Quản Lý Hoạt Động Cho Vay Lại Vốn ODA Tại Việt Nam

Từ những năm 1940, khi bắt đầu xuất hiện các chương trình viện trợ song phương và đa phương, trong đó có ODA thì những nghiên cứu về chủ đề này, cả về phương thức và tác động của ODA cũng có sự phát triển cùng với sự phát triển của ODA trong thực tiễn. Trong giai đoạn đầu, những thảo luận về ODA chủ yếu chỉ giới hạn trong tài liệu chính thức, chủ yếu là các báo cáo nội bộ của các cơ quan tài trợ và bộ ngoại giao của các nước tài trợ hầu như không được công bố. Theo thời gian và đặc biệt là hướng đến mục đích nâng cao hiệu quả của ODA thì cũng xuất hiện ngày càng nhiều các nghiên cứu về ODA được công bố. Nói chung, các chủ đề nghiên cứu xung quanh ODA rất đa dạng, từ vấn đề về khái niệm, vị trí, vai trò của ODA đến vấn đề làm thế nào để các nước đang phát triển thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn ODA nói chung cũng như vào những ngành, những lĩnh vực cụ thể của nền kinh tế các nước này.

Vị trí và vai trò của ODA đối với các nước đang phát triển cũng là một chủ đề thu hút được sự quan tâm của rất nhiều tổ chức, học giả, nhà nghiên cứu ở cả các nước phát triển và các nước đang phát triển. Hầu hết các nghiên cứu đều đưa ra nhận định rằng nguồn vốn ODA đóng vai trò là một nguồn vốn bổ sung rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế cũng như giải quyết các vấn đề xã hội ở nhiều nước đang và kém phát triển – những nước luôn thiếu hụt các nguồn vốn cho đầu tư phát triển. Chenery & Strout (1996) đã lập luận rằng hỗ trợ phát triển từ các nước giàu cho các nước đang phát triển sẽ thu hẹp khoảng cách giàu-nghèo, bằng cách cung cấp một lượng...

Đó là các vấn đề nảy sinh trong điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án sử dụng vốn vay ODA xuất phát từ việc điều chỉnh tổng mức đầu tư do thay đổi tỷ giá; Có dự án không thể giải ngân do thủ tục điều chỉnh kế hoạch đầu tư công hàng năm còn phức tạp; Thủ tục bổ sung dự án sử dụng vốn 2 ODA cho vay lại vào kế hoạch trung hạn của địa phương sau khi kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt đối với các chương trình, dự ả n mới được phê duyệt chủ trương đầu tư còn phức tạp.

Trình tự, thủ tục thực hiện các dự án nhóm B, C sử dụng vốn ODA, thủ tục thực hiện trước một số hoạt động trước khi ký kết điều ước quốc tế, thỏa thuận về vốn ODA vẫn phải thực thi theo Nghị định số 114/2001/NĐ-CP… Đó còn là vấn đề dự án sử dụng ODA trước khi trình cho các cơ quan thẩm quyền phê duyệt thì phải trình cho nhà tài trợ xem xét; các bước, các quy trình để đi đến phê duyệt đề xuất dự án hoặc đề xuất chủ trương đầu tư có quá nhiều cơ quan tham mưu, việc chuẩn bị đầu tư chưa tốt nên nhiều dự án còn chậm, thời gian kéo dài.

Pháp luật liên quan đến cho vay lại vốn ODA thay đổi liên tục (thực tế trong 5 năm có 4 Nghị định điều chỉnh) nên đã ảnh hưởng nhiều đến chủ đầu tư (Lê Phan, 2022; Trịnh Minh, 2022). Đó là những vấn đề liên quan trực tiếp đến quản lý hoạt động cho vay lại vốn ODA có ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả sử dụng vốn vay ODA cần sớm được khắc phục.

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật về cho vay lại vốn ODA là một trong những giải pháp quan trọng. Điều này giúp tạo ra một khung pháp lý rõ ràng, minh bạch và ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư và các cơ quan liên quan trong quá trình thực hiện dự án.

Chú trọng nâng cao năng lực thẩm định các chương trình, dự án ODA sử dụng vốn ODA cho vay lại. Việc thẩm định kỹ lưỡng giúp đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và bền vững của dự án, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong quá trình thực hiện.

Phân tích tình hình giải ngân vốn ODA tại VDB giai đoạn 2011-2019 cho thấy những biến động và xu hướng quan trọng. Việc nắm bắt thông tin này giúp đánh giá mức độ hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn và đưa ra các giải pháp cải thiện.

Cơ cấu cho vay lại vốn ODA theo ngành, lĩnh vực tính đến 31/12/2019 phản ánh sự ưu tiên đầu tư vào các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế. Việc đánh giá cơ cấu này giúp xác định xem nguồn vốn có được phân bổ hợp lý và hiệu quả hay không.

Thu hồi nợ khoản vay lại vốn ODA đến hạn tại VDB là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tính bền vững của hoạt động cho vay lại vốn ODA. Việc phân tích tình hình thu hồi nợ giúp đánh giá khả năng trả nợ của các đối tượng vay và đưa ra các biện pháp phòng ngừa rủi ro.

Luận án hướng đến việc đề xuất các giải pháp về quản lý hoạt động cho vay lại vốn ODA ở Việt Nam trong bối cảnh mới, tầm nhìn đến năm 2030. Cần có những định hướng rõ ràng và chiến lược cụ thể để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn này.

Những vấn đề đặt ra với quản lý hoạt động cho vay lại vốn ODA tại Việt Nam trong thời gian tới đòi hỏi sự chủ động và sáng tạo trong việc tìm kiếm các giải pháp phù hợp. Việc đối mặt và giải quyết hiệu quả các thách thức này sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.