Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2020, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, đã chứng kiến sự phát triển kinh tế xã hội năng động với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt khoảng 14,5% mỗi năm. Tổng thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn giai đoạn 2016-2020 đạt trên 2.724 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với giai đoạn trước đó. Với dân số khoảng 200.000 người, trong đó dân số đô thị chiếm 161.500 người, Đông Triều đang chuyển mình trở thành đô thị loại III, đóng vai trò là đầu mối thương mại và trung tâm công nghiệp, dịch vụ của tỉnh Quảng Ninh. Tuy nhiên, hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi sự phân tích sâu sắc để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, đảm bảo phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về đầu tư công tại thị xã Đông Triều trong giai đoạn 2015-2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đầu tư trong giai đoạn 2021-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý đầu tư công do UBND thị xã Đông Triều thực hiện, bao gồm các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội và các chương trình phát triển kinh tế xã hội. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho các chính sách quản lý nhà nước về đầu tư công tại cấp huyện, thị xã.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về đầu tư công, bao gồm:

  • Khái niệm đầu tư và đầu tư công: Đầu tư được hiểu là việc sử dụng nguồn lực hiện tại nhằm tạo ra kết quả kinh tế - xã hội trong tương lai. Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển kinh tế xã hội không nhằm mục tiêu lợi nhuận trực tiếp.

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về đầu tư công: Quản lý nhà nước về đầu tư công là sự tác động có tổ chức, điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước nhằm đảm bảo sử dụng vốn đầu tư công hiệu quả, tuân thủ pháp luật và phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội.

  • Nguyên tắc quản lý nhà nước về đầu tư công: Bao gồm tuân thủ pháp luật, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xã hội, thực hiện đúng trách nhiệm và quyền hạn, bảo đảm công khai minh bạch, tiết kiệm và hiệu quả.

  • Chỉ tiêu đánh giá quản lý nhà nước về đầu tư công: Tác động của nguồn vốn đầu tư, hiệu quả quy hoạch và phân bổ vốn, năng lực cán bộ quản lý, hiệu lực pháp luật và sự tham gia giám sát của cộng đồng.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về đầu tư công: Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội địa phương; cơ chế, chính sách pháp lý; bộ máy quản lý và nguồn nhân lực; thái độ công luận và sự đồng thuận xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp:

  • Phương pháp thống kê và phân tích số liệu: Thu thập và xử lý dữ liệu về kế hoạch vốn đầu tư, thực hiện dự án, thu ngân sách, tỷ lệ giải ngân và các chỉ tiêu kinh tế xã hội của thị xã Đông Triều giai đoạn 2015-2020.

  • Phương pháp so sánh và đánh giá: So sánh kết quả thực hiện với các mục tiêu đề ra trong quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về đầu tư công.

  • Phương pháp tổng hợp và suy luận biện chứng: Kết hợp các tài liệu pháp luật, chính sách, báo cáo thực tế và các nghiên cứu trước để làm sáng tỏ các vấn đề quản lý nhà nước về đầu tư công.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm số liệu từ UBND thị xã Đông Triều, các phòng ban chuyên môn, các văn bản pháp luật liên quan, báo cáo kinh tế xã hội và các tài liệu nghiên cứu học thuật.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung vào các dự án đầu tư công do UBND thị xã Đông Triều quản lý trong giai đoạn 2015-2020, các phòng ban liên quan và các văn bản pháp lý có liên quan.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến 2020, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả quản lý vốn đầu tư công: Tổng thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn thị xã giai đoạn 2015-2020 tăng từ 2.540 tỷ đồng lên khoảng 2.644 tỷ đồng, thể hiện sự gia tăng nguồn lực đầu tư. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đạt mức cao, góp phần xây dựng nhiều công trình hạ tầng quan trọng như giao thông, trường học, hệ thống cấp nước sạch.

  2. Công tác thẩm định và phê duyệt dự án: UBND thị xã đã thực hiện thẩm định dự án theo đúng quy định, lựa chọn các dự án phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, giúp tiết kiệm chi phí và tránh thất thoát ngân sách. Tỷ lệ giảm trừ sai phạm sau thẩm tra quyết toán các dự án dao động trong khoảng 5-10%, cho thấy công tác kiểm soát được thực hiện nghiêm túc.

  3. Quản lý dự án và tiến độ thực hiện: Ban quản lý dự án thị xã đã quản lý chặt chẽ tiến độ và chi phí, phần lớn dự án hoàn thành đúng kế hoạch. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số dự án chậm tiến độ do vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và thủ tục hành chính.

  4. Cơ cấu kinh tế và đầu tư: Ngành công nghiệp và xây dựng chiếm 61,4% giá trị sản xuất, tăng gần gấp đôi từ 1.100 tỷ đồng năm 2015 lên khoảng 2.000 tỷ đồng năm 2020. Ngành dịch vụ chiếm 27% và tăng trưởng 16%/năm, trong khi nông nghiệp chiếm 11,6% với tốc độ tăng trưởng 3%/năm. Điều này phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp và dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những thành tựu trên là do sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban chuyên môn, sự tuân thủ pháp luật và chính sách đầu tư công, cùng với việc áp dụng các công cụ quản lý nhà nước như thẩm định dự án, đấu thầu, giám sát và kiểm tra quyết toán. So với một số địa phương lân cận, Đông Triều có tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu ngân sách cao hơn, thể hiện hiệu quả quản lý đầu tư công tương đối tốt.

Tuy nhiên, tồn tại như chậm trễ trong giải phóng mặt bằng, thủ tục hành chính còn phức tạp, và hạn chế về nguồn nhân lực quản lý đầu tư vẫn ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn. Các biểu đồ tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư theo năm và tỷ lệ giảm trừ sai phạm sau thẩm tra quyết toán có thể minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực cán bộ quản lý, cải cách thủ tục hành chính và tăng cường công khai minh bạch để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư công trên địa bàn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện thể chế quản lý đầu tư công: Rà soát, bổ sung và hoàn thiện các văn bản pháp luật, quy định hướng dẫn liên quan đến quản lý đầu tư công nhằm đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và phù hợp với thực tiễn địa phương. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã phối hợp với các sở ngành tỉnh.

  2. Cải thiện quy trình tổ chức thực hiện đầu tư công: Đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thẩm định, phê duyệt dự án và giải ngân vốn đầu tư. Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án để nâng cao hiệu quả và minh bạch. Thời gian thực hiện: 2021-2024. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế hoạch, Ban quản lý dự án thị xã.

  3. Tăng cường công khai, minh bạch trong hoạt động đầu tư công: Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về các dự án đầu tư, công khai kế hoạch, tiến độ và kết quả thực hiện dự án để tạo sự đồng thuận và giám sát của cộng đồng. Thời gian thực hiện: 2021-2025. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, các phòng ban liên quan.

  4. Phát triển nguồn nhân lực quản lý đầu tư công: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý đầu tư, đặc biệt là kỹ năng thẩm định, giám sát và kiểm tra dự án. Thời gian thực hiện: 2021-2025. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và thanh tra đầu tư công: Nâng cao hiệu lực của các hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, đảm bảo sử dụng vốn đầu tư đúng mục đích, hiệu quả. Thời gian thực hiện: 2021-2025. Chủ thể thực hiện: Phòng Thanh tra, các cơ quan chức năng thị xã.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, thị xã: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đầu tư công, giúp nâng cao năng lực quản lý, lập kế hoạch và giám sát dự án đầu tư.

  2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý công: Tài liệu tham khảo hữu ích về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu quản lý đầu tư công, đồng thời cung cấp case study thực tế tại thị xã Đông Triều.

  3. Các cơ quan hoạch định chính sách và quản lý đầu tư công: Giúp đánh giá hiệu quả công tác quản lý đầu tư công tại địa phương, từ đó xây dựng các chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực xây dựng, hạ tầng: Hiểu rõ hơn về quy trình, chính sách và môi trường đầu tư công tại địa phương, từ đó có kế hoạch hợp tác và tham gia đầu tư hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về đầu tư công là gì?
    Quản lý nhà nước về đầu tư công là hoạt động điều chỉnh, giám sát và tổ chức thực hiện các dự án đầu tư công nhằm đảm bảo sử dụng vốn hiệu quả, tuân thủ pháp luật và phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Ví dụ, UBND thị xã Đông Triều quản lý các dự án xây dựng hạ tầng giao thông, trường học trên địa bàn.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý đầu tư công?
    Bao gồm điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội địa phương, khung pháp lý, năng lực cán bộ quản lý, sự đồng thuận của cộng đồng và công tác giám sát, kiểm tra. Tại Đông Triều, sự phối hợp giữa các phòng ban và chính sách ưu đãi đầu tư là nhân tố quan trọng.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công?
    Cần hoàn thiện thể chế pháp luật, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường công khai minh bạch, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường kiểm tra, giám sát. Ví dụ, rút ngắn thời gian thẩm định dự án giúp đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn.

  4. Vai trò của công khai minh bạch trong quản lý đầu tư công là gì?
    Công khai minh bạch giúp tạo sự đồng thuận xã hội, tăng cường giám sát của cộng đồng, giảm thiểu tiêu cực và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Tại Đông Triều, việc công bố kế hoạch và tiến độ dự án đã góp phần giảm khiếu kiện liên quan đến giải phóng mặt bằng.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thống kê, phân tích số liệu thực tế, so sánh, tổng hợp và suy luận biện chứng để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý đầu tư công. Ví dụ, phân tích số liệu thu ngân sách và tiến độ dự án giai đoạn 2015-2020.

Kết luận

  • Đầu tư công tại thị xã Đông Triều giai đoạn 2015-2020 đã góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế xã hội với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân khoảng 14,5%/năm và tổng thu ngân sách tăng gấp đôi.
  • Công tác quản lý nhà nước về đầu tư công đã đạt được nhiều kết quả tích cực như thẩm định dự án đúng quy định, quản lý tiến độ và chi phí dự án hiệu quả, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về thủ tục hành chính và giải phóng mặt bằng.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý bao gồm khung pháp lý, năng lực cán bộ, điều kiện kinh tế xã hội và sự đồng thuận của cộng đồng.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục, tăng cường minh bạch, phát triển nguồn nhân lực và nâng cao kiểm tra giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công giai đoạn 2021-2025.
  • Đề nghị các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu và nhà đầu tư tham khảo để áp dụng, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế xã hội địa phương.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh chính sách quản lý đầu tư công phù hợp với thực tiễn phát triển của thị xã Đông Triều.