Quản Lý Bền Vững Đất Rừng Khộp Tại Vườn Quốc Gia Yok Đôn

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

1. MỞ ĐẦU

1.1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.1.1. Mục tiêu chung

1.1.2. Mục tiêu cụ thể

1.2. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN

1.2.1. Ý nghĩa khoa học

1.2.2. Ý nghĩa thực tiễn

1.3. ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN

2. TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

2.1. TỔNG QUAN VỀ ĐẤT, ĐẤT LÂM NGHIỆP

2.1.1. Vai trò của đất

2.1.2. Khái niệm và phân bố

2.1.3. Hệ sinh thái rừng khộp

2.1.4. Chức năng, nhiệm vụ của vườn quốc gia Yok Đôn

2.2. VAI TRÒ CỦA RỪNG TRONG TỰ NHIÊN

2.2.1. Vai trò của rừng đối với đời sống và sản xuất

2.2.2. Vai trò của rừng đối với đời sống xã hội là một mối quan hệ hữu cơ

2.2.3. Vai trò của rừng đối với nền kinh tế

2.2.4. Vai trò của tài nguyên rừng

2.3. PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ CÁC YẾU TỐ ĐẢM BẢO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

2.3.1. Phát triển bền vững

2.3.2. Các yếu tố đảm bảo phát triển bền vững

2.4. QUAN ĐIỂM VÀ MỘT SỐ TIÊU CHÍ ĐƯỢC LỰA CHỌN ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN ĐẤT VÀ QUẢN LÝ RỪNG BỀN VỮNG

2.4.1. Quan điểm và một số tiêu chí được lựa chọn đánh giá quản lý bền vững tài nguyên đất

2.4.2. Quan điểm và một số tiêu chí được lựa chọn đánh giá quản lý rừng bền vững

2.5. ỨNG DỤNG CÔNG CỤ THEO DÕI HIỆU QUẢ QUẢN LÝ (METT – MANAGEMENT EFFECTIVENESS TRACKING TOOL) TRONG ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ RỪNG BỀN VỮNG TẠI CÁC KHU BẢO TỒN

2.6. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN

2.6.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới

2.6.2. Một số công trình nghiên cứu trong nước

2.7. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN VÀ LÝ LUẬN VỀ LỰA CHỌN HƯỚNG NGHIÊN CỨU

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

3.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

3.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.3.1. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu

3.3.2. Phương pháp viễn thám

3.3.3. Phương pháp tin học bản đồ

3.3.4. Phương pháp xác định các nhân tố có quan hệ với SOC

3.3.5. Phương pháp thống kê và ước tính tổng trữ lượng SOC

3.3.6. Phương pháp phân tích thứ bậc AHP trong đánh giá đa tiêu chí

3.3.7. Phương pháp tích hợp AHP và METT trong đánh giá mức độ bền vững trong quản lý đất rừng Khộp

3.3.8. Phương pháp tổng hợp, phân tích, đánh giá

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN

4.1.1. Lịch sử phát triển vườn quốc gia Yok Đôn

4.1.2. Khái quát về vườn quốc gia Yok Đôn

4.2. TÌNH HÌNH SỬ DỤNG ĐẤT CỦA VƯỜN QUỐC GIA YOK

4.2.1. Hiện trạng sử dụng đất năm 2020

4.2.2. Tình hình cắm mốc ranh giới của Vườn

4.2.3. Kết quả cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

4.2.4. Những thuận lợi, khó khăn trong quản lý và sử dụng đất

4.3. ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ BỀN VỮNG ĐẤT RỪNG KHỘP TẠI VƯỜN QUỐC GIA YOK ĐÔN

4.3.1. Thực trạng kinh tế trong công tác quản lý tài nguyên đất tại VQG Yok Đôn

4.3.2. Thực trạng xã hội trong công tác quản lý tài nguyên đất tại VQG Yok Đôn

4.3.3. Thực trạng môi trường trong công tác quản lý tài nguyên đất tại VQG Yok Đôn

4.3.4. Đánh giá quản lý bền vững đất rừng khộp

4.4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO TÍNH BỀN VỮNG TRONG QUẢN LÝ ĐẤT RỪNG KHỘP

4.4.1. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân làm giảm tính bền vững trong công tác quản lý đất rừng khộp

4.4.2. Đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao tính bền vững trong quản lý đất rừng Khộp tại VQG Yok Đôn

5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan về Quản Lý Bền Vững Đất Rừng Khộp Yok Đôn

Luận án này tập trung vào việc quản lý bền vững đất rừng khộp tại Vườn Quốc Gia Yok Đôn. Đất đai, theo Thông tư 14/2012/TT-BTNMT, là một vùng đất có ranh giới và thuộc tính cụ thể, ảnh hưởng đến sử dụng đất hiện tại và tương lai. Trong nông-lâm nghiệp, đất là yếu tố tích cực của quá trình sản xuất. Quản lý đất bền vững đóng vai trò quan trọng để đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào đất nông nghiệp hoặc các khía cạnh khác của đất rừng như chất hữu cơ, ảnh hưởng của lâm nghiệp, hoặc quản lý rừng bền vững, mà chưa có nghiên cứu sâu về quản lý bền vững đất rừng. Mục đích của luận án là giải quyết sự thiếu hụt này, đặc biệt trong bối cảnh hệ sinh thái rừng khộp, một hệ sinh thái độc đáo và đang bị đe dọa.

1.1. Tầm Quan Trọng của Rừng Khộp Yok Đôn Trong Sinh Thái

Rừng khộp Yok Đôn là một hệ sinh thái quan trọng bậc nhất ở Đông Nam Á, cung cấp nơi cư trú cho nhiều loài động thực vật quý hiếm. Việc bảo tồn đa dạng sinh học Yok Đôn không chỉ là trách nhiệm quốc gia mà còn mang tầm quan trọng quốc tế. Ngoài ra, hệ sinh thái này còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu và bảo vệ nguồn nước.

1.2. Định Nghĩa Quản Lý Đất Rừng Bền Vững Tại Yok Đôn

Quản lý đất rừng bền vững tại Yok Đôn được định nghĩa là việc sử dụng đất và tài nguyên rừng một cách có trách nhiệm, đảm bảo duy trì chức năng sinh thái của rừng, bảo tồn đa dạng sinh học Yok Đôn, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế và xã hội cho cộng đồng địa phương. Mục tiêu là đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.

II. Thách Thức Trong Bảo Tồn Rừng Khộp Yok Đôn Hiện Nay

Mặc dù có tầm quan trọng lớn, Vườn Quốc Gia Yok Đôn đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo tồn rừng khộp. Các thách thức này bao gồm chính sách quản lý chưa hoàn thiện, hoạt động khai thác trái phép tài nguyên lâm sản, và tác động của biến đổi khí hậu rứng khộp. Những yếu tố này dẫn đến suy thoái nguồn tài nguyên, giảm trữ lượng gỗ, và mất đa dạng sinh học. Thực trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý đất của Vườn và cần có những giải pháp cấp bách.

2.1. Tác Động của Khai Thác Trái Phép Lên Sinh Thái Rừng Khộp

Việc khai thác trái phép gỗ và các lâm sản khác gây ra những tác động tiêu cực đến sinh thái rừng khộp. Nó phá hủy cấu trúc rừng, làm giảm khả năng tái sinh tự nhiên của các loài cây bản địa, và gây xáo trộn môi trường sống của các loài động vật. Hậu quả là suy giảm đa dạng sinh học Yok Đôn và mất cân bằng sinh thái.

2.2. Ảnh Hưởng của Biến Đổi Khí Hậu Lên Rừng Khộp Yok Đôn

Biến đổi khí hậu rừng khộp gây ra những thay đổi về lượng mưa, nhiệt độ, và tần suất các hiện tượng thời tiết cực đoan. Điều này ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của các loài cây, làm tăng nguy cơ cháy rừng, và gây ra những thay đổi trong phân bố của các loài động vật. Để ứng phó, cần có các giải pháp quản lý rừng bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu.

2.3. Hạn Chế trong Chính Sách Quản Lý Rừng Hiện Hành

Các chính sách quản lý rừng hiện hành còn tồn tại một số hạn chế, ví dụ như thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý, thiếu nguồn lực cho công tác bảo vệ rừng, và chưa có sự tham gia đầy đủ của cộng đồng địa phương. Cần có những cải cách chính sách quản lý rừng để tăng cường hiệu quả bảo tồn rừng khộp.

III. Cách Đánh Giá Quản Lý Bền Vững Đất Rừng Phương Pháp AHP METT

Luận án đề xuất phương pháp tích hợp AHP (Analytic Hierarchy Process) và METT (Management Effectiveness Tracking Tool) để đánh giá mức độ quản lý bền vững đất rừng khộp. AHP giúp xác định trọng số của các tiêu chí đánh giá dựa trên ý kiến của các chuyên gia, trong khi METT cung cấp công cụ theo dõi hiệu quả quản lý. Sự kết hợp này cho phép đưa ra đánh giá định lượng về mức độ bền vững, từ đó giúp Ban quản lý Vườn xác định những điểm mạnh và điểm yếu trong công tác quản lý tài nguyên rừng.

3.1. Xây Dựng Bộ Tiêu Chí Đánh Giá Quản Lý Đất Bền Vững

Việc xây dựng một bộ tiêu chí phù hợp là điều cần thiết để đánh giá quản lý bền vững tài nguyên đất. Phân tích hiện trạng, đánh giá mức độ bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường trong quản lý đất rừng khộp. Từ đó, đưa ra các giải pháp nâng cao tính bền vững trong công tác quản lý.

3.2. Ước Tính Nhanh Trữ Lượng Các Bon Hữu Cơ Trong Đất

Một phương pháp ước tính nhanh trữ lượng các bon hữu cơ trong đất được xây dựng để sử dụng trong việc đánh giá mức độ quản lý bền vững đất rừng. Các bon hữu cơ không chỉ phản ánh hiệu quả môi trường trong quản lý quỹ đất mà còn là minh chứng về vai trò quan trọng của đất và hệ sinh thái rừng khộp trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Đánh Giá Tại Vườn Quốc Gia Yok Đôn

Phương pháp đánh giá quản lý bền vững đất rừng được ứng dụng thực tiễn tại Vườn Quốc Gia Yok Đôn. Kết quả đánh giá cung cấp thông tin chi tiết về thực trạng quản lý đất rừng, mức độ bền vững về kinh tế, xã hội, và môi trường. Dữ liệu này giúp Ban quản lý Vườn nhận diện những ưu điểm và hạn chế trong công tác quản lý, từ đó xây dựng chính sách phù hợp và hiệu quả hơn. Nghiên cứu này cung cấp dữ liệu định lượng về mức độ bền vững giúp cho ban quản lý Vườn có thêm dữ liệu để cân nhắc và xây dựng chính sách, đồng thời kết quả cũng có thể áp dụng vào thực tiễn.

4.1. Phân Tích Hiện Trạng Sử Dụng Đất Bền Vững Tại Yok Đôn

Nghiên cứu hiện trạng sử dụng đất năm 2020, tình hình cắm mốc ranh giới của Vườn và kết quả cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đồng thời, đánh giá các thuận lợi, khó khăn trong quản lý và sử dụng đất bền vững.

4.2. Đánh Giá Quản Lý Bền Vững Về Kinh Tế Xã Hội Môi Trường

Thực trạng kinh tế, xã hội và môi trường trong công tác quản lý tài nguyên đất tại VQG Yok Đôn được đánh giá một cách chi tiết. Điều này giúp xác định những yếu tố nào đang đóng góp vào sự bền vững và những yếu tố nào cần được cải thiện.

V. Giải Pháp Nâng Cao Quản Lý Đất Rừng Bền Vững Tại Yok Đôn

Dựa trên kết quả đánh giá, luận án đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao tính bền vững trong quản lý đất rừng khộp tại VQG Yok Đôn. Các giải pháp này tập trung vào việc hoàn thiện chính sách quản lý, tăng cường công tác bảo vệ rừng, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương, và ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong giám sát tài nguyên rừng. Các giải pháp đều hướng tới việc bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững cộng đồng địa phương.

5.1. Hoàn Thiện Chính Sách Quản Lý Rừng

Cần có những điều chỉnh trong chính sách quản lý rừng để tăng cường tính hiệu quả và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Điều này bao gồm việc tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý, phân cấp trách nhiệm rõ ràng, và xây dựng cơ chế khuyến khích khai thác rừng bền vững.

5.2. Tăng Cường Vai Trò Của Quản Lý Rừng Cộng Đồng

Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vào công tác quản lý rừng cộng đồng là một giải pháp quan trọng. Cần có các chính sách hỗ trợ cộng đồng trong việc bảo vệ rừng, phát triển các mô hình sinh kế bền vững, và chia sẻ lợi ích từ khai thác rừng bền vững.

5.3. Phát Triển Du Lịch Sinh Thái Yok Đôn Bền Vững

Phát triển du lịch sinh thái Yok Đôn một cách bền vững có thể mang lại nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương và góp phần vào công tác bảo tồn rừng. Cần có các quy hoạch chi tiết về phát triển du lịch, đảm bảo không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và đa dạng sinh học.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Mở Rộng Về Rừng Khộp

Nghiên cứu này đã đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp cho quản lý bền vững đất rừng khộp tại Vườn Quốc Gia Yok Đôn. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách quản lý tài nguyên rừng hiệu quả hơn. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu về các khía cạnh khác của hệ sinh thái rừng khộp, ví dụ như tác động của biến đổi khí hậu, khả năng tái sinh rừng khộp, và các mô hình khai thác rừng bền vững.

6.1. Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Khai Thác Tới Tái Sinh Rừng Khộp

Nghiên cứu sâu hơn về tác động của các phương thức khai thác lâm sản khác nhau đến khả năng tái sinh rừng khộp là cần thiết. Điều này giúp xác định các phương thức khai thác nào là bền vững và có thể được áp dụng rộng rãi.

6.2. Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu Và Rừng Khộp Kịch Bản Ứng Phó

Cần có các nghiên cứu chuyên sâu về tác động của biến đổi khí hậu đến hệ sinh thái rừng khộp. Từ đó, xây dựng các kịch bản ứng phó và các giải pháp thích ứng để giảm thiểu thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra.