## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, văn hóa Đọc đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nhân lực. Tại Việt Nam, theo chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, việc phát triển văn hóa Đọc được xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm củng cố và phát triển hệ thống thư viện, phòng đọc ở cơ sở. Tại trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên, thực trạng văn hóa Đọc của sinh viên còn nhiều hạn chế như thói quen đọc sách chưa hình thành, sinh viên thụ động trong việc tự học và nghiên cứu tài liệu. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng văn hóa Đọc của sinh viên, từ đó đề xuất các biện pháp phát triển văn hóa Đọc phù hợp với đặc thù của nhà trường trong giai đoạn 2015-2020. Nghiên cứu có phạm vi khảo sát tại trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên, tập trung vào sinh viên, giảng viên và cán bộ quản lý. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao nhận thức, kỹ năng đọc và phát triển thói quen đọc sách, từ đó cải thiện hiệu quả học tập và nghiên cứu khoa học của sinh viên, góp phần vào mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo đại học.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết văn hóa nhà trường**: Văn hóa nhà trường được hiểu là hệ thống giá trị, niềm tin, chuẩn mực và các biểu tượng được các thành viên trong nhà trường cùng chia sẻ, tạo nên bản sắc riêng biệt và ảnh hưởng đến hành vi, thái độ của sinh viên và giảng viên.
- **Lý thuyết văn hóa Đọc**: Văn hóa Đọc bao gồm thói quen đọc, sở thích đọc, kỹ năng đọc và văn hóa ứng xử với tài liệu. Đây là một bộ phận cấu thành văn hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và nâng cao trình độ nhận thức của sinh viên.
- **Mô hình phát triển văn hóa Đọc**: Quá trình phát triển văn hóa Đọc là sự biến đổi tích cực về nhận thức, kỹ năng và thái độ đọc của sinh viên dưới tác động của môi trường giáo dục, giảng viên và các nguồn lực hỗ trợ.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

- **Nguồn dữ liệu**: Dữ liệu thu thập từ khảo sát trực tiếp sinh viên, giảng viên và cán bộ quản lý tại trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên; tài liệu nghiên cứu, báo cáo ngành và các văn bản pháp luật liên quan.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát về nhận thức, thói quen, kỹ năng đọc và văn hóa ứng xử của sinh viên; phương pháp phân tích nội dung để đánh giá các chính sách, biện pháp phát triển văn hóa Đọc.
- **Cỡ mẫu và chọn mẫu**: Khảo sát khoảng 300 sinh viên được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các khoa và khóa học.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2014-2015, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- Khoảng 65% sinh viên nhận thức chưa đầy đủ về khái niệm và vai trò của văn hóa Đọc trong học tập và phát triển bản thân.
- Thói quen đọc sách của sinh viên còn yếu, chỉ khoảng 30% sinh viên dành từ 1 đến 2 giờ mỗi ngày cho việc đọc tài liệu học tập và sách tham khảo.
- Kỹ năng đọc và tra cứu tài liệu của sinh viên còn hạn chế, chỉ có khoảng 40% sinh viên biết cách sử dụng thư viện và các nguồn tài liệu điện tử hiệu quả.
- Văn hóa ứng xử với tài liệu chưa được chú trọng, nhiều sinh viên chưa có ý thức giữ gìn, bảo quản tài liệu khi sử dụng.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do phương pháp dạy học truyền thống còn nặng về thuyết trình, chưa phát huy vai trò chủ động của sinh viên trong việc tự học và nghiên cứu. So với các nghiên cứu tại các trường đại học khác, tỷ lệ sinh viên có thói quen đọc sách và kỹ năng đọc tại trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên thấp hơn khoảng 10-15%. Ngoài ra, sự phát triển nhanh của các phương tiện giải trí và mạng xã hội cũng làm giảm thời gian và sự quan tâm của sinh viên đối với việc đọc sách. Kết quả khảo sát cũng cho thấy thư viện nhà trường chưa phát huy hết vai trò do hạn chế về nguồn lực và chưa có các chương trình hướng dẫn kỹ năng đọc và tra cứu tài liệu thường xuyên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên theo mức độ nhận thức, thói quen đọc và kỹ năng đọc, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và điểm yếu hiện tại.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức**: Triển khai các chương trình truyền thông, hội thảo, ngày hội sách nhằm nâng cao nhận thức của sinh viên về vai trò của văn hóa Đọc trong học tập và phát triển cá nhân. Mục tiêu đạt 80% sinh viên hiểu rõ về văn hóa Đọc trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, phòng Công tác sinh viên.
- **Phát triển kỹ năng đọc và tra cứu tài liệu**: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng đọc, sử dụng thư viện và tra cứu tài liệu điện tử cho sinh viên ngay từ năm đầu. Mục tiêu 70% sinh viên tham gia và cải thiện kỹ năng trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Thư viện, khoa đào tạo.
- **Xây dựng môi trường đọc thân thiện**: Đầu tư cơ sở vật chất thư viện, mở rộng giờ mở cửa, phát triển thư viện điện tử kết nối với các trường đại học khác để đa dạng hóa nguồn tài liệu. Mục tiêu nâng cao số lượt sinh viên sử dụng thư viện lên 50% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, phòng Quản lý cơ sở vật chất.
- **Đổi mới phương pháp giảng dạy**: Khuyến khích giảng viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tăng cường hướng dẫn sinh viên tự học, tự nghiên cứu qua việc đọc tài liệu. Mục tiêu 60% giảng viên áp dụng phương pháp mới trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Khoa đào tạo, phòng Đào tạo.
- **Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá**: Xây dựng hệ thống đánh giá kết quả tự học, tự nghiên cứu của sinh viên gắn với văn hóa Đọc, sử dụng đánh giá đồng đẳng và tự đánh giá. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo, các khoa.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý trường đại học**: Nhận diện thực trạng và xây dựng chính sách phát triển văn hóa Đọc phù hợp với đặc thù nhà trường.
- **Giảng viên và cán bộ đào tạo**: Áp dụng các biện pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, hướng dẫn kỹ năng đọc và tự học cho sinh viên.
- **Nhân viên thư viện và quản lý thư viện**: Nâng cao chất lượng phục vụ, phát triển nguồn tài liệu và tổ chức các hoạt động hỗ trợ sinh viên phát triển văn hóa Đọc.
- **Sinh viên và các tổ chức sinh viên**: Hiểu rõ vai trò của văn hóa Đọc, tự rèn luyện kỹ năng đọc và tham gia các hoạt động phát triển văn hóa Đọc trong nhà trường.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Văn hóa Đọc là gì và tại sao nó quan trọng với sinh viên?**  
Văn hóa Đọc là tập hợp thói quen, kỹ năng và thái độ đọc của cá nhân và cộng đồng. Nó giúp sinh viên nâng cao kiến thức, phát triển tư duy và kỹ năng tự học, từ đó cải thiện kết quả học tập và nghiên cứu.

2. **Những yếu tố nào ảnh hưởng đến văn hóa Đọc của sinh viên?**  
Bao gồm yếu tố cá nhân (trình độ, nhân cách), môi trường xã hội, phương pháp dạy học, ảnh hưởng của công nghệ và chất lượng hoạt động thư viện.

3. **Làm thế nào để nâng cao kỹ năng đọc cho sinh viên?**  
Thông qua các khóa đào tạo kỹ năng đọc, hướng dẫn sử dụng thư viện, khuyến khích đọc đa dạng tài liệu và áp dụng phương pháp đọc phù hợp với mục đích học tập.

4. **Vai trò của thư viện trong phát triển văn hóa Đọc là gì?**  
Thư viện cung cấp nguồn tài liệu phong phú, môi trường đọc thuận lợi và hỗ trợ kỹ thuật giúp sinh viên tiếp cận thông tin hiệu quả, góp phần hình thành thói quen đọc.

5. **Các biện pháp nào giúp phát triển văn hóa Đọc trong trường đại học?**  
Bao gồm tuyên truyền nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp giảng dạy, phát triển kỹ năng đọc, xây dựng môi trường đọc thân thiện và tăng cường đánh giá kết quả tự học.

## Kết luận

- Văn hóa Đọc là yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nhân lực tại trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên.  
- Thực trạng văn hóa Đọc của sinh viên còn nhiều hạn chế về nhận thức, thói quen và kỹ năng đọc.  
- Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm phương pháp dạy học, môi trường đọc, công nghệ và hoạt động thư viện.  
- Đề xuất các biện pháp đồng bộ nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng đọc, đổi mới phương pháp giảng dạy và phát triển môi trường đọc thân thiện.  
- Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2015-2020 để xây dựng văn hóa Đọc bền vững, góp phần phát triển xã hội học tập.

**Hành động tiếp theo:** Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.  
**Kêu gọi:** Ban Giám hiệu, giảng viên, sinh viên và cán bộ thư viện cùng chung tay xây dựng và phát triển văn hóa Đọc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững nhà trường.