Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập (KT-ĐG KQHT) của học sinh trung học cơ sở (THCS) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, với dân số chủ yếu là người dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm 95%, việc đổi mới và quản lý hiệu quả hoạt động KT-ĐG KQHT là một thách thức lớn trong bối cảnh điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. Theo báo cáo năm 2019, huyện có 4 trường THCS với tổng số 1.495 học sinh, trong đó 98,9% là học sinh DTTS. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động KT-ĐG KQHT của học sinh tại các trường THCS trên địa bàn huyện Tây Giang trong hai năm học 2018-2019 và 2019-2020, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh: nhận thức của cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV), phụ huynh và học sinh về hoạt động KT-ĐG; thực trạng quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, quy trình tổ chức, đội ngũ thực hiện và các điều kiện hỗ trợ. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc đổi mới quản lý KT-ĐG theo hướng tiếp cận năng lực học sinh, phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và các trường THCS trong huyện Tây Giang xây dựng kế hoạch quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong giai đoạn 2020-2025.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra - đánh giá kết quả học tập, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý nhằm tổ chức, điều hành hoạt động giáo dục đạt mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động KT-ĐG bao gồm các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và điều chỉnh.

  • Lý thuyết kiểm tra - đánh giá kết quả học tập: KT-ĐG là quá trình thu thập, phân tích và sử dụng thông tin về năng lực, phẩm chất học sinh để đưa ra nhận định, quyết định nhằm cải thiện chất lượng dạy và học. Nghiên cứu áp dụng mô hình đánh giá theo năng lực (Competence-based Assessment), nhấn mạnh đánh giá toàn diện, liên tục và gắn với thực tiễn.

Các khái niệm chính bao gồm: kiểm tra (đo lường, thu thập dữ liệu), đánh giá (phán đoán, ra quyết định), quản lý mục tiêu, quản lý nội dung, quản lý phương pháp, quản lý quy trình, quản lý đội ngũ giáo viên và quản lý điều kiện hỗ trợ.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ 4 trường THCS trên địa bàn huyện Tây Giang, gồm 12 cán bộ quản lý, 92 giáo viên và 390 học sinh, thông qua phiếu khảo sát, phỏng vấn và quan sát thực tiễn.

  • Phương pháp chọn mẫu: Sử dụng phương pháp chọn mẫu toàn bộ đối tượng trong 4 trường THCS nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích tần suất, tỷ lệ phần trăm để đánh giá thực trạng nhận thức, năng lực và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động KT-ĐG. Kết quả được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ minh họa.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực hiện trong học kỳ II năm học 2019-2020; phân tích dữ liệu và đề xuất biện pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về hoạt động KT-ĐG: 100% CBQL và GV nhận thức đúng và đầy đủ về vai trò, mục đích của hoạt động KT-ĐG KQHT. Tuy nhiên, 47,1% CBQL, GV đánh giá năng lực tự bồi dưỡng và áp dụng KT-ĐG của bản thân ở mức trung bình và không tốt.

  2. Thuận lợi và khó khăn trong hoạt động KT-ĐG:

    • Thuận lợi: 100% CBQL, GV đánh giá cao sự nhiệt tình của đội ngũ; 94,2% ghi nhận sự quan tâm của Ban Giám hiệu; 78,8% cho biết đội ngũ GV được tập huấn về KT-ĐG.
    • Khó khăn: 95,2% CBQL, GV cho rằng cha mẹ học sinh chưa tham gia tích cực; 80,8% cho rằng CBQL, GV chưa quan tâm đúng mức; 21,2% GV chưa được tập huấn đầy đủ; 9,6% GV chưa nắm vững kỹ năng KT-ĐG.

  3. Thực trạng quản lý mục tiêu và nội dung KT-ĐG: Việc quản lý mục tiêu KT-ĐG chưa đồng bộ, chưa thực sự hướng đến đánh giá năng lực học sinh. Nội dung kiểm tra chủ yếu tập trung vào kiến thức, chưa đa dạng về kỹ năng vận dụng thực tiễn.

  4. Phương pháp và hình thức KT-ĐG: Phương pháp kiểm tra chủ yếu là kiểm tra viết và kiểm tra miệng truyền thống, ít áp dụng đánh giá theo năng lực và đánh giá quá trình. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý KT-ĐG còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng quản lý hoạt động KT-ĐG KQHT tại các trường THCS huyện Tây Giang còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc đổi mới phương pháp và nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên. Sự thiếu đồng bộ trong quản lý mục tiêu và nội dung KT-ĐG dẫn đến việc đánh giá chưa toàn diện, chưa phản ánh đúng năng lực thực tế của học sinh. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, xu hướng đổi mới KT-ĐG theo hướng đánh giá năng lực và đánh giá quá trình đã được áp dụng rộng rãi, tuy nhiên tại Tây Giang, việc này còn chậm và gặp nhiều khó khăn do điều kiện kinh tế - xã hội và nguồn lực hạn chế.

Việc cha mẹ học sinh chưa tham gia tích cực vào hoạt động KT-ĐG cũng là một nguyên nhân làm giảm hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ KT-ĐG chưa đáp ứng tốt, ảnh hưởng đến việc tổ chức kiểm tra, đánh giá đa dạng và hiện đại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức, thuận lợi và khó khăn của CBQL, GV, cũng như bảng so sánh mức độ áp dụng các phương pháp KT-ĐG.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức về hoạt động KT-ĐG
    Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên cho CBQL, GV, phụ huynh và học sinh về vai trò, mục đích và phương pháp KT-ĐG theo chuẩn kiến thức - kỹ năng mới. Mục tiêu đạt 90% CBQL, GV và phụ huynh có nhận thức đúng trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.

  2. Tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên
    Triển khai các khóa đào tạo kỹ năng xây dựng đề kiểm tra, áp dụng phương pháp đánh giá năng lực và đánh giá quá trình. Đảm bảo 100% giáo viên được tập huấn trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT.

  3. Xây dựng kế hoạch và quy trình kiểm tra - đánh giá khoa học
    Hướng dẫn các trường xây dựng ma trận đề kiểm tra, quy trình tổ chức KT-ĐG theo hướng đổi mới, đảm bảo tính khách quan và toàn diện. Thực hiện trong năm học 2021-2022. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường.

  4. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý KT-ĐG
    Đầu tư phần mềm quản lý điểm, đề kiểm tra trực tuyến và đào tạo sử dụng CNTT cho giáo viên. Mục tiêu 50% trường THCS áp dụng CNTT trong KT-ĐG trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT, các trường.

  5. Cải thiện cơ sở vật chất và điều kiện hỗ trợ
    Đầu tư trang thiết bị, phòng học chức năng, thiết bị dạy học hiện đại phục vụ KT-ĐG. Lập kế hoạch đầu tư giai đoạn 2021-2025. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng GD&ĐT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục
    Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý hoạt động KT-ĐG, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại các trường THCS, đặc biệt ở vùng DTTS và miền núi.

  2. Giáo viên trung học cơ sở
    Cung cấp kiến thức về đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá theo chuẩn năng lực, giúp nâng cao kỹ năng xây dựng đề kiểm tra và tổ chức đánh giá học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục
    Là tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng quản lý KT-ĐG trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương
    Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục phù hợp với đặc thù vùng miền, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động KT-ĐG lại quan trọng trong giáo dục THCS?
    Quản lý KT-ĐG giúp đảm bảo hoạt động kiểm tra, đánh giá được tổ chức khoa học, khách quan, phản ánh đúng năng lực học sinh, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý KT-ĐG tại huyện Tây Giang là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đồng đều của CBQL, GV; thiếu sự tham gia của phụ huynh; hạn chế về cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin; năng lực chuyên môn của một số giáo viên còn hạn chế.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực giáo viên trong công tác KT-ĐG?
    Thông qua các khóa tập huấn chuyên sâu, bồi dưỡng kỹ năng xây dựng đề kiểm tra, áp dụng phương pháp đánh giá năng lực và sử dụng công nghệ hỗ trợ.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò như thế nào trong quản lý KT-ĐG?
    CNTT giúp quản lý điểm số, đề kiểm tra hiệu quả, tạo điều kiện tổ chức kiểm tra trực tuyến, nâng cao tính khách quan và tiết kiệm thời gian.

  5. Các biện pháp đề xuất có khả thi trong điều kiện kinh tế - xã hội của Tây Giang không?
    Các biện pháp được thiết kế phù hợp với điều kiện thực tế, có tính khả thi cao khi được sự phối hợp đồng bộ của các cấp quản lý, nhà trường và cộng đồng trong giai đoạn 2020-2025.

Kết luận

  • Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các trường THCS huyện Tây Giang còn nhiều hạn chế về quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp và điều kiện hỗ trợ.
  • Nhận thức của CBQL, GV về KT-ĐG tốt nhưng năng lực thực hiện và ứng dụng đổi mới còn hạn chế, đặc biệt trong việc áp dụng đánh giá theo năng lực.
  • Các khó khăn chủ yếu gồm thiếu sự phối hợp của phụ huynh, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, và hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất 7 biện pháp quản lý đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KT-ĐG, trong đó nhấn mạnh tập huấn nâng cao năng lực, xây dựng quy trình khoa học và ứng dụng CNTT.
  • Nghiên cứu đặt nền tảng cho việc cải tiến quản lý KT-ĐG tại các trường THCS vùng DTTS, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong giai đoạn 2020-2025.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và nhà quản lý giáo dục được khuyến khích tham khảo toàn bộ luận văn.