Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tại tỉnh Bình Định

• Tác giả: Huỳnh Minh Khoa
• Người hướng dẫn: PGS.TS Huỳnh Thị Thúy Giang
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế - Luật
• Chuyên ngành: Kinh Tế Quốc Tế
• Đề tài: Phân Tích Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Hoạt Động Thu Hút Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài Tại Tỉnh Bình Định Giai Đoạn 2017 - 2021
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Kinh Tế
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1
• 1.1. Lý do nghiên cứu
• 1.2. Tổng quan các nghiên cứu trước và khoảng trống nghiên cứu
• 1.2.1. Tổng quan nghiên cứu nước ngoài
• 1.2.1.1. Nhóm nghiên cứu thu hút đầu FDI phạm vi quốc gia
• 1.2.1.2. Nhóm nghiên cứu thu hút đầu FDI phạm vi địa phương
• 1.2.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nước
• 1.2.3. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3.1. Mục tiêu chung
• 1.3.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.4. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6.1. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 1.6.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 1.7. Đóng góp của luận văn
• 1.8. Kết cấu của luận văn
• 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH
• 2.1. Một số vấn đề về đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 2.1.1. Định nghĩa về đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 2.1.2. Các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài
• 2.1.3. Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
• 2.2. Các lý thuyết và mô hình liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI
• 2.2.1. Lý thuyết chiết trung (Eclectic theory - Mô hình OLI, 1993)
• 2.2.2. Mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI
• 2.2.2.1. Mô hình của Nuri Yavan (2010)
• 2.2.2.2. Mô hình của Nguyễn Viết Bằng và Lê Quốc Nghi và Lê Cát Vi (2016)
• 2.2.2.3. Mô hình của Bhagaporn Wattanadumrong, Alan Collins & Martin Snell (2010)
• 2.2.2.4. Mô hình của Aniela Raluca Danciu, Vasile Alecsandru Strat (2014)
• 2.3. Các yếu tố tác động đến hiệu quả thu hút FDI
• 2.3.1. Quy mô thị trường
• 2.3.2. Tăng trưởng kinh tế
• 2.3.3. Cơ sở hạ tầng
• 2.3.4. Tài nguyên thiên nhiên
• 2.3.5. Sự ổn định hệ thống chính trị và môi trường pháp lý
• 2.3.6. Lực lượng lao động
• 2.3.7. Hiệu quả quần tụ
• 2.3.8. Cởi mở thương mại
• 2.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 2.5. Khung phân tích luận văn
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 3.2.1. Thông tin chung về các đối tượng khảo sát
• 3.2.2. Phân tích Cronbach’s Alpha đánh giá độ tin cậy của các thang đo
• 3.2.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 3.2.3.1. Đối với các biến thuộc yếu tố độc lập
• 3.2.3.2. Đối với các biến yếu tố phụ thuộc
• 3.2.4. Phân tích tương quan các yếu tố
• 3.2.5. Phân tích hồi quy
• 4. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH (2017-2021)
• 4.1. Tổng quan về tỉnh Bình Định
• 4.1.1. Vị trí địa lý
• 4.1.2. Điều kiện tự nhiên
• 4.1.3. Dân số, lao động
• 4.2. Tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Bình Định (2017 - 2021)
• 4.2.1. Vốn đăng ký và vốn thực hiện
• 4.2.2. Cơ cấu FDI theo khu vực
• 4.2.3. Cơ cấu FDI theo đối tác
• 4.2.4. Cơ cấu FDI theo lĩnh vực đầu tư
• 4.2.5. Cơ cấu FDI theo hình thức đầu tư
• 4.3. Phân tích tác động của FDI đến tình hình kinh tế - xã hội tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2017 - 2021
• 4.3.1. Đóng góp về mặt kinh tế
• 4.3.2. Cải thiện cán cân thương mại
• 4.3.3. Cải thiện chất lượng việc làm
• 4.4. Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2017-2021
• 4.4.1. Tình hình thực hiện Kế hoạch thu hút đầu tư nước ngoài của tỉnh (2017-2021)
• 4.4.2. Kết quả thực hiện Danh mục dự án quốc gia kêu gọi đầu tư nước ngoài tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2017-2021
• 5. PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG THU HÚT FDI TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 5.1. Tổng quan về mẫu nghiên cứu
• 5.1.1. Lực lượng lao động
• 5.1.2. Hiệu quả quần tụ
• 5.1.3. Cơ sở hạ tầng
• 5.1.4. Quy mô thị trường
• 5.2. Đánh giá thông qua kết quả nghiên cứu định lượng
• 5.2.1. Lực lượng lao động
• 5.2.2. Hiệu quả quần tụ
• 5.2.3. Cơ sở hạ tầng
• 5.2.4. Quy mô thị trường
• 6. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 6.1. Kết quả đạt được
• 6.2. Hàm ý chính sách
• 6.2.1. Các hàm ý chính sách từ kết quả nghiên cứu định tính
• 6.2.1.1. Tăng cường rà soát, đôn đốc và hỗ trợ các dự án đã cấp phép
• 6.2.1.2. Lập kế hoạch thu hút FDI phù hợp, theo dõi tiến độ thực hiện
• 6.2.2. Các hàm ý chính sách từ kết quả nghiên cứu định lượng
• 6.2.2.1. Cải thiện số lượng lao động của nguồn nhân lực
• 6.2.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
• 6.2.2.3. Nâng cao hiệu quả quần tụ
• 6.2.2.4. Tăng cường ưu đãi về chi phí cho nhà đầu tư nước ngoài
• 6.2.2.5. Cải thiện nguồn nguyên vật liệu có sẵn tại địa phương
• 6.2.3. Các giải pháp khác và một số đề xuất kiến nghị
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: Bảng câu hỏi khảo sát
• PHỤ LỤC 2: Kết quả thống kê
• PHỤ LỤC 3: Bảng Kết quả phân tích phương sai trích các biến thuộc các nhân tố độc lập
• PHỤ LỤC 4: Bảng Kết quả xoay Yếu tố các biến thuộc các yếu tố độc lập
• PHỤ LỤC 5: Các bước đánh giá và kiểm định sau khi phân tích hồi quy

I. Tổng quan thu hút FDI Bình Định Tiềm năng và thực trạng

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam nói chung và tỉnh Bình Định nói riêng. FDI không chỉ bổ sung nguồn vốn đầu tư mà còn thúc đẩy chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo việc làm. Tuy nhiên, hiệu quả thu hút FDI tại nhiều địa phương vẫn còn hạn chế, đòi hỏi những phân tích chuyên sâu về các yếu tố ảnh hưởng. Tỉnh Bình Định, với tiềm năng phát triển lớn, đang nỗ lực thu hút FDI để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích các yếu tố tác động đến hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Bình Định trong giai đoạn 2017-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu hút FDI trong tương lai. Tính đến nay, Bình Định có 86 dự án FDI với tổng vốn đăng ký lũy kế 850,27 triệu USD (Sở Kế hoạch và Đầu tư Bình Định, 2021).

1.1. Vai trò của FDI đối với tăng trưởng kinh tế Bình Định

Nguồn vốn FDI có vai trò then chốt đối với sự tăng trưởng kinh tế của tỉnh Bình Định. Nguồn vốn này bổ sung nguồn vốn đầu tư, tăng cường xuất khẩu, tạo thêm việc làm và tăng thu ngân sách. Bên cạnh đó, FDI giúp môi trường đầu tư tại Bình Định thụ hưởng được phong cách quản lý, tổ chức nhân sự và xây dựng thương hiệu, góp phần xây dựng môi trường đầu tư chuyên nghiệp và hội nhập sâu rộng. Tuy nhiên, nguồn vốn FDI đầu tư vào tỉnh vẫn còn những hạn chế nhất định, đa số dự án có quy mô vừa và nhỏ, chưa có nhiều dự án về công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, đầu tư phát triển hạ tầng và chuyển giao công nghệ.

1.2. Hạn chế trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài Bình Định

Dưới ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp nước ngoài đã nhận lời mời và dự kiến đến tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Bình Định phải hủy hoặc trì hoãn kế hoạch, khiến không ít cơ hội đầu tư khu vực FDI không đạt được hiệu quả. Việc sản xuất bị đình trệ và gián đoạn do phụ thuộc nguồn cung linh kiện, thiết bị từ nước ngoài, làm chậm tiến độ hoàn thành nhiều dự án đầu tư. Điều này cho thấy Bình Định cần chủ động hơn trong việc tìm kiếm các giải pháp để khắc phục những khó khăn và duy trì sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Cần có những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp FDI để ổn định sản xuất và hạn chế rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng.

II. Thách thức thu hút FDI Phân tích các yếu tố then chốt

Hoạt động thu hút FDI ngày càng trở nên cạnh tranh gay gắt giữa các địa phương. Để nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, Bình Định cần xác định rõ những thách thức và các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài. Các yếu tố này có thể bao gồm môi trường đầu tư, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, chính sách ưu đãi, và các yếu tố kinh tế vĩ mô. Việc phân tích sâu sắc các yếu tố này sẽ giúp Bình Định xây dựng các chính sách và giải pháp phù hợp để cải thiện môi trường đầu tư và thu hút nhiều hơn các dự án FDI chất lượng cao. Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động đến hoạt động thu hút FDI là vô cùng cấp thiết. Bình Định vẫn còn tiềm năng để trở nên hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư cả trong và ngoài nước.

2.1. Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng thu hút FDI tại Bình Định

Nghiên cứu sẽ tập trung vào các yếu tố như: Quy mô thị trường, Tăng trưởng kinh tế, Cơ sở hạ tầng, Tài nguyên thiên nhiên, Sự ổn định hệ thống chính trị và môi trường pháp lý, Lực lượng lao động, Hiệu quả quần tụ và Cởi mở thương mại. Đồng thời, đánh giá mức độ tác động của các yếu tố này đến hoạt động thu hút FDI tại Bình Định. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách và giải pháp phù hợp nhằm cải thiện môi trường đầu tư và thu hút nhiều hơn các dự án FDI chất lượng cao. Từ đó, cần có những nghiên cứu bổ sung về các yếu tố thu hút FDI để nâng cao hiệu quả và vai trò thật sự của nguồn vốn này.

2.2. Khoảng trống nghiên cứu về thu hút FDI tại Bình Định

Các nghiên cứu hiện tại về FDI tại Bình Định chủ yếu tập trung vào phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp đẩy mạnh thu hút vốn FDI. Vẫn còn tồn tại các khoảng trống nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động của chúng đến hoạt động thu hút FDI. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc lấp đầy những khoảng trống này bằng cách phân tích sâu sắc các yếu tố tác động và đánh giá mức độ ảnh hưởng của chúng, từ đó đưa ra các hàm ý chính sách cụ thể và có tính ứng dụng cao. Kết quả nghiên cứu định tính chuyên sâu sẽ làm cơ sở quan trọng cho việc xây dựng hệ thống giải pháp nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư nguồn vốn FDI tại Bình Định trong thời gian tới.

2.3. Bối cảnh khu vực FDI tại Bình Định vẫn chưa được khai thác hiệu quả

Dưới góc độ thực tiễn, với bối cảnh khu vực FDI tại Bình Định vẫn chưa được khai thác hiệu quả, phân tích và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài là vô cùng cấp thiết. Trong khi đó, Bình Định vẫn còn tiềm năng để trở nên hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư cả trong và ngoài nước. Cho đến nay tại Bình Định nói riêng, các nghiên cứu chủ yếu xoay quanh phân tích thực trạng và đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, vẫn còn các khoảng trống nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động đến hoạt động thu hút FDI.

III. Phương pháp tăng thu hút FDI Bình Định Bài học kinh nghiệm

Để nâng cao hiệu quả thu hút FDI, Bình Định cần học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương và quốc gia khác đã thành công trong lĩnh vực này. Việc phân tích các mô hình thu hút FDI thành công trên thế giới và áp dụng chúng một cách sáng tạo vào điều kiện thực tế của Bình Định sẽ giúp tỉnh xây dựng một chiến lược thu hút FDI hiệu quả và bền vững. Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác quốc tế và tham gia vào các mạng lưới FDI toàn cầu cũng sẽ giúp Bình Định tiếp cận được các nguồn vốn và công nghệ mới. Nghiên cứu các yếu tố quyết định đến lựa chọn địa điểm để đầu tư FDI tại Thổ Nhĩ Kỳ nhằm mục đích trợ giúp các địa phương ở các nước đang phát triển hoạch định chính sách tốt hơn.

3.1. Tổng quan nghiên cứu nước ngoài về thu hút FDI

Khayroollo Sattarov (2012) đã nhấn mạnh FDI là một trong những nguồn chính của dòng vốn và động lực của tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là với các nước đang phát triển và các quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi. Nghiên cứu của Recep Kok (2018) đã chỉ ra hoạt động cạnh tranh giữa các chính phủ để thu hút FDI đã tăng lên đáng kể. Azih (2007) nghiên cứu và chỉ ra nhóm yếu tố ảnh hưởng đến môi trường đầu tư đó là: chính sách, thị trường, tài nguyên thiên nhiên, cơ sở hạ tầng, các quy tắc, luật pháp và an ninh xã hội. Asiedu (2006) đã sử dụng dữ liệu bảng của 22 quốc gia ở châu Phi để xem xét tác động của tài nguyên thiên nhiên, quy mô thị trường, chính sách của chính phủ, sự bất ổn chính trị và chất lượng thể chế.

3.2. Bài học từ Trung Quốc về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài

Boermans, Hein Roelfsema và Yi Zhang (2011) thực hiện nghiên cứu các yếu tố địa phương ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI tại Trung Quốc 1995 - 2006. Nghiên cứu đã chỉ ra FDI chịu ảnh hưởng bởi 4 nhóm yếu tố: (i) chi phí lao động, (ii) quy mô thị trường, (iii) thể chế, (iv) địa lý, điều kiện tự nhiên. Kết quả nghiên cứu cho thấy thể chế tốt, chi phí lao động thấp và quy mô thị trường lớn sẽ ảnh hưởng đến quyết định của các công ty đầu tư nước ngoài. Chìa khóa để thu hút FDI ở Trung Quốc đó chính là sự kết hợp của 2 yếu tố chi phí lao động thấp và những cải thiện trong thể chế.

IV. Đề xuất giải pháp cải thiện thu hút FDI tại tỉnh Bình Định

Dựa trên kết quả phân tích các yếu tố ảnh hưởng và bài học kinh nghiệm quốc tế, nghiên cứu sẽ đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi nhằm cải thiện hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Bình Định. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện môi trường đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng các chính sách ưu đãi hấp dẫn, và tăng cường xúc tiến đầu tư. Nghiên cứu của Aniela Raluca Danciu và Vasile Alecsandru Strat (2014) thực hiện về các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn địa phương đầu tư FDI ở Romani. Kết quả nghiên cứu các yếu tố đều có tác động đến hoạt động thu hút FDI, trong đó chi phí đầu vào, nguồn nhân lực là các yếu tố quan trọng nhất.

4.1. Tổng quan về mẫu nghiên cứu

Tổng quan về mẫu nghiên cứu: 1. Lực lượng lao động. 2. Hiệu quả quần tụ. 5 Cơ sở hạ tầng. 6 Quy mô thị trường.

4.2. Đánh giá thông qua kết quả nghiên cứu định lượng

Đánh giá thông qua kết quả nghiên cứu định lượng: 1 Lực lượng lao động. 2 Hiệu quả quần tụ. 5 Cơ sở hạ tầng. 6 Quy mô thị trường

V. Tác động của FDI đến kinh tế xã hội Bình Định Đánh giá

Nghiên cứu sẽ đánh giá tác động của FDI đến tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2017-2021. Việc đánh giá này sẽ tập trung vào các khía cạnh như tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, thu ngân sách, chuyển giao công nghệ, và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Đồng thời, nghiên cứu cũng sẽ chỉ ra những hạn chế và thách thức của FDI đối với sự phát triển bền vững của Bình Định, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và tối đa hóa lợi ích của FDI. Xem xét tác động của tài nguyên thiên nhiên, quy mô thị trường, chính sách của chính phủ, sự bất ổn chính trị và chất lượng thể chế.

5.1. Đóng góp của FDI vào tăng trưởng kinh tế Bình Định

Đóng góp của FDI về mặt kinh tế: cải thiện cán cân thương mại, cải thiện chất lượng việc làm.

5.2. Hạn chế của đầu tư trực tiếp nước ngoài đến phát triển bền vững

Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2017-2021: Tình hình thực hiện Kế hoạch thu hút đầu tư nước ngoài của tỉnh (2017-2021), kết quả thực hiện Danh mục dự án quốc gia kêu gọi đầu tư nước ngoài tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2017-2021.

VI. Tương lai thu hút FDI Bình Định Định hướng và kiến nghị

Nghiên cứu sẽ đưa ra các định hướng và kiến nghị cụ thể nhằm thúc đẩy thu hút FDI vào Bình Định trong tương lai. Các định hướng này sẽ tập trung vào việc xây dựng một môi trường đầu tư cạnh tranh, thu hút các dự án FDI chất lượng cao, và phát triển các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao. Đồng thời, nghiên cứu cũng sẽ đề xuất các kiến nghị đối với chính phủ và các cơ quan quản lý nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động FDI và đảm bảo sự phát triển bền vững của Bình Định. Sử dụng phương pháp tiếp cận định lượng, Azam và Lukman (2008) nghiên cứu các yếu tố quyết định đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Ấn Độ, Indonesia và Pakistan.

6.1. Kết quả đạt được trong quá trình nghiên cứu

Tổng kết các kết quả đạt được trong quá trình nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút FDI tại Bình Định giai đoạn 2017-2021.

6.2. Các hàm ý chính sách từ kết quả nghiên cứu định tính

Tăng cường rà soát, đôn đốc và hỗ trợ các dự án đã cấp phép, lập kế hoạch thu hút FDI phù hợp, theo dõi tiến độ thực hiện.

6.3. Các hàm ý chính sách từ kết quả nghiên cứu định lượng

Cải thiện số lượng lao động của nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nâng cao hiệu quả quần tụ, tăng cường ưu đãi về chi phí cho nhà đầu tư nước ngoài, cải thiện nguồn nguyên vật liệu có sẵn tại địa phương.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2021, tỉnh Bình Định đã thu hút được 86 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với tổng vốn đăng ký lũy kế khoảng 850,27 triệu USD, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, hoạt động thu hút FDI tại Bình Định vẫn còn nhiều hạn chế, như quy mô dự án chủ yếu vừa và nhỏ, thiếu các dự án công nghệ cao và công nghiệp hỗ trợ, cùng với ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch Covid-19 khiến nhiều kế hoạch đầu tư bị trì hoãn hoặc hủy bỏ. Nghiên cứu nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI tại Bình Định trong giai đoạn này, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm: hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về FDI và các yếu tố ảnh hưởng; phân tích thực trạng thu hút FDI tại Bình Định; đánh giá mức độ tác động của các yếu tố; đề xuất định hướng và giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả thu hút FDI. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2017-2021, với dữ liệu thu thập từ các doanh nghiệp FDI đang hoạt động trên địa bàn. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà quản lý địa phương trong việc hoạch định chính sách thu hút đầu tư hiệu quả, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên Lý thuyết chiết trung (Eclectic theory) của Dunning (1993) làm nền tảng, trong đó ba lợi thế chính quyết định hoạt động FDI gồm: lợi thế sở hữu (Ownership), lợi thế địa điểm (Location) và lợi thế nội hóa (Internalisation). Lợi thế sở hữu bao gồm các tài sản vô hình như công nghệ, kỹ năng quản lý; lợi thế địa điểm liên quan đến các yếu tố kinh tế - xã hội như quy mô thị trường, cơ sở hạ tầng, môi trường pháp lý; lợi thế nội hóa giúp giảm chi phí giao dịch và kiểm soát hoạt động đầu tư.

Ngoài ra, mô hình nghiên cứu đề xuất dựa trên nghiên cứu của Aniela Raluca Danciu và Vasile Alecsandru Strat (2014) được áp dụng, bao gồm 6 yếu tố chính ảnh hưởng đến thu hút FDI: lực lượng lao động, hiệu quả quần tụ, cơ sở hạ tầng, chi phí, kiến thức và quy mô thị trường. Mỗi yếu tố được đo lường qua các biến quan sát cụ thể như chi phí lao động, chất lượng cơ sở hạ tầng, mức độ tập trung doanh nghiệp, chính sách ưu đãi, trình độ dân trí và tốc độ tăng trưởng kinh tế địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được áp dụng để phân tích tác động của FDI đến kinh tế - xã hội tỉnh Bình Định qua các số liệu thống kê và báo cáo giai đoạn 2017-2021. Phương pháp định lượng dựa trên khảo sát với 430 phiếu phát ra cho các công ty FDI đang hoạt động tại Bình Định, thu về 394 phiếu hợp lệ. Các đối tượng khảo sát gồm Ban giám đốc, Kế toán trưởng và nhân viên các công ty.

Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 20, bao gồm đánh giá độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và mô hình hồi quy tuyến tính để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến 2022, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tiễn địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Lực lượng lao động: Khoảng 78% các doanh nghiệp FDI đánh giá nguồn nhân lực tại Bình Định có trình độ phù hợp và chi phí lao động cạnh tranh, tuy nhiên vẫn còn khoảng 22% phản ánh thiếu hụt kỹ năng chuyên môn cao. Điều này cho thấy nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng nhưng cần được nâng cao chất lượng hơn nữa.

2. Cơ sở hạ tầng: 85% doanh nghiệp cho biết cơ sở hạ tầng giao thông, viễn thông và logistics tại Bình Định đã được cải thiện đáng kể trong giai đoạn 2017-2021, góp phần thu hút đầu tư. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% doanh nghiệp gặp khó khăn do hạ tầng chưa đồng bộ, đặc biệt là khu vực công nghiệp.

3. Chi phí đầu vào: Chi phí nguyên vật liệu và thuê đất được đánh giá là yếu tố ảnh hưởng lớn đến quyết định đầu tư, với 70% doanh nghiệp cho rằng các ưu đãi về thuế và giá thuê đất giúp giảm chi phí đầu tư. So với các tỉnh lân cận, Bình Định có mức chi phí cạnh tranh tương đối tốt, tạo lợi thế thu hút FDI.

4. Hiệu quả quần tụ và quy mô thị trường: Các cụm công nghiệp và khu kinh tế tập trung tại Bình Định đã tạo ra hiệu quả quần tụ tích cực, thu hút 65% dự án FDI vào các khu vực này. Quy mô thị trường địa phương và tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt trung bình 6,5%/năm trong giai đoạn nghiên cứu, tạo sức hút cho các nhà đầu tư.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng là hai yếu tố có tác động mạnh nhất đến hoạt động thu hút FDI tại Bình Định, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Việc cải thiện cơ sở hạ tầng đã giúp giảm chi phí vận chuyển và nâng cao hiệu quả sản xuất, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài. Mức độ quần tụ doanh nghiệp trong các khu công nghiệp cũng góp phần tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, tăng khả năng hợp tác và lan tỏa công nghệ.

So sánh với các nghiên cứu tại Thái Lan và Romania, yếu tố chi phí và nguồn nhân lực luôn được các nhà đầu tư ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, Bình Định cần chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là kỹ năng chuyên môn và trình độ quản lý để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các dự án FDI công nghệ cao. Ngoài ra, chính sách ưu đãi cần được điều chỉnh linh hoạt hơn để phù hợp với từng loại hình đầu tư, tránh tình trạng ưu đãi không tương xứng với hiệu quả dự án.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, bảng phân tích hồi quy thể hiện mức độ tác động của từng yếu tố đến quyết định đầu tư, giúp minh họa rõ ràng các kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn và quản lý cho lao động địa phương, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao và công nghiệp hỗ trợ. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn cao lên ít nhất 30% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các trường đại học, doanh nghiệp.

2. Cải thiện cơ sở hạ tầng đồng bộ: Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, viễn thông và hạ tầng khu công nghiệp, đảm bảo kết nối thuận lợi giữa các vùng và cảng biển. Mục tiêu hoàn thành các dự án trọng điểm trong vòng 5 năm. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Giao thông Vận tải, các nhà đầu tư hạ tầng.

3. Điều chỉnh chính sách ưu đãi linh hoạt: Xây dựng chính sách ưu đãi theo hướng có chọn lọc, tập trung vào các dự án công nghệ cao, thân thiện môi trường và có giá trị gia tăng cao. Thời gian áp dụng chính sách mới trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý Khu kinh tế, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

4. Tăng cường xúc tiến đầu tư và hỗ trợ nhà đầu tư: Tổ chức các hội nghị, sự kiện xúc tiến đầu tư quốc tế, đồng thời thiết lập kênh hỗ trợ thông tin, thủ tục hành chính nhanh gọn cho nhà đầu tư. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ dự án FDI đăng ký mới lên 15% mỗi năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Xúc tiến Đầu tư tỉnh, các cơ quan liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách địa phương: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút FDI, từ đó xây dựng chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

2. Các nhà đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp FDI: Hiểu rõ môi trường đầu tư, các ưu đãi và thách thức tại Bình Định để đưa ra quyết định đầu tư chính xác, đồng thời tìm kiếm cơ hội hợp tác và phát triển lâu dài.

3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực kinh tế quốc tế và phát triển kinh tế địa phương: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực nghiệm để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về thu hút FDI tại Việt Nam và khu vực.

4. Các tổ chức xúc tiến đầu tư và phát triển kinh tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình hỗ trợ, xúc tiến đầu tư hiệu quả, đồng thời cải thiện môi trường đầu tư nhằm thu hút nguồn vốn FDI chất lượng.

Câu hỏi thường gặp

1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến thu hút FDI tại Bình Định?
   Lực lượng lao động có trình độ và cơ sở hạ tầng được đánh giá là hai yếu tố quan trọng nhất, chiếm trên 75% mức độ ảnh hưởng theo khảo sát doanh nghiệp.

2. Tại sao các dự án FDI công nghệ cao còn hạn chế tại Bình Định?
   Nguyên nhân chính là do nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng đủ, cùng với chính sách ưu đãi chưa thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư công nghệ cao.

3. Chính sách ưu đãi hiện tại có hiệu quả không?
   Chính sách ưu đãi về thuế và giá thuê đất giúp giảm chi phí đầu tư, tuy nhiên cần điều chỉnh linh hoạt hơn để phù hợp với từng loại hình dự án và nâng cao tính chọn lọc.

4. Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến hoạt động thu hút FDI như thế nào?
   Covid-19 đã khiến nhiều doanh nghiệp nước ngoài trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch đầu tư, làm gián đoạn sản xuất và chậm tiến độ dự án, ảnh hưởng tiêu cực đến dòng vốn FDI.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thu hút FDI trong tương lai?
   Cần tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải thiện cơ sở hạ tầng, điều chỉnh chính sách ưu đãi linh hoạt và tăng cường xúc tiến đầu tư nhằm thu hút các dự án có giá trị gia tăng cao.

Kết luận

• Bình Định đã thu hút được khoảng 850 triệu USD vốn FDI với 86 dự án trong giai đoạn 2017-2021, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế địa phương.
• Lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng là hai yếu tố có tác động mạnh nhất đến hoạt động thu hút FDI tại tỉnh.
• Chi phí đầu vào và hiệu quả quần tụ doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong quyết định đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài.
• Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng tiêu cực đến tiến độ và kế hoạch đầu tư FDI tại Bình Định.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải thiện cơ sở hạ tầng, điều chỉnh chính sách ưu đãi và tăng cường xúc tiến đầu tư nhằm nâng cao hiệu quả thu hút FDI trong giai đoạn tiếp theo.

Tiếp theo, các nhà quản lý và nhà đầu tư cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để khai thác tối đa tiềm năng FDI, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Định bền vững.