I. Giới thiệu về phát triển sinh kế bền vững
Phát triển sinh kế bền vững cho nông hộ bị thu hồi đất trong quá trình đô thị hóa là một vấn đề cấp thiết tại huyện Nhà Bè, TP.HCM. Quá trình thu hồi đất diễn ra mạnh mẽ đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người nông dân. Theo số liệu, trong giai đoạn 2004-2014, huyện Nhà Bè đã thu hồi hơn 814 ha đất, chủ yếu là đất nông nghiệp, làm mất việc làm của hàng ngàn hộ nông dân. Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng duy trì và phát triển sinh kế cho những nông hộ này. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển sinh kế bền vững cho nông hộ bị thu hồi đất.
1.1. Tác động của đô thị hóa đến sinh kế nông hộ
Quá trình đô thị hóa đã tạo ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế nhưng cũng đồng thời gây ra nhiều thách thức cho nông hộ. Việc thu hồi đất để phục vụ cho các dự án phát triển hạ tầng, khu công nghiệp đã làm giảm diện tích đất canh tác của nông dân. Nhiều hộ gia đình không còn đất sản xuất, dẫn đến việc mất nguồn thu nhập chính. Theo nghiên cứu, 69,7% lực lượng lao động vẫn tập trung ở khu vực nông thôn, cho thấy sự cần thiết phải có các chính sách hỗ trợ chuyển đổi sinh kế cho nông dân. Chính quyền địa phương cần có những biện pháp hỗ trợ kịp thời để giúp nông dân thích ứng với tình hình mới.
II. Thực trạng sinh kế của nông hộ tại huyện Nhà Bè
Thực trạng sinh kế của nông hộ tại huyện Nhà Bè cho thấy nhiều khó khăn trong việc duy trì cuộc sống sau khi bị thu hồi đất. Nhiều hộ gia đình đã phải chuyển đổi nghề nghiệp, nhưng không phải ai cũng thành công. Các nguồn lực sinh kế như vốn, kỹ năng và thông tin thị trường đều bị hạn chế. Nghiên cứu chỉ ra rằng, những hộ có khả năng tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ từ chính quyền và cộng đồng có khả năng phục hồi sinh kế tốt hơn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hộ gia đình gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm thay thế, dẫn đến tình trạng nghèo đói gia tăng.
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh kế
Các yếu tố như chính sách hỗ trợ nông dân, điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng tiếp cận thông tin đều ảnh hưởng đến sinh kế của nông hộ. Chính sách phát triển nông nghiệp bền vững cần được thực hiện đồng bộ với các chính sách hỗ trợ khác như đào tạo nghề, tạo việc làm và phát triển hạ tầng. Việc xây dựng các mô hình sinh kế đa dạng cũng là một giải pháp quan trọng để nâng cao khả năng thích ứng của nông hộ. Nghiên cứu cho thấy, những hộ gia đình có sự tham gia tích cực vào các tổ chức xã hội có khả năng phát triển sinh kế bền vững hơn.
III. Đề xuất giải pháp phát triển sinh kế bền vững
Để phát triển sinh kế bền vững cho nông hộ bị thu hồi đất, cần có các giải pháp đồng bộ từ chính quyền và cộng đồng. Đầu tiên, cần xây dựng các chương trình đào tạo nghề cho nông dân để họ có thể chuyển đổi sang các ngành nghề khác. Thứ hai, cần có chính sách hỗ trợ tài chính cho nông hộ để họ có thể đầu tư vào các hoạt động sản xuất mới. Cuối cùng, việc tăng cường kết nối giữa nông dân với thị trường tiêu thụ sản phẩm cũng rất quan trọng. Các mô hình hợp tác xã có thể là một giải pháp hiệu quả để nông dân cùng nhau phát triển và chia sẻ nguồn lực.
3.1. Chính sách hỗ trợ từ chính quyền
Chính quyền địa phương cần có các chính sách hỗ trợ cụ thể cho nông hộ bị thu hồi đất. Các chương trình hỗ trợ tài chính, đào tạo nghề và tư vấn về thị trường cần được triển khai rộng rãi. Việc tạo ra các quỹ hỗ trợ cho nông dân cũng là một giải pháp khả thi. Ngoài ra, cần có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo rằng các chính sách được thực hiện hiệu quả và đúng đối tượng. Sự tham gia của cộng đồng trong việc giám sát và đánh giá các chính sách cũng rất quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.
