Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Hướng Nghiệp Theo Định Hướng Phát Triển Nguồn Nhân Lực Ở Các Trường THCS Huyện Ba Chẽ, Tỉnh Quảng Ninh

• Tác giả: Hoàng Tuấn Anh
• Người hướng dẫn: TS. Phan Trung Kiên
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Hướng Nghiệp Tại Trường THCS Huyện Ba Chẽ, Quảng Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Những nghiên cứu về hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trưng học cơ sở
• 1.3. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ sở theo định hướng phát triển nguồn nhân lực
• 1.4. Các khái niệm công cụ
• 1.5. Hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực
• 1.6. Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực
• 1.7. Lý luận về hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ sở theo phát triển nguồn nhân lực
• 1.8. Định hướng đổi mới giáo dục và những yêu cầu đặt ra đối với hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.9. Định hướng nguồn nhân lực của tỉnh Quảng Ninh và các chính sách liên quan đến công tác hướng nhiệp cho học sinh (theo Dự thảo Đề án “phát triển nguồn nhân lực của Tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030”)
• 1.10. Ý nghĩa của hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.11. Nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.12. Các con đường giáo dục hướng nghiệp theo phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.13. Các lực lượng tham gia giáo dục hướng nghiệp theo phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.14. Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.15. Lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.16. Tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.17. Chỉ đạo hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.18. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.19. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở trường trung học cơ sở
• 1.19.1. Các yếu tố chủ quan
• 1.19.2. Các yếu tố khách quan
• 1.20. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BA CHẼ, TỈNH QUẢNG NINH
• 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế- xã hội và giáo dục của huyện Ba Chẽ
• 2.2. Vài nét về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội huyện Ba Chẽ
• 2.3. Tình hình phát triển giáo dục của huyện Ba Chẽ
• 2.4. Đặc điểm giáo dục trung học cơ sở huyện Ba Chẽ
• 2.5. Khái quát về khảo sát thực trạng
• 2.6. Mục đích khảo sát
• 2.7. Nội dung khảo sát
• 2.8. Đối tượng khảo sát
• 2.9. Phương pháp khảo sát
• 2.10. Công cụ khảo sát: Thang đo Likert 5 mức độ
• 2.11. Xử lý kết quả khảo sát
• 2.12. Thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở huyện Ba Chẽ
• 2.13. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh về hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.14. Thực trạng về thực hiện mục tiêu hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.15. Thực trạng nội dung và hình thức tổ chức họa động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.16. Thực trạng các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.17. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh
• 2.18. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở huyện Ba Chẽ, Quảng Ninh
• 2.19. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.20. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.21. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.22. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở
• 2.23. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở huyện Ba Chẽ
• 2.24. Đánh giá chung về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở huyện Ba Chẽ
• 2.25. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BA CHẼ, TỈNH QUẢNG NINH
• 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp
• 3.2. Đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ
• 3.3. Đảm bảo tính thực tiễn
• 3.4. Đảm bảo tính khả thi
• 3.5. Đảm bảo chất lượng và tính hiệu quả
• 3.6. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ba Chẽ
• 3.7. Tổ chức bồi dưỡng, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh và các lực lượng tham gia về tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực
• 3.8. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực trong các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh
• 3.9. Tổ chức đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh
• 3.10. Chỉ đạo đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực và phản hồi thông tin để cải tiến hiệu quả
• 3.11. Tăng cường các điều kiện và nguồn lực phục vụ hoạt động giáo dục hướng nghiệp
• 3.12. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.13. Khảo nghiệm biện pháp
• 3.13.1. Mục đích, nội dung khảo nghiệm
• 3.13.2. Đối tượng khảo nghiệm
• 3.13.3. Phương pháp khảo nghiệm
• 3.13.4. Kết quả khảo nghiệm
• 3.14. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Quản Lý Giáo Dục Hướng Nghiệp THCS Ba Chẽ

Giáo dục hướng nghiệp (GDHN) tại trường THCS có vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, sở trường và nhu cầu xã hội. GDHN được xem là nền tảng phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hoạt động này là một bộ phận hữu cơ của mục tiêu giáo dục đào tạo, góp phần phân luồng học sinh, chuẩn bị cho các em tham gia lao động hoặc tiếp tục học lên cao. Quản lý GDHN hiệu quả giúp học sinh hiểu rõ bản thân, hình thành ý thức yêu lao động, yêu nghề nghiệp, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp. Theo Quyết định số 522/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, GDHN và định hướng phân luồng học sinh được đặc biệt quan tâm. UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Kế hoạch số 165/KH-UBND để triển khai quyết định này.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Giáo Dục Hướng Nghiệp Trong THCS

Giáo dục hướng nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc định hình tương lai của học sinh THCS. Nó giúp các em nhận biết khả năng, đam mê và tiềm năng của bản thân, từ đó đưa ra quyết định nghề nghiệp sáng suốt. GDHN không chỉ giới hạn ở việc chọn nghề mà còn trang bị kỹ năng mềm, tư duy phản biện và khả năng thích ứng với thị trường lao động đầy biến động. GDHN là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

1.2. Mục Tiêu Phát Triển Nguồn Nhân Lực Qua Giáo Dục Hướng Nghiệp

Mục tiêu chính của GDHN là đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Điều này đòi hỏi sự đổi mới liên tục trong nội dung và phương pháp giảng dạy, cũng như sự đầu tư vào cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. GDHN cần gắn liền với thực tiễn sản xuất, giúp học sinh hiểu rõ về các ngành nghề và yêu cầu công việc. Phân luồng học sinh hiệu quả, tránh tình trạng thừa thầy thiếu thợ, đảm bảo sự cân đối trong cơ cấu ngành nghề.

II. Thực Trạng Giáo Dục Hướng Nghiệp THCS Huyện Ba Chẽ Hiện Nay

Mặc dù GDHN được quan tâm, chất lượng vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt tại huyện Ba Chẽ. Tình trạng học sinh bỏ học sau THCS hoặc không tiếp tục học lên cao gây ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập và doanh nghiệp, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB). Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã tích hợp GDHN vào các môn học và hoạt động trải nghiệm. Tuy nhiên, việc thực hiện đồng bộ và hiệu quả vẫn còn là thách thức. Cần có giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng GDHN, đặc biệt ở các huyện vùng cao.

2.1. Khó Khăn Trong Triển Khai Giáo Dục Hướng Nghiệp Ở Ba Chẽ

Huyện Ba Chẽ đối mặt với nhiều khó khăn trong việc triển khai GDHN. Cơ sở vật chất còn thiếu thốn, đội ngũ giáo viên còn hạn chế về kinh nghiệm và trình độ chuyên môn. Nhận thức của học sinh và phụ huynh về tầm quan trọng của GDHN còn thấp. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và doanh nghiệp còn lỏng lẻo.

2.2. Đánh Giá Chất Lượng Nguồn Nhân Lực Hiện Tại Ở Ba Chẽ

Chất lượng nguồn nhân lực ở Ba Chẽ chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Tỷ lệ lao động qua đào tạo còn thấp, kỹ năng nghề nghiệp còn yếu. Tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ cao trong các ngành công nghiệp và dịch vụ. Cần có giải pháp đồng bộ để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

III. Phương Pháp Quản Lý Giáo Dục Hướng Nghiệp Hiệu Quả Ba Chẽ

Để nâng cao hiệu quả GDHN, cần áp dụng các phương pháp quản lý khoa học và phù hợp với điều kiện thực tế. Quản lý tốt các hoạt động GDHN sẽ giúp cho học sinh hiểu được năng lực, sở thích, nguyện vọng, xu hướng nghề nghiệp của mình. Giúp các em hình thành thói quen, ý thức yêu lao động, yêu nghề nghiệp. Từ đó, các em sẽ có những lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với bản thân trong tương lai. Chính những yếu tố này sẽ giúp cho công tác phân luồng học sinh được diễn ra một cách tự nhiên, khách quan và hiệu quả.

3.1. Xây Dựng Kế Hoạch Giáo Dục Hướng Nghiệp Chi Tiết và Khả Thi

Xây dựng kế hoạch GDHN cần dựa trên nhu cầu thực tế của địa phương và năng lực của học sinh. Kế hoạch cần cụ thể về mục tiêu, nội dung, hình thức tổ chức và nguồn lực thực hiện. Phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng bộ phận và cá nhân. Đảm bảo tính linh hoạt để có thể điều chỉnh khi cần thiết.

3.2. Nâng Cao Năng Lực Đội Ngũ Giáo Viên Tư Vấn Hướng Nghiệp

Đội ngũ giáo viên tư vấn hướng nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng cho học sinh. Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho đội ngũ này. Giáo viên cần nắm vững thông tin về thị trường lao động, các ngành nghề và yêu cầu công việc. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các khóa tập huấn, hội thảo để học hỏi kinh nghiệm.

3.3. Tăng Cường Liên Kết Giữa Nhà Trường và Doanh Nghiệp Ba Chẽ

Liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để GDHN hiệu quả. Doanh nghiệp có thể cung cấp thông tin về thị trường lao động, các ngành nghề và yêu cầu công việc. Tạo điều kiện cho học sinh tham quan, thực tập tại doanh nghiệp. Mời các chuyên gia từ doanh nghiệp tham gia giảng dạy, chia sẻ kinh nghiệm.

IV. Biện Pháp Nâng Cao Nhận Thức Về Giáo Dục Hướng Nghiệp THCS

Để GDHN phát huy hiệu quả, cần nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, phụ huynh và cộng đồng về tầm quan trọng của nó. Công tác truyền thông, tuyên truyền cần được đẩy mạnh thông qua các hình thức đa dạng, phù hợp với từng đối tượng. Theo đó, cần thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, tư vấn, hướng nghiệp, các hoạt động ngoại khóa liên quan đến nghề nghiệp, giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc, trải nghiệm thực tế.

4.1. Tuyên Truyền Về Tầm Quan Trọng Của Giáo Dục Hướng Nghiệp

Tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, diễn đàn về GDHN cho học sinh, phụ huynh và giáo viên. Phát tờ rơi, poster, banner về GDHN tại trường học và cộng đồng. Sử dụng các kênh truyền thông như báo chí, truyền hình, mạng xã hội để tuyên truyền về GDHN.

4.2. Tạo Cơ Hội Cho Học Sinh Trải Nghiệm Nghề Nghiệp Thực Tế

Tổ chức các buổi tham quan, thực tập tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Mời các chuyên gia từ các ngành nghề khác nhau đến chia sẻ kinh nghiệm. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ về nghề nghiệp.

V. Ứng Dụng Giáo Dục Hướng Nghiệp Kết Quả Nghiên Cứu Tại Ba Chẽ

Nghiên cứu tại các trường THCS huyện Ba Chẽ cho thấy, việc áp dụng đồng bộ các biện pháp quản lý GDHN đã mang lại những kết quả tích cực. Học sinh có nhận thức rõ ràng hơn về năng lực, sở trường và định hướng nghề nghiệp của mình. Tỷ lệ học sinh tiếp tục học lên cao hoặc tham gia học nghề sau THCS đã tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục để GDHN đạt hiệu quả cao hơn.

5.1. Phân Tích Kết Quả Khảo Sát Về Giáo Dục Hướng Nghiệp

Kết quả khảo sát cho thấy, học sinh đã có nhận thức tốt hơn về các ngành nghề và yêu cầu công việc. Các em cũng tự tin hơn trong việc lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với bản thân. Tuy nhiên, vẫn còn một số học sinh thiếu thông tin về thị trường lao động và các cơ hội học tập sau THCS.

5.2. Thống Kê Tỷ Lệ Học Sinh Chọn Học Nghề Sau THCS Ba Chẽ

Tỷ lệ học sinh chọn học nghề sau THCS đã tăng lên so với trước đây. Điều này cho thấy, GDHN đã giúp học sinh nhận thấy giá trị của việc học nghề và có định hướng rõ ràng hơn về tương lai. Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn còn thấp so với mục tiêu đề ra.

VI. Định Hướng Phát Triển Giáo Dục Hướng Nghiệp Ba Chẽ Đến 2030

GDHN cần tiếp tục được đổi mới và phát triển để đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và nhu cầu thị trường lao động. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong GDHN, xây dựng hệ thống thông tin nghề nghiệp trực tuyến, và tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với các nguồn thông tin nghề nghiệp đa dạng. Chú trọng phát triển các ngành nghề mũi nhọn của địa phương, gắn GDHN với phát triển kinh tế - xã hội của huyện Ba Chẽ.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Giáo Dục Hướng Nghiệp

Xây dựng hệ thống thông tin nghề nghiệp trực tuyến, cung cấp thông tin về các ngành nghề, cơ sở đào tạo, và cơ hội việc làm. Sử dụng phần mềm mô phỏng nghề nghiệp để giúp học sinh trải nghiệm các công việc khác nhau. Tổ chức các buổi học trực tuyến, hội thảo trực tuyến về nghề nghiệp.

6.2. Phát Triển Các Ngành Nghề Mũi Nhọn Tại Ba Chẽ

Xác định các ngành nghề mũi nhọn của địa phương dựa trên tiềm năng và thế mạnh của huyện. Ưu tiên phát triển các ngành nghề liên quan đến du lịch, nông nghiệp công nghệ cao, và chế biến lâm sản. Tạo điều kiện cho học sinh học tập và thực hành các kỹ năng cần thiết để làm việc trong các ngành nghề này.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, chất lượng nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt đối với sự phát triển bền vững của địa phương và quốc gia. Tỉnh Quảng Ninh, với mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030, đã xác định giáo dục hướng nghiệp (GDHN) là một trong những giải pháp chiến lược nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Huyện Ba Chẽ, một huyện miền núi với dân số khoảng 23.207 người, trong đó dân tộc thiểu số chiếm đa số, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc phát triển nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu thị trường lao động và định hướng phát triển kinh tế địa phương.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực tại các trường trung học cơ sở (THCS) trên địa bàn huyện Ba Chẽ trong giai đoạn từ tháng 6/2022 đến tháng 6/2023. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng GDHN, góp phần phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp và hội nhập quốc tế. Nghiên cứu khảo sát 9 trường THCS với sự tham gia của 17 cán bộ quản lý, 83 giáo viên, 50 học sinh và 20 phụ huynh, sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát và quan sát thực tế.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý GDHN, góp phần nâng cao hiệu quả phân luồng học sinh, đồng thời hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của huyện Ba Chẽ và tỉnh Quảng Ninh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giáo dục hướng nghiệp, trong đó:

• Lý thuyết quản lý: Theo Fayol, quản lý bao gồm các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm soát nhằm đạt mục tiêu đề ra. Peter F. Drucker nhấn mạnh quản lý là thực tiễn, tập trung vào hành động và thành quả. Quản lý giáo dục hướng nghiệp được hiểu là hệ thống các tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động giáo dục hướng nghiệp.

• Lý thuyết giáo dục hướng nghiệp: GDHN là quá trình giúp học sinh hiểu về bản thân, thế giới nghề nghiệp và lựa chọn nghề phù hợp với năng lực, sở trường và nhu cầu xã hội. Hoạt động GDHN được tích hợp trong chương trình giáo dục phổ thông mới, đặc biệt qua các môn Công nghệ, Tin học, Giáo dục công dân và hoạt động trải nghiệm.

• Phát triển nguồn nhân lực: Được hiểu là quá trình phát triển thể lực, trí lực, kỹ năng và phẩm chất của con người nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. GDHN theo định hướng phát triển nguồn nhân lực giúp chuẩn bị lực lượng lao động có chất lượng, phù hợp với nhu cầu địa phương và quốc gia.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giáo dục hướng nghiệp theo định hướng phát triển nguồn nhân lực, phân luồng học sinh, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý GDHN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ 9 trường THCS huyện Ba Chẽ, gồm 17 cán bộ quản lý, 83 giáo viên, 50 học sinh và 20 phụ huynh học sinh. Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các văn bản pháp luật, chính sách của Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh Quảng Ninh và các tài liệu khoa học liên quan.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định tính và định lượng. Dữ liệu khảo sát được xử lý bằng phần mềm Excel, áp dụng thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá nhận thức và thực trạng hoạt động GDHN. Phân tích so sánh, tổng hợp và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý GDHN.

• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 6/2022 đến tháng 6/2023, bao gồm các giai đoạn: thu thập tài liệu, khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm biện pháp quản lý.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và phù hợp với đặc điểm địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại các trường THCS huyện Ba Chẽ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về GDHN còn hạn chế: Kết quả khảo sát cho thấy khoảng 68% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về vai trò của GDHN theo định hướng phát triển nguồn nhân lực, trong khi 32% còn chưa hiểu sâu sắc hoặc chưa quan tâm đúng mức. Phụ huynh và học sinh có mức độ nhận thức thấp hơn, chỉ khoảng 55% hiểu rõ tầm quan trọng của GDHN.

2. Thực trạng tổ chức hoạt động GDHN chưa đồng bộ: Chỉ có khoảng 60% trường THCS trên địa bàn huyện Ba Chẽ xây dựng kế hoạch GDHN cụ thể và khả thi. Việc tổ chức các hoạt động hướng nghiệp như tư vấn, tham quan doanh nghiệp, sinh hoạt chuyên đề còn hạn chế, tỷ lệ học sinh tham gia các hoạt động này chỉ đạt khoảng 45%.

3. Chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý còn yếu: Trong số 124 giáo viên THCS, chỉ 1,6% đạt trình độ trên chuẩn, 73,4% đạt chuẩn và 25% chưa đạt chuẩn theo Luật Giáo dục 2019. Đội ngũ cán bộ quản lý thiếu kỹ năng chuyên môn về GDHN, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và chỉ đạo.

4. Yếu tố khách quan ảnh hưởng lớn đến quản lý GDHN: Điều kiện cơ sở vật chất phục vụ GDHN còn thiếu thốn, thiếu tài liệu, thiết bị hỗ trợ và sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình, doanh nghiệp chưa chặt chẽ. Ngoài ra, đặc điểm kinh tế - xã hội vùng miền núi, dân tộc thiểu số cũng tạo ra nhiều khó khăn trong việc triển khai GDHN.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đồng đều của các bên liên quan, đặc biệt là phụ huynh và học sinh, dẫn đến việc chưa tạo được sự quan tâm và phối hợp hiệu quả trong hoạt động GDHN. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác, huyện Ba Chẽ có điều kiện kinh tế - xã hội đặc thù, dân tộc thiểu số chiếm đa số, nên việc triển khai GDHN gặp nhiều khó khăn hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức của các nhóm đối tượng về GDHN, bảng tổng hợp số liệu về đội ngũ giáo viên đạt chuẩn và chưa đạt chuẩn, cũng như biểu đồ tròn phân bố mức độ tổ chức hoạt động GDHN tại các trường.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý trong việc nâng cao hiệu quả GDHN, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực đội ngũ và tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh: Tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo về GDHN theo định hướng phát triển nguồn nhân lực, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng tư vấn hướng nghiệp. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì phối hợp với các chuyên gia giáo dục.

2. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch GDHN: Các trường cần xây dựng kế hoạch GDHN cụ thể, khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực địa phương. Kế hoạch phải được rà soát, điều chỉnh hàng năm để đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả. Thời gian triển khai từ năm học 2023-2024.

3. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý GDHN cho giáo viên và cán bộ quản lý, ưu tiên nâng chuẩn trình độ cho giáo viên THCS. Đồng thời, xây dựng chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao về công tác GDHN tại các trường vùng khó khăn. Thời gian thực hiện trong 2-3 năm.

4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và tài liệu hỗ trợ GDHN: Trang bị phòng học, thiết bị nghe nhìn, tài liệu hướng nghiệp, phần mềm tư vấn nghề nghiệp hiện đại để phục vụ hiệu quả hoạt động GDHN. Phối hợp với các doanh nghiệp, tổ chức xã hội để tổ chức các hoạt động trải nghiệm, tham quan thực tế cho học sinh. Thời gian thực hiện trong 18 tháng.

5. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Tăng cường vai trò của phụ huynh và các tổ chức xã hội trong công tác GDHN, tạo mạng lưới hỗ trợ học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp. Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với UBND các xã, doanh nghiệp địa phương triển khai trong năm học 2023-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý GDHN, giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động GDHN hiệu quả.

2. Giáo viên và cán bộ phụ trách GDHN tại các trường THCS: Tài liệu giúp hiểu rõ vai trò, nội dung và phương pháp tổ chức GDHN theo định hướng phát triển nguồn nhân lực, từ đó nâng cao chất lượng tư vấn và hướng nghiệp cho học sinh.

3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục và phát triển nguồn nhân lực: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất giải pháp phù hợp với đặc điểm vùng miền, hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực địa phương.

4. Phụ huynh học sinh và các tổ chức xã hội quan tâm đến giáo dục hướng nghiệp: Luận văn giúp nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của GDHN, vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

Câu hỏi thường gặp

1. GDHN theo định hướng phát triển nguồn nhân lực là gì?
   GDHN theo định hướng phát triển nguồn nhân lực là quá trình giáo dục giúp học sinh hiểu về bản thân, thế giới nghề nghiệp và lựa chọn nghề phù hợp với năng lực cá nhân và nhu cầu xã hội, nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và quốc gia.

2. Tại sao quản lý hoạt động GDHN lại quan trọng?
   Quản lý GDHN giúp xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động hướng nghiệp một cách khoa học, đảm bảo hiệu quả, giúp học sinh có định hướng nghề nghiệp đúng đắn, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý GDHN tại các trường THCS huyện Ba Chẽ?
   Bao gồm yếu tố chủ quan như nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh; yếu tố khách quan như điều kiện cơ sở vật chất, đặc điểm kinh tế - xã hội địa phương, chính sách và sự phối hợp của các lực lượng xã hội.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động GDHN?
   Cần tăng cường bồi dưỡng nhận thức, đổi mới kế hoạch và phương pháp tổ chức, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất và xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

5. GDHN có vai trò gì trong phát triển nguồn nhân lực địa phương?
   GDHN giúp phân luồng học sinh hợp lý, chuẩn bị lực lượng lao động có kỹ năng, phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, góp phần nâng cao năng suất lao động và ổn định xã hội.

Kết luận

• Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại các trường THCS huyện Ba Chẽ còn nhiều hạn chế về nhận thức, tổ chức và nguồn lực, ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển nguồn nhân lực địa phương.
• Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên cần được nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý GDHN để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
• Cơ sở vật chất và tài liệu hỗ trợ GDHN cần được đầu tư đồng bộ, kết hợp với sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
• Các biện pháp quản lý đồng bộ, thực tiễn và khả thi được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động GDHN, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho huyện Ba Chẽ.
• Tiếp tục triển khai nghiên cứu, khảo nghiệm các biện pháp quản lý trong giai đoạn tiếp theo để hoàn thiện và nhân rộng mô hình quản lý GDHN hiệu quả.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hướng nghiệp tại địa phương.