I. Giới thiệu luận án tiến sĩ
Luận án tiến sĩ 'Phân tích dưới góc độ địa lý kinh tế - xã hội làng nghề tỉnh Nam Định trong xây dựng nông thôn mới' của tác giả Trần Thị Thanh Thủy tập trung vào việc nghiên cứu sự phát triển và phân bố của các làng nghề (LN) tại tỉnh Nam Định trong bối cảnh xây dựng nông thôn mới (NTM). Luận án tiến sĩ này nhằm đánh giá các nhân tố ảnh hưởng, phân tích thực trạng phát triển, và mối quan hệ giữa LN với xây dựng NTM. Từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển bền vững LN gắn với quá trình xây dựng NTM.
1.1. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu chính của luận án nghiên cứu là đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố LN, phân tích thực trạng phát triển LN, và mối quan hệ giữa LN với xây dựng NTM. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm tổng quan các công trình nghiên cứu, hệ thống hóa lý luận về LN và NTM, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng, phân tích thực trạng, và đề xuất giải pháp phát triển bền vững LN.
1.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung vào các LN tại tỉnh Nam Định, đặc biệt là 4 LN tiêu biểu: La Xuyên, Cát Đằng, Làng Sắc, và Tống Xá. Nghiên cứu địa lý này được thực hiện trong giai đoạn 2010-2015, với so sánh trước và sau khi triển khai chương trình xây dựng NTM. Phạm vi lãnh thổ bao gồm các xã và huyện có LN, với định hướng phát triển đến năm 2025.
II. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các quan điểm nghiên cứu như quan điểm hệ thống, quan điểm tổng hợp - lãnh thổ, và quan điểm phát triển bền vững để phân tích sự phát triển và phân bố LN. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm thu thập và xử lý tài liệu, phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê, nghiên cứu thực địa, và điều tra xã hội học. Phương pháp nghiên cứu này giúp đánh giá toàn diện các yếu tố ảnh hưởng đến LN và mối quan hệ với xây dựng NTM.
2.1. Quan điểm nghiên cứu
Luận án áp dụng quan điểm hệ thống để xem xét LN trong mối quan hệ với hệ thống kinh tế - xã hội địa phương và tiểu vùng Đồng bằng sông Hồng. Quan điểm tổng hợp - lãnh thổ giúp đánh giá các nhân tố tự nhiên, văn hóa, và kinh tế ảnh hưởng đến LN. Quan điểm phát triển bền vững nhấn mạnh sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, xã hội, và bảo vệ môi trường.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng bao gồm thu thập và xử lý tài liệu từ các nguồn thứ cấp và sơ cấp, phân tích, so sánh, tổng hợp số liệu, và điều tra xã hội học. Phương pháp thống kê và nghiên cứu thực địa giúp thu thập thông tin chính xác và khách quan về thực trạng phát triển LN và mối quan hệ với xây dựng NTM.
III. Phân tích thực trạng phát triển làng nghề
Luận án phân tích thực trạng phát triển và phân bố LN tại tỉnh Nam Định trong giai đoạn 2010-2015. Các yếu tố như vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, và chính sách được đánh giá là có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển LN. Phân tích kinh tế cho thấy LN đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế địa phương, giải quyết việc làm, và nâng cao thu nhập cho người lao động.
3.1. Nhân tố ảnh hưởng đến phát triển làng nghề
Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố LN bao gồm vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, và các yếu tố kinh tế - xã hội. Địa lý kinh tế và địa lý xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các khu vực phát triển LN. Chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương cũng là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển LN.
3.2. Thực trạng phát triển và phân bố làng nghề
Thực trạng phát triển LN tại tỉnh Nam Định cho thấy sự gia tăng về số lượng LN, lao động, và giá trị sản xuất. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra các thách thức về ô nhiễm môi trường và thiếu quy hoạch đồng bộ. Phân tích xã hội chỉ ra rằng LN đóng góp tích cực vào việc xây dựng NTM, nhưng cần có các giải pháp bền vững để phát triển lâu dài.
IV. Mối quan hệ giữa làng nghề và xây dựng nông thôn mới
Luận án làm rõ mối quan hệ giữa LN và xây dựng NTM tại tỉnh Nam Định. Nghiên cứu xã hội cho thấy LN đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, giải quyết việc làm, và bảo tồn văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, sự phát triển LN cũng đòi hỏi sự chuyển biến mạnh mẽ để phù hợp với các tiêu chí NTM.
4.1. Đóng góp của làng nghề đến xây dựng nông thôn mới
LN đóng góp tích cực vào việc thực hiện các tiêu chí NTM, bao gồm nâng cao thu nhập, giải quyết việc làm, và phát triển cơ sở hạ tầng. Phân tích kinh tế cho thấy LN giúp tăng giá trị sản xuất và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, cần có các giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
4.2. Thách thức và giải pháp phát triển bền vững
Sự phát triển LN đặt ra các thách thức về ô nhiễm môi trường, thiếu quy hoạch, và sự cạnh tranh không lành mạnh. Phân tích học thuật đề xuất các giải pháp như tăng cường đầu tư, ứng dụng công nghệ, và phát triển nguồn nhân lực để phát triển LN bền vững, gắn với các mục tiêu NTM.
