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường tiểu học.

2. Giáo viên tiểu học: Cung cấp kiến thức và phương pháp dạy học trải nghiệm hiệu quả, giúp giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường sự tương tác và phát triển năng lực học sinh.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục tiểu học.

4. Phòng Giáo dục và Đào tạo các địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và giám sát thực hiện đổi mới giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý hoạt động dạy học theo hướng trải nghiệm là gì?
   Quản lý hoạt động dạy học theo hướng trải nghiệm là quá trình tổ chức, điều phối và giám sát các hoạt động học tập nhằm tạo điều kiện cho học sinh tham gia trực tiếp, tích cực vào các trải nghiệm thực tế để phát triển năng lực và phẩm chất toàn diện.

2. Tại sao cần đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm?
   Phương pháp này giúp học sinh phát triển kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên, tăng cường khả năng giao tiếp, tư duy phản biện và sáng tạo, đồng thời nâng cao hứng thú học tập so với phương pháp truyền thống.

3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động dạy học trải nghiệm hiện nay là gì?
   Khó khăn bao gồm thiếu đồng bộ trong quản lý, hạn chế về kỹ năng giáo viên, cơ sở vật chất chưa đồng đều và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa nhà trường, phụ huynh và cộng đồng.

4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả dạy học theo hướng trải nghiệm?
   Đánh giá hiệu quả dựa trên sự tiến bộ của học sinh qua các hoạt động thực tiễn, phản hồi từ giáo viên và học sinh, kết hợp đánh giá định tính và định lượng qua các bài kiểm tra, quan sát và nhận xét thường xuyên.

5. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong quản lý hoạt động dạy học trải nghiệm?
   Người đứng đầu nhà trường (hiệu trưởng) và các cán bộ quản lý giáo dục cấp trường chịu trách nhiệm chính trong việc tổ chức, chỉ đạo và giám sát hoạt động dạy học theo hướng trải nghiệm, phối hợp với giáo viên và phụ huynh.

Kết luận

• Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm tại các trường tiểu học huyện Đông Anh đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
• Việc áp dụng lý thuyết học tập trải nghiệm của Kolb làm nền tảng giúp phát triển năng lực toàn diện cho học sinh tiểu học.
• Các yếu tố như cơ sở vật chất, năng lực giáo viên và sự phối hợp quản lý đóng vai trò then chốt trong hiệu quả dạy học trải nghiệm.
• Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm.
• Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2025, đồng thời kêu gọi sự tham gia tích cực của các bên liên quan để phát huy tối đa hiệu quả đổi mới giáo dục.

Hãy áp dụng những kết quả và đề xuất trong luận văn này để nâng cao chất lượng quản lý và dạy học môn Tiếng Việt theo hướng trải nghiệm, góp phần xây dựng nền giáo dục tiểu học hiện đại, hiệu quả và bền vững.