Tổng quan nghiên cứu

Du lịch hiện nay là một ngành kinh tế phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và thúc đẩy phát triển văn hóa - xã hội. Tỉnh Ninh Thuận, với diện tích tự nhiên 3.360 km² và dân số gần 600.000 người, sở hữu nhiều tiềm năng du lịch đặc sắc như bãi biển dài 105 km, các di tích văn hóa Chăm độc đáo, cùng hệ sinh thái đa dạng tại Vườn quốc gia Núi Chúa và Phước Bình. Năm 2022, ngành du lịch tỉnh đóng góp khoảng 893 tỷ đồng, chiếm 4,75% GDP địa phương, với gần 2,25 triệu lượt khách nội địa. Tuy nhiên, lượng khách nội địa của Ninh Thuận vẫn thấp hơn nhiều so với các tỉnh lân cận như Khánh Hòa và Bình Thuận.

Nghiên cứu tập trung phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch bền vững tại tỉnh Ninh Thuận trong giai đoạn 2018-2022, nhằm đề xuất các chính sách thúc đẩy phát triển du lịch theo hướng bền vững, hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các cán bộ quản lý nhà nước, doanh nghiệp du lịch và các chuyên gia tại địa phương. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ tỉnh xây dựng kế hoạch phát triển du lịch bền vững, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, bảo vệ tài nguyên và phát huy giá trị văn hóa đặc trưng của vùng đất này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển du lịch bền vững, tập trung vào ba trụ cột chính: kinh tế, xã hội và môi trường. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Phát triển du lịch bền vững: Đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa lợi ích kinh tế, bảo vệ môi trường và phát triển xã hội, theo định nghĩa của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) và Luật Du lịch Việt Nam năm 2017.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến du lịch bền vững: Bao gồm yếu tố kinh tế (thu nhập, việc làm), xã hội (an ninh, văn hóa), môi trường (bảo vệ cảnh quan, xử lý rác thải), tài nguyên thiên nhiên, sản phẩm du lịch và dịch vụ, cũng như cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch.
  • Mô hình hồi quy tuyến tính đa biến: Được sử dụng để phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố độc lập đến biến phụ thuộc là phát triển du lịch bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Thuận, các số liệu thống kê giai đoạn 2018-2022. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 165 cán bộ quản lý nhà nước, lãnh đạo doanh nghiệp và hướng dẫn viên du lịch tại địa phương, sử dụng phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên thuận tiện.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 20.0 với các bước:

  • Thống kê mô tả đặc điểm mẫu khảo sát.
  • Đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, với tất cả các nhân tố đều đạt trên 0,6, đảm bảo độ tin cậy.
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các nhân tố.
  • Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến phát triển du lịch bền vững.
  • Kiểm định các giả thuyết về đa cộng tuyến, phương sai sai số không đổi, tự tương quan và phân phối chuẩn của phần dư nhằm đảm bảo tính hợp lệ của mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố: Qua phân tích hồi quy, 6 nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch bền vững tại Ninh Thuận được sắp xếp theo mức độ tác động giảm dần như sau: Yếu tố môi trường (hệ số B = 0,332), yếu tố xã hội (B = 0,305), sản phẩm du lịch và dịch vụ (B = 0,233), yếu tố kinh tế (B = 0,194), cơ sở hạ tầng cho du lịch (B = 0,174), và tài nguyên thiên nhiên (B = 0,169).

  2. Đánh giá thực trạng phát triển du lịch: Điểm trung bình đánh giá phát triển du lịch bền vững là 3,89/5. Yếu tố xã hội được đánh giá cao nhất (4,13 điểm), trong khi sản phẩm du lịch và dịch vụ có điểm thấp nhất (3,31 điểm). Các biến như thu nhập người dân cải thiện nhờ du lịch (2,93 điểm) và các lễ hội đặc sắc (2,91 điểm) được đánh giá thấp, cho thấy tiềm năng phát triển chưa được khai thác tối đa.

  3. Tác động của dịch Covid-19: Lượng khách du lịch giảm mạnh trong năm 2020 do đại dịch, với số lượng khách quốc tế và nội địa giảm lần lượt xuống còn 8.768 và 1.100 lượt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành du lịch địa phương.

  4. So sánh với các tỉnh lân cận: Lượng khách nội địa đến Ninh Thuận thấp hơn nhiều so với Khánh Hòa và Bình Thuận, lần lượt thấp hơn khoảng 13.140 và 4.390 lượt khách trong giai đoạn 2018-2022.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng nhất trong phát triển du lịch bền vững tại Ninh Thuận, phù hợp với đặc điểm khí hậu khô hạn và tài nguyên thiên nhiên đặc thù của tỉnh. Việc bảo vệ môi trường, xử lý rác thải và duy trì cảnh quan tự nhiên là điều kiện tiên quyết để thu hút du khách và phát triển lâu dài.

Yếu tố xã hội cũng có ảnh hưởng mạnh, thể hiện qua việc tạo việc làm, đảm bảo an ninh trật tự và phát huy giá trị văn hóa bản địa, đặc biệt là văn hóa Chăm. Tuy nhiên, sản phẩm du lịch và dịch vụ còn hạn chế về đa dạng và chất lượng, cần được cải thiện để nâng cao sức hấp dẫn của điểm đến.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng khi các yếu tố môi trường, xã hội và kinh tế đều là nhân tố then chốt ảnh hưởng đến phát triển du lịch bền vững. Tuy nhiên, Ninh Thuận cần chú trọng hơn vào phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng và hoàn thiện cơ sở hạ tầng để cạnh tranh với các tỉnh lân cận.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố (hệ số B), bảng so sánh lượng khách du lịch giữa Ninh Thuận và các tỉnh lân cận, cũng như biểu đồ đường thể hiện xu hướng khách du lịch qua các năm 2018-2022.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Duy trì và nâng cao chất lượng môi trường: Tỉnh cần tăng cường công tác quản lý, xử lý rác thải và nước thải, bảo vệ cảnh quan tự nhiên tại các điểm du lịch. Mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong vòng 3 năm tới, do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì thực hiện.

  2. Cải thiện yếu tố xã hội: Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực du lịch, nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển du lịch bền vững, đồng thời đảm bảo an ninh trật tự tại các khu du lịch. Thực hiện trong 2 năm, phối hợp giữa Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các địa phương.

  3. Nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch và dịch vụ: Đa dạng hóa các loại hình du lịch, phát triển sản phẩm du lịch văn hóa, sinh thái và mạo hiểm đặc trưng của Ninh Thuận. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư đổi mới dịch vụ, áp dụng công nghệ số trong quản lý và quảng bá. Thời gian thực hiện 3-5 năm, do các doanh nghiệp du lịch và Sở Du lịch phối hợp.

  4. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch: Đẩy mạnh đầu tư phát triển hệ thống giao thông, cơ sở lưu trú, hạ tầng kỹ thuật và công nghệ thông tin phục vụ du khách. Ưu tiên các dự án trọng điểm trong 5 năm tới, do UBND tỉnh và các nhà đầu tư thực hiện.

  5. Bảo vệ và phát huy tài nguyên du lịch: Xây dựng các chương trình bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa và tài nguyên thiên nhiên, đồng thời phát triển các lễ hội đặc sắc nhằm thu hút khách du lịch. Thực hiện liên tục, có sự phối hợp của các ngành văn hóa, nông nghiệp và du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp hoạch định chính sách phát triển du lịch bền vững, xây dựng kế hoạch phát triển ngành phù hợp với đặc thù địa phương.

  2. Doanh nghiệp du lịch và nhà đầu tư: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích các nhân tố ảnh hưởng, hỗ trợ trong việc phát triển sản phẩm, dịch vụ và đầu tư hạ tầng du lịch.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý kinh tế, du lịch: Là tài liệu tham khảo khoa học, giúp hiểu rõ các yếu tố tác động và phương pháp nghiên cứu phát triển du lịch bền vững.

  4. Cộng đồng địa phương và các tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức về vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững, thúc đẩy sự tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường và phát triển văn hóa.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển du lịch bền vững là gì?
    Phát triển du lịch bền vững là sự phát triển hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ, Ninh Thuận chú trọng bảo vệ cảnh quan tự nhiên và phát huy văn hóa Chăm trong du lịch.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến phát triển du lịch bền vững tại Ninh Thuận?
    Yếu tố môi trường và xã hội có tác động mạnh nhất, tiếp theo là sản phẩm du lịch, kinh tế, cơ sở hạ tầng và tài nguyên thiên nhiên. Điều này phản ánh tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng trong ngành du lịch.

  3. Tại sao lượng khách du lịch nội địa Ninh Thuận thấp hơn các tỉnh lân cận?
    Nguyên nhân chính là sản phẩm du lịch và dịch vụ chưa đa dạng, chất lượng chưa cao, cùng với hạn chế về cơ sở hạ tầng và quảng bá. Đây là thách thức cần được giải quyết để tăng sức hấp dẫn của điểm đến.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với mẫu 165 cán bộ quản lý và doanh nghiệp, phân tích dữ liệu bằng SPSS qua các bước kiểm định độ tin cậy, phân tích nhân tố khám phá và hồi quy tuyến tính đa biến.

  5. Các đề xuất chính sách nào được khuyến nghị để phát triển du lịch bền vững?
    Bao gồm nâng cao chất lượng môi trường, cải thiện yếu tố xã hội, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, hoàn thiện cơ sở hạ tầng và bảo vệ tài nguyên. Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ và có sự phối hợp giữa các ngành, địa phương và doanh nghiệp.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 6 nhân tố chính ảnh hưởng đến phát triển du lịch bền vững tại Ninh Thuận, trong đó yếu tố môi trường và xã hội có tác động lớn nhất.
  • Thực trạng phát triển du lịch tại Ninh Thuận còn nhiều hạn chế, đặc biệt về sản phẩm du lịch và dịch vụ, cũng như lượng khách nội địa thấp so với các tỉnh lân cận.
  • Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành du lịch địa phương, nhưng ngành đã có sự phục hồi nhanh chóng từ năm 2021.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng môi trường, phát triển cộng đồng, đa dạng hóa sản phẩm và hoàn thiện hạ tầng du lịch.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để tỉnh Ninh Thuận xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững trong giai đoạn 2024-2030, kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan nhằm hiện thực hóa mục tiêu này.

Hành động tiếp theo là triển khai các chính sách đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển du lịch của tỉnh.