Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Ngữ Văn Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Học Sinh Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Thị Xã An Khê, Tỉnh Gia Lai

Giáo dục định hướng phát triển năng lực đã được triển khai từ lâu tại các nước có nền giáo dục tiên tiến. Từ những năm 1930, tâm lý học Liên Xô đã có những nghiên cứu về năng lực. Tại Việt Nam, từ những năm 80 của thế kỷ XX, các nhà tâm lý học đã xem năng lực như là một thuộc tính nhân cách. Việc xây dựng chương trình Giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Ngữ Văn THCS theo định hướng phát triển năng lực cũng được nhiều tác giả chú trọng. Các nghiên cứu tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, tích cực hóa hoạt động trí tuệ của học sinh, và rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề.

Nhiều tác giả đã quan tâm đến vấn đề đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học Ngữ văn theo hướng chú trọng đặc trưng bộ môn và phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Bùi Mạnh Hùng đề xuất đổi mới từ quan niệm dạy học đến mục tiêu, nội dung, phương pháp và đánh giá kết quả học tập. Đỗ Ngọc Thống quan tâm đến việc đổi mới dạy học Ngữ văn ở phổ thông theo định hướng phát triển năng lực, nhấn mạnh năng lực tiếp nhận và tạo lập văn bản. Tạ Thị Tuyết Lan nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh tại trường THPT kỹ thuật Việt Trì, Phú Thọ, khẳng định vai trò của năng lực chung và năng lực chuyên môn trong quá trình dạy và học.

Khảo sát cho thấy, nhận thức của cán bộ quản lý (CBQL) và giáo viên (GV) về dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực còn nhiều khác biệt. Một số giáo viên vẫn còn giữ quan điểm truyền thống, chú trọng vào truyền thụ kiến thức hơn là phát triển kỹ năng. Việc thay đổi tư duy và phương pháp dạy học là một thách thức lớn. Cần có các biện pháp nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL và GV về tầm quan trọng của dạy học Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh Ngữ Văn.

Các phương pháp dạy học Ngữ văn hiện nay vẫn còn nặng về phương pháp thuyết giảng, đọc chép. Các hoạt động thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tế còn hạn chế. Học sinh ít có cơ hội được thể hiện quan điểm cá nhân, tham gia vào các hoạt động nhóm, dự án học tập. Cần có sự đổi mới phương pháp dạy học Ngữ Văn THCS, tăng cường các hoạt động trải nghiệm, sáng tạo để phát triển năng lực học sinh.

Cần tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo, chuyên đề về dạy học Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực. Các CBQL và GV cần được trang bị kiến thức về các phương pháp dạy học tích cực, các kỹ thuật đánh giá năng lực, và cách thiết kế các hoạt động học tập phù hợp. Việc tự bồi dưỡng cũng rất quan trọng, GV cần chủ động tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tham gia các khóa học trực tuyến, đọc sách báo chuyên ngành.

Kế hoạch dạy học cần được xây dựng dựa trên chuẩn chương trình và phù hợp với đối tượng học sinh. Mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học cần được thiết kế một cách khoa học, logic. Kế hoạch cần cụ thể hóa các hoạt động học tập, các nhiệm vụ mà học sinh cần hoàn thành. Cần chú trọng đến việc đánh giá quá trình học tập của học sinh, không chỉ đánh giá kết quả cuối kỳ. Sử dụng giáo án Ngữ Văn phát triển năng lực cần được khuyến khích.

Cần có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên và định kỳ cho đội ngũ GV về dạy học Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực. Các nội dung bồi dưỡng cần tập trung vào các kỹ năng thiết kế bài giảng, tổ chức hoạt động học tập, đánh giá năng lực học sinh. Nên mời các chuyên gia, giáo viên giỏi, có kinh nghiệm để chia sẻ, hướng dẫn. Nâng cao chất lượng dạy học Ngữ Văn THCS là mục tiêu hàng đầu.

Sinh hoạt tổ chuyên môn cần tập trung vào nghiên cứu bài học, thiết kế các hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực. Các GV cần chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau. Tổ chuyên môn cần xây dựng các bộ công cụ đánh giá năng lực học sinh, các tài liệu Ngữ Văn phát triển năng lực hỗ trợ cho GV trong quá trình dạy học. Tổ chức các buổi dự giờ, thao giảng để GV có cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm.

GV cần hướng dẫn HS các phương pháp tự học hiệu quả, giúp HS chủ động tìm kiếm, xử lý thông tin, và vận dụng kiến thức vào thực tế. Cần khuyến khích HS tham gia vào các hoạt động đọc sách, nghiên cứu, làm việc nhóm, dự án học tập. GV cần tạo điều kiện cho HS được thể hiện quan điểm cá nhân, phản biện, và sáng tạo. Sử dụng bài tập Ngữ Văn phát triển năng lực để khuyến khích học sinh tự học.

Cần có hệ thống kiểm tra, đánh giá toàn diện, khách quan, công bằng. Việc kiểm tra, đánh giá cần tập trung vào đánh giá năng lực của học sinh, không chỉ đánh giá kiến thức. Nên sử dụng các hình thức kiểm tra, đánh giá đa dạng, như bài tập thực hành, dự án, thuyết trình, đánh giá đồng đẳng. Phương pháp kiểm tra đánh giá năng lực Ngữ Văn cần được đổi mới để phù hợp với yêu cầu phát triển năng lực.

Quản lý hiệu quả giúp nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Phát triển toàn diện năng lực học sinh giúp các em tự tin, chủ động trong học tập và cuộc sống.

Tiếp tục nâng cao nhận thức, bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên. Xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết, phù hợp với đối tượng học sinh. Tăng cường kiểm tra, đánh giá, hỗ trợ học sinh trong quá trình học tập. Khuyến khích sự tham gia của phụ huynh vào quá trình giáo dục.