Tổng quan nghiên cứu

Ngành hàng không Việt Nam đã trải qua nhiều biến động, đặc biệt trong giai đoạn 2021-2023 do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) là hãng hàng không quốc gia, đóng vai trò quan trọng trong kết nối giao thương và phát triển kinh tế xã hội. Đội ngũ tiếp viên hàng không, với quy mô khoảng 3.200 người năm 2023, là bộ phận chủ chốt trong việc đảm bảo an toàn và nâng cao chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, sự phát triển nguồn nhân lực tiếp viên còn tồn tại nhiều thách thức như cơ cấu giới tính chưa hợp lý, chính sách đãi ngộ chưa đủ sức hấp dẫn, và công tác đào tạo chưa đồng bộ. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực tiếp viên tại Vietnam Airlines trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2024-2025. Nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh tuyển dụng, đào tạo, sử dụng, đãi ngộ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả nguồn nhân lực tiếp viên, góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của Vietnam Airlines.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm nguồn nhân lực: Tổng hợp thể lực, trí lực và tâm lực của lực lượng lao động trong doanh nghiệp, là nguồn lực cốt lõi cho sự phát triển kinh tế xã hội.
  • Phát triển nguồn nhân lực: Quá trình tạo ra sự thay đổi tích cực về số lượng, chất lượng, cơ cấu và năng lực của nhân lực thông qua các hoạt động đào tạo, sử dụng, đãi ngộ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp.
  • Chính sách phát triển nguồn nhân lực: Tập hợp các biện pháp được tổ chức ban hành nhằm thu hút, đào tạo, sử dụng và giữ chân nhân lực phù hợp với chiến lược phát triển của doanh nghiệp.
  • Mô hình quản lý nguồn nhân lực: Bao gồm hoạch định chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển nguồn nhân lực; tổ chức thực hiện; đánh giá và kiểm soát.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo thường niên, tài liệu nội bộ Vietnam Airlines giai đoạn 2021-2023; dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 100 phiếu điều tra với tiếp viên hàng không đang làm việc tại Vietnam Airlines.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, đánh giá định tính qua phỏng vấn và quan sát thực tế. Sử dụng phần mềm Excel và các công cụ thiết kế biểu đồ để xử lý và trình bày dữ liệu.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp từ tháng 01 đến tháng 03 năm 2024; phân tích và đánh giá thực trạng trong tháng 03-04 năm 2024; đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn trong tháng 04 năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu nguồn nhân lực tiếp viên: Năm 2023, Vietnam Airlines có khoảng 3.200 tiếp viên, tăng 10% so với năm 2022. Đội ngũ tiếp viên trẻ hóa với 51,45% dưới 25 tuổi, 34,25% từ 25-35 tuổi, và 14,25% trên 35 tuổi. Tỷ lệ nữ chiếm 62,62%, cao hơn nam 25%, phản ánh đặc thù nghề nghiệp nhưng chưa cân đối về giới tính trong môi trường làm việc nặng nhọc.
  2. Chất lượng đào tạo và trình độ chuyên môn: Khoảng 70% tiếp viên có trình độ đại học, 8% có trình độ trên đại học. Tuy nhiên, kỹ năng ngoại ngữ, đặc biệt kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, chỉ được đánh giá 3 sao trên thang 5 sao theo khảo sát SKYTRAX, thấp hơn yêu cầu đầu vào TOEIC 600 điểm.
  3. Chính sách tuyển dụng và đãi ngộ: Quy trình tuyển dụng chặt chẽ với tiêu chuẩn cao về ngoại hình, sức khỏe và trình độ. Tuy nhiên, tỷ lệ nghỉ việc vẫn cao do chính sách đãi ngộ chưa đủ sức hấp dẫn so với mặt bằng quốc tế. Mức lương năng suất tăng 1,5 lần từ năm 2022 đã tạo động lực nhưng chưa giải quyết triệt để vấn đề giữ chân nhân tài.
  4. Công tác đào tạo và phát triển: Đào tạo được tổ chức đa dạng với hình thức trực tuyến và tập trung, đảm bảo 100% nhân viên được đào tạo theo yêu cầu. Tuy nhiên, nội dung đào tạo chưa phong phú, chưa cập nhật kịp thời xu hướng công nghệ và kỹ năng mềm, dẫn đến hiệu quả chưa cao.
  5. Văn hóa doanh nghiệp và môi trường làm việc: Bộ quy tắc ứng xử được ban hành và phổ biến rộng rãi, tạo môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp. Tuy nhiên, sự phân tán địa lý và thiếu quy chế phối hợp khiến công tác truyền thông nội bộ và phối hợp thực hiện chính sách còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Các số liệu cho thấy Vietnam Airlines đã có những bước tiến quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực tiếp viên, đặc biệt là về quy mô và trình độ học vấn. Tuy nhiên, tỷ lệ nữ cao trong môi trường làm việc đặc thù nặng nhọc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và hiệu quả công việc, cần cân nhắc điều chỉnh cơ cấu giới tính. Kỹ năng ngoại ngữ còn hạn chế so với yêu cầu quốc tế, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và hình ảnh thương hiệu. Chính sách đãi ngộ dù được cải thiện nhưng chưa đủ sức cạnh tranh để giữ chân nhân tài, nhất là trong bối cảnh thị trường lao động hàng không quốc tế ngày càng khốc liệt. Công tác đào tạo cần đổi mới nội dung và phương pháp để phù hợp với xu hướng công nghệ và nhu cầu phát triển kỹ năng mềm. Văn hóa doanh nghiệp được xây dựng tốt nhưng cần tăng cường phối hợp và truyền thông để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách. Các biểu đồ về cơ cấu tuổi, giới tính, trình độ và đánh giá chất lượng phục vụ có thể minh họa rõ nét các phát hiện trên, giúp lãnh đạo Vietnam Airlines có cái nhìn trực quan để điều chỉnh chiến lược phát triển nguồn nhân lực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới công tác tuyển dụng:

    • Đa dạng hóa nguồn tuyển dụng từ nội bộ và bên ngoài, tăng cường hợp tác với các trường đại học, trung tâm đào tạo nghề.
    • Áp dụng quy trình tuyển dụng linh hoạt, minh bạch, công bằng, tập trung vào năng lực nghề nghiệp thay vì giới tính hay tuổi tác.
    • Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024; Chủ thể: Ban Nhân sự và Lương thưởng Vietnam Airlines.

  2. Nâng cao chất lượng đào tạo:

    • Cập nhật chương trình đào tạo theo xu hướng công nghệ và kỹ năng mềm, tăng cường đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.
    • Tổ chức đào tạo kết hợp trực tuyến và thực hành, rút ngắn thời gian nhưng đảm bảo hiệu quả.
    • Thời gian thực hiện: 2024-2025; Chủ thể: Phòng Đào tạo và Phát triển nguồn nhân lực.

  3. Hoàn thiện chính sách đãi ngộ và giữ chân nhân tài:

    • Xây dựng chính sách lương thưởng cạnh tranh, bổ sung phụ cấp thu hút và thưởng đột xuất cho nhân viên xuất sắc.
    • Tạo cơ hội thăng tiến rõ ràng, công khai, khuyến khích phát triển nghề nghiệp.
    • Thời gian thực hiện: từ quý II/2024; Chủ thể: Ban Lãnh đạo và Ban Nhân sự.

  4. Tăng cường xây dựng văn hóa doanh nghiệp và môi trường làm việc:

    • Ban hành quy chế phối hợp thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực, nâng cao hiệu quả truyền thông nội bộ.
    • Tổ chức các hoạt động giao lưu, đối thoại để lắng nghe và giải quyết kịp thời tâm tư, nguyện vọng của tiếp viên.
    • Thời gian thực hiện: 2024; Chủ thể: Ban Truyền thông và Ban Nhân sự.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý nhân sự Vietnam Airlines:

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách phát triển nguồn nhân lực, nâng cao hiệu quả quản trị nhân sự.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch đào tạo, tuyển dụng và đãi ngộ phù hợp với chiến lược phát triển.

  2. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý kinh tế và nhân sự:

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn trong ngành hàng không.
    • Use case: Phát triển các nghiên cứu tiếp theo về nguồn nhân lực trong các ngành dịch vụ đặc thù.

  3. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành quản lý kinh tế, quản trị nhân sự:

    • Lợi ích: Học tập kiến thức lý thuyết kết hợp thực tiễn, nâng cao kỹ năng nghiên cứu và viết luận văn.
    • Use case: Tham khảo cấu trúc, phương pháp và cách trình bày luận văn thạc sĩ.

  4. Các doanh nghiệp trong ngành hàng không và dịch vụ vận tải:

    • Lợi ích: Áp dụng các giải pháp phát triển nguồn nhân lực phù hợp với đặc thù ngành, nâng cao năng lực cạnh tranh.
    • Use case: Xây dựng chính sách nhân sự, đào tạo và phát triển đội ngũ nhân viên phục vụ khách hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Vietnam Airlines đã làm gì để phát triển nguồn nhân lực tiếp viên trong giai đoạn 2021-2023?
    Vietnam Airlines đã tăng quy mô đội ngũ tiếp viên lên 3.200 người, tổ chức đào tạo bài bản, áp dụng chính sách lương thưởng mới tăng 1,5 lần mức lương năng suất, đồng thời xây dựng văn hóa doanh nghiệp chuyên nghiệp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và giữ chân nhân tài.

  2. Những thách thức lớn nhất trong phát triển nguồn nhân lực tiếp viên tại Vietnam Airlines là gì?
    Bao gồm cơ cấu giới tính chưa hợp lý, kỹ năng ngoại ngữ còn hạn chế, chính sách đãi ngộ chưa đủ sức cạnh tranh, công tác đào tạo chưa cập nhật kịp thời và hiệu quả truyền thông nội bộ còn hạn chế.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo thường niên và tài liệu nội bộ, kết hợp khảo sát sơ cấp với 100 phiếu điều tra tiếp viên, phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và đánh giá định tính qua phỏng vấn, quan sát.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng đào tạo tiếp viên?
    Cập nhật chương trình đào tạo theo xu hướng công nghệ và kỹ năng mềm, tăng cường đào tạo tiếng Anh chuyên ngành, tổ chức đào tạo kết hợp trực tuyến và thực hành, rút ngắn thời gian đào tạo nhưng đảm bảo hiệu quả.

  5. Làm thế nào để Vietnam Airlines giữ chân nhân tài trong đội ngũ tiếp viên?
    Cần xây dựng chính sách lương thưởng cạnh tranh, bổ sung phụ cấp thu hút, tạo cơ hội thăng tiến công khai, minh bạch, đồng thời cải thiện môi trường làm việc và văn hóa doanh nghiệp để tạo động lực gắn bó lâu dài.

Kết luận

  • Vietnam Airlines đã phát triển đội ngũ tiếp viên hàng không với quy mô và chất lượng ngày càng nâng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường trong giai đoạn 2021-2023.
  • Công tác tuyển dụng, đào tạo và đãi ngộ được tổ chức bài bản nhưng còn tồn tại hạn chế về cơ cấu nhân lực, kỹ năng ngoại ngữ và chính sách giữ chân nhân tài.
  • Văn hóa doanh nghiệp và môi trường làm việc được xây dựng tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả công việc và sự hài lòng của nhân viên.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới tuyển dụng, nâng cao đào tạo, hoàn thiện chính sách đãi ngộ và tăng cường truyền thông nội bộ nhằm phát triển nguồn nhân lực tiếp viên bền vững giai đoạn 2024-2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn quan trọng cho Vietnam Airlines và các doanh nghiệp hàng không trong việc hoạch định và triển khai chính sách phát triển nguồn nhân lực.

Hành động tiếp theo: Vietnam Airlines cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách để thích ứng với biến động thị trường và nhu cầu phát triển. Các nhà quản lý và chuyên gia nhân sự nên sử dụng kết quả nghiên cứu này làm tài liệu tham khảo để nâng cao hiệu quả quản trị nguồn nhân lực trong ngành hàng không.