Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) giữ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, tính đến ngày 01/01/2019, có 281 doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm 98,25% tổng số doanh nghiệp trên địa bàn. Tuy nhiên, chỉ khoảng 68,68% trong số đó hoạt động hiệu quả, cho thấy nhiều thách thức trong phát triển DNNVV. Giai đoạn 2014-2018, nguồn vốn bình quân hàng năm của các DNNVV tăng 18,63%, lao động tăng 11,44%, nhưng chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của khu vực.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNVV khu vực kinh tế ngoài nhà nước trên địa bàn huyện Phú Vang trong giai đoạn 2014-2018, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các DNNVV khu vực ngoài nhà nước trên địa bàn huyện Phú Vang, với số liệu thứ cấp từ các báo cáo chính thức và số liệu sơ cấp thu thập từ 74 doanh nghiệp mẫu.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV tại địa phương, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm bền vững. Các chỉ số như tốc độ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp bình quân 14,73%/năm và sự phân bố ngành nghề đa dạng phản ánh tiềm năng phát triển của khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kinh tế liên quan đến phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, bao gồm:

  • Lý thuyết phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa: Nhấn mạnh quá trình tăng trưởng về số lượng, quy mô, hiệu quả và cơ cấu doanh nghiệp theo vùng lãnh thổ và ngành nghề. Phát triển DNNVV được hiểu là sự lớn lên về quy mô lao động, vốn, doanh thu và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  • Mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển DNNVV: Phân chia thành nhân tố bên ngoài (môi trường kinh tế, chính trị, pháp luật, thị trường, đối thủ cạnh tranh, cơ sở hạ tầng, môi trường tự nhiên, môi trường quốc tế) và nhân tố bên trong doanh nghiệp (vốn kinh doanh, nguồn nhân lực, công nghệ, hệ thống thông tin, tổ chức quản lý, mạng lưới kinh doanh).

  • Hệ thống chỉ tiêu đánh giá phát triển DNNVV: Bao gồm các chỉ tiêu về số lượng (số doanh nghiệp, lao động, vốn), tốc độ tăng trưởng, hiệu quả sản xuất kinh doanh (tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, năng suất lao động, sức sinh lời của lao động và vốn, hiệu suất sử dụng tài sản cố định).

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: doanh nghiệp nhỏ và vừa, phát triển doanh nghiệp, hiệu quả sản xuất kinh doanh, môi trường kinh doanh, nhân tố ảnh hưởng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo điều tra doanh nghiệp giai đoạn 2014-2018, niên giám thống kê của Chi cục Thống kê huyện Phú Vang và Cục Thống kê tỉnh Thừa Thiên Huế.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Điều tra khảo sát trực tiếp 74 doanh nghiệp mẫu trên địa bàn huyện Phú Vang, được chọn theo công thức mẫu của Linus Yamane với độ tin cậy 95% và sai số 10%.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả, phân tích kinh doanh để đánh giá thực trạng phát triển và hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNVV. Các chỉ tiêu được tính toán bao gồm tốc độ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp, lao động, vốn, tỷ suất lợi nhuận, năng suất lao động, sức sinh lời vốn và lao động.

  • Công cụ xử lý số liệu: Microsoft Excel được sử dụng để làm sạch, tổng hợp và phân tích số liệu.

  • Timeline nghiên cứu: Số liệu thứ cấp tập trung giai đoạn 2014-2018, số liệu sơ cấp thu thập trong quá trình thực hiện luận văn năm 2019-2020.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và phù hợp với mục tiêu đề tài, giúp đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển DNNVV trên địa bàn huyện Phú Vang.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng DNNVV ổn định và đa dạng về loại hình
    Số lượng DNNVV khu vực kinh tế ngoài nhà nước trên địa bàn huyện Phú Vang tăng bình quân 14,73%/năm giai đoạn 2014-2018, từ 161 doanh nghiệp năm 2014 lên 279 doanh nghiệp năm 2018. Loại hình công ty TNHH phát triển nhanh nhất với tốc độ tăng bình quân 22,47%/năm, chiếm 58,06% tổng số doanh nghiệp năm 2018. Doanh nghiệp tư nhân và công ty cổ phần tăng trưởng chậm hơn, lần lượt 8,03% và 11,5%/năm.

  2. Cơ cấu ngành nghề tập trung vào công nghiệp - xây dựng và thương mại dịch vụ
    DNNVV hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực thương mại dịch vụ chiếm 61,65% năm 2018, tăng 89,01% so với năm 2014. Lĩnh vực công nghiệp - xây dựng chiếm khoảng 30,82%, tăng trưởng ổn định với tốc độ 14,52%/năm. Lĩnh vực nông, lâm, thủy sản chiếm tỷ trọng thấp và ổn định, chủ yếu là các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp.

  3. Hiệu quả sản xuất kinh doanh có sự cải thiện nhưng chưa đồng đều
    Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động hiệu quả đạt khoảng 68,68%. Các chỉ tiêu hiệu quả như tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, năng suất lao động và sức sinh lời vốn có xu hướng tăng nhẹ qua các năm, tuy nhiên vẫn còn nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn và công nghệ. Ví dụ, vốn bình quân tăng 18,63%/năm, lao động tăng 11,44%/năm nhưng chưa tương xứng với tiềm năng phát triển.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đa dạng và phức tạp
    Các doanh nghiệp đánh giá cao vai trò của nguồn nhân lực, công nghệ và chính sách hỗ trợ từ các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, còn tồn tại hạn chế về cơ sở hạ tầng, thủ tục hành chính phức tạp, khó khăn trong tiếp cận vốn và thị trường. Môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, nhưng cạnh tranh ngày càng gay gắt do hội nhập quốc tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phát triển tích cực về số lượng và cơ cấu DNNVV trên địa bàn huyện Phú Vang, phù hợp với xu hướng phát triển chung của khu vực và cả nước. Tốc độ tăng trưởng bình quân 14,73%/năm phản ánh sự năng động của khu vực kinh tế ngoài nhà nước. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nghiệp hoạt động hiệu quả chưa cao cho thấy cần có các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, đổi mới công nghệ và cải thiện môi trường kinh doanh.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DNNVV tại Phú Vang tương đồng với các địa phương khác như Bắc Giang, Thanh Ba, và Thành phố Thanh Hóa, đặc biệt là vai trò của chính sách hỗ trợ, nguồn vốn và nguồn nhân lực. Việc tập trung phát triển các ngành công nghiệp, thương mại dịch vụ cũng phù hợp với định hướng phát triển kinh tế địa phương.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp theo loại hình, bảng phân bố cơ cấu ngành nghề và biểu đồ so sánh các chỉ tiêu hiệu quả sản xuất kinh doanh qua các năm để minh họa rõ nét hơn các xu hướng phát triển và hạn chế hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV
    Cần xây dựng và ban hành các chính sách cụ thể, minh bạch, phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp và ngành nghề, tập trung vào hỗ trợ vốn, thuế, đất đai và đào tạo nguồn nhân lực. Thời gian thực hiện trong 2-3 năm tới, do UBND huyện phối hợp với các sở ngành tỉnh.

  2. Tăng cường cải cách thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
    Rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp phép đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp và mở rộng sản xuất. Thực hiện thường xuyên, liên tục, do các phòng ban chuyên môn của huyện và tỉnh đảm nhiệm.

  3. Phát triển hệ thống tài chính và quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV
    Thiết lập các quỹ bảo lãnh tín dụng, hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt cho các doanh nghiệp mới thành lập và doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Thời gian triển khai trong vòng 3 năm, phối hợp giữa ngân hàng, chính quyền địa phương và các tổ chức tài chính.

  4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ
    Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, kỹ thuật cho người lao động và chủ doanh nghiệp; khuyến khích ứng dụng công nghệ mới, đổi mới quy trình sản xuất để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Thực hiện liên tục, do các trung tâm đào tạo nghề và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp đảm nhận.

  5. Mở rộng thị trường và phát triển mạng lưới kinh doanh
    Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ, kết nối cung cầu. Thời gian thực hiện theo kế hoạch hàng năm, do các phòng kinh tế, thương mại và các hiệp hội doanh nghiệp phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và hoạch định chính sách địa phương
    Luận văn cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách phát triển DNNVV phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Phú Vang, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp.

  2. Chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Vang
    Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, từ đó có chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.

  3. Các tổ chức tài chính, ngân hàng và quỹ hỗ trợ doanh nghiệp
    Cung cấp thông tin về nhu cầu vốn, khó khăn trong tiếp cận tài chính của DNNVV, từ đó thiết kế các sản phẩm tài chính và chương trình hỗ trợ phù hợp.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, phát triển doanh nghiệp
    Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển DNNVV trong bối cảnh địa phương cụ thể.

Câu hỏi thường gặp

  1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa được định nghĩa như thế nào tại Việt Nam?
    DNNVV được xác định dựa trên tiêu chí số lao động và tổng vốn đầu tư theo Nghị định số 56/2009/NĐ-CP, với phân loại siêu nhỏ, nhỏ và vừa tùy theo ngành nghề và quy mô.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển của DNNVV?
    Bao gồm nhân tố bên ngoài như môi trường kinh tế, chính sách pháp luật, thị trường, cạnh tranh và cơ sở hạ tầng; nhân tố bên trong như vốn, nguồn nhân lực, công nghệ, quản lý và mạng lưới kinh doanh.

  3. Tại sao tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động hiệu quả trên địa bàn chưa cao?
    Do hạn chế về vốn, công nghệ, trình độ quản lý, khó khăn trong tiếp cận thị trường và thủ tục hành chính còn phức tạp, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

  4. Các giải pháp chính để phát triển DNNVV tại huyện Phú Vang là gì?
    Hoàn thiện chính sách hỗ trợ, cải cách thủ tục hành chính, phát triển tài chính doanh nghiệp, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ, mở rộng thị trường và mạng lưới kinh doanh.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi?
    Doanh nghiệp cần tham gia các chương trình hỗ trợ vốn của nhà nước, quỹ bảo lãnh tín dụng, đồng thời nâng cao năng lực tài chính và minh bạch thông tin để được ngân hàng và tổ chức tài chính đánh giá tín nhiệm.

Kết luận

  • DNNVV trên địa bàn huyện Phú Vang phát triển ổn định với tốc độ tăng trưởng bình quân 14,73%/năm giai đoạn 2014-2018, chủ yếu tập trung trong lĩnh vực thương mại dịch vụ và công nghiệp xây dựng.
  • Hiệu quả sản xuất kinh doanh có cải thiện nhưng còn nhiều hạn chế về vốn, công nghệ và quản lý, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững.
  • Các nhân tố bên ngoài và bên trong doanh nghiệp đều tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của DNNVV, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách, cải cách thủ tục hành chính, phát triển tài chính, nâng cao nguồn nhân lực và mở rộng thị trường nhằm thúc đẩy phát triển DNNVV trong thời gian tới.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định chính sách và quản lý phát triển DNNVV tại huyện Phú Vang, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế địa phương.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2020-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh chính sách phù hợp. Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả các biện pháp hỗ trợ.

Call to action: Các nhà quản lý, doanh nghiệp và tổ chức hỗ trợ cần chủ động áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Vang.