Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, công tác quản lý chi thường xuyên từ ngân sách Nhà nước (NSNN) cho sự nghiệp y tế trở thành một vấn đề cấp thiết, đặc biệt tại các địa phương như tỉnh Cà Mau. Giai đoạn 2017 – 2021, tỉnh Cà Mau đã đối mặt với nhiều thách thức trong việc cân đối nguồn lực tài chính để đảm bảo hoạt động y tế liên tục và hiệu quả. Tổng thu NSNN trên địa bàn trong giai đoạn này đạt khoảng 93.198 tỷ đồng, trong đó tỷ trọng thu cân đối NSNN chiếm khoảng 27-30%, thể hiện sự ổn định nhưng cũng chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý kinh phí chi thường xuyên từ NSNN cho sự nghiệp y tế tại tỉnh Cà Mau, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách trong bối cảnh dịch bệnh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017 – 2021, với dữ liệu thu thập từ các cơ quan quản lý tài chính và y tế của tỉnh. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính y tế mà còn góp phần đảm bảo công bằng xã hội và phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý ngân sách Nhà nước và quản lý tài chính công, trong đó tập trung vào khái niệm chi thường xuyên NSNN cho sự nghiệp y tế. Chi thường xuyên được định nghĩa là các khoản chi nhằm bảo đảm hoạt động liên tục của bộ máy nhà nước và các tổ chức sự nghiệp, bao gồm chi cho khám chữa bệnh, phòng bệnh, điều dưỡng và các chương trình y tế quốc gia. Lý thuyết về cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập cũng được áp dụng, theo đó các đơn vị y tế được phép tự chủ trong việc sử dụng nguồn kinh phí chi thường xuyên theo quy định của Chính phủ. Các khái niệm chính bao gồm: chi thường xuyên NSNN, quản lý chi NSNN, cơ chế tự chủ tài chính, và nguyên tắc quản lý chi theo dự toán, tiết kiệm và hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn. Dữ liệu được thu thập từ các báo cáo tài chính, quyết toán ngân sách của tỉnh Cà Mau giai đoạn 2017 – 2021, cùng với khảo sát ý kiến chuyên gia tại Sở Y tế, Sở Tài chính và Kho bạc Nhà nước tỉnh. Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ quản lý tài chính và lãnh đạo các đơn vị y tế trực thuộc Sở Y tế. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm, và đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2021 đến tháng 9/2022, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích sâu sắc các khía cạnh quản lý chi NSNN cho y tế trong bối cảnh dịch bệnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình chi ngân sách cho sự nghiệp y tế: Tổng chi ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp y tế giai đoạn 2017 – 2021 có xu hướng tăng, với tỷ lệ chi thường xuyên chiếm khoảng 60-70% tổng chi y tế. Năm 2020 và 2021, khi dịch Covid-19 bùng phát, chi thường xuyên tăng đột biến để đáp ứng các nhiệm vụ phòng chống dịch.

  2. Quy mô và cơ cấu nguồn lực y tế: Số lượng biên chế ngành y tế ổn định ở mức khoảng 4.280 người, trong khi số giường bệnh tăng từ 3.517 lên 3.667 giường, tương ứng tăng 4,3%. Tuy nhiên, số hợp đồng lao động giảm khoảng 8,5% trong giai đoạn này, phản ánh sự tinh giản biên chế và khó khăn trong tuyển dụng nhân lực chuyên môn.

  3. Thực trạng quản lý chi thường xuyên: Công tác lập dự toán, phân bổ và chấp hành dự toán chi thường xuyên còn tồn tại nhiều hạn chế như phân bổ chưa hợp lý giữa y tế dự phòng và khám chữa bệnh, thiếu kiểm soát chặt chẽ trong quản lý trang thiết bị y tế, dẫn đến lãng phí và giảm hiệu quả sử dụng ngân sách.

  4. Ảnh hưởng của dịch Covid-19: Dịch bệnh đã làm tăng nhu cầu chi thường xuyên cho các hoạt động phòng chống dịch, điều trị bệnh nhân và mua sắm trang thiết bị y tế. Mặc dù vậy, nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý tài chính và y tế, tỉnh Cà Mau đã cân đối ngân sách kịp thời, đảm bảo nguồn lực cho công tác y tế trong đại dịch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những tồn tại trong quản lý chi thường xuyên chủ yếu do cơ chế phân bổ ngân sách còn cứng nhắc, chưa linh hoạt theo tình hình thực tế, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh. So với các nghiên cứu trong ngành tài chính công, việc áp dụng cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị y tế công lập ở Cà Mau còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn. Việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách được đánh giá là một giải pháp quan trọng để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ chi thường xuyên y tế qua các năm và bảng phân tích cơ cấu chi tiết theo từng nhóm chi, giúp minh họa rõ nét xu hướng và điểm nghẽn trong quản lý tài chính y tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi thường xuyên: Áp dụng phương pháp lập dự toán dựa trên nhu cầu thực tế và dự báo dịch bệnh, tăng cường phối hợp giữa Sở Y tế và Sở Tài chính để đảm bảo tính chính xác và khả thi của dự toán. Thời gian thực hiện: từ năm ngân sách tiếp theo, chủ thể: Sở Y tế, Sở Tài chính.

  2. Tối ưu phân bổ dự toán chi: Điều chỉnh cơ cấu phân bổ ngân sách hợp lý giữa y tế dự phòng và khám chữa bệnh, ưu tiên phát triển tuyến y tế cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống dịch và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Thời gian: 1-2 năm, chủ thể: UBND tỉnh, Sở Y tế.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát chi ngân sách: Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, áp dụng công nghệ số trong quản lý chứng từ, thanh toán và quyết toán chi thường xuyên, giảm thiểu sai sót và lãng phí. Thời gian: triển khai ngay, hoàn thiện trong 2 năm, chủ thể: Kho bạc Nhà nước, Sở Tài chính.

  4. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý tài chính y tế: Nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý ngân sách cho cán bộ tài chính và lãnh đạo đơn vị y tế, đặc biệt về cơ chế tự chủ tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin. Thời gian: liên tục, chủ thể: Sở Y tế, các cơ sở đào tạo.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách: Phát triển phần mềm quản lý chi ngân sách y tế tích hợp, hỗ trợ theo dõi, phân tích và báo cáo kịp thời, minh bạch. Thời gian: 1-3 năm, chủ thể: Sở Tài chính, Sở Y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính công tại các sở, ban ngành: Giúp hiểu rõ cơ chế quản lý chi thường xuyên NSNN, áp dụng vào thực tiễn quản lý ngân sách địa phương.

  2. Lãnh đạo và quản lý các đơn vị sự nghiệp y tế công lập: Nắm bắt các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí, thực hiện cơ chế tự chủ tài chính phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn về quản lý ngân sách y tế trong bối cảnh dịch bệnh.

  4. Cơ quan hoạch định chính sách y tế và tài chính: Tham khảo để xây dựng chính sách phân bổ và quản lý ngân sách y tế hiệu quả, phù hợp với điều kiện địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chi thường xuyên từ ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp y tế gồm những khoản chi nào?
    Chi thường xuyên bao gồm chi cho lương, phụ cấp, chi mua sắm vật tư tiêu hao, chi sửa chữa nhỏ, chi hoạt động thường xuyên khác phục vụ công tác khám chữa bệnh, phòng bệnh và các chương trình y tế quốc gia.

  2. Tại sao quản lý chi thường xuyên NSNN cho y tế lại quan trọng trong bối cảnh dịch Covid-19?
    Dịch bệnh làm tăng nhu cầu chi tiêu y tế đột biến, đòi hỏi quản lý chặt chẽ để đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả, kịp thời phục vụ công tác phòng chống dịch và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

  3. Cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị y tế công lập được thực hiện như thế nào?
    Các đơn vị được phép tự chủ trong việc sử dụng nguồn kinh phí chi thường xuyên theo quy định, bao gồm nguồn thu từ dịch vụ y tế, viện phí và ngân sách Nhà nước cấp, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài chính.

  4. Những khó khăn chính trong công tác quản lý chi thường xuyên tại tỉnh Cà Mau là gì?
    Bao gồm phân bổ ngân sách chưa hợp lý, thiếu kiểm soát trong quản lý trang thiết bị y tế, hạn chế về nhân lực chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN cho y tế?
    Hoàn thiện lập dự toán, tối ưu phân bổ ngân sách, tăng cường kiểm tra giám sát, đào tạo cán bộ quản lý tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách.

Kết luận

  • Chi thường xuyên từ ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp y tế tại tỉnh Cà Mau giai đoạn 2017 – 2021 có xu hướng tăng, đáp ứng phần lớn nhu cầu hoạt động y tế, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19.
  • Công tác quản lý chi thường xuyên còn tồn tại hạn chế về phân bổ ngân sách, kiểm soát chi tiêu và năng lực quản lý tài chính.
  • Việc áp dụng cơ chế tự chủ tài chính và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách y tế.
  • Các giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán, phân bổ, kiểm tra giám sát và đào tạo cán bộ được đề xuất nhằm đảm bảo sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả, minh bạch.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc đổi mới quản lý tài chính công y tế tại tỉnh Cà Mau, góp phần phát triển bền vững sự nghiệp y tế và kinh tế xã hội địa phương.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và đơn vị y tế cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách để thích ứng linh hoạt với tình hình dịch bệnh và yêu cầu phát triển mới.