Luận án tiến sĩ về nữ quyền luận sinh thái trong văn xuôi nữ Việt Nam đương đại

• Tác giả: Hoàng Lê Anh Ly
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thành Thi
• Trường học: Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Văn Học Việt Nam
• Đề tài: Nữ Quyền Luận Sinh Thái Trong Văn Xuôi Nữ Việt Nam Đương Đại
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. NỮ QUYỀN SINH THÁI VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU NỮ QUYỀN SINH THÁI TRONG VĂN HỌC NỮ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI
• 1.1.1. Nữ quyền sinh thái và tiềm năng của phê bình nữ quyền sinh thái trong nghiên cứu văn học
• 1.1.2. Thuật ngữ nữ quyền sinh thái và chủ nghĩa nữ quyền sinh thái
• 1.1.3. Các trường phái của chủ nghĩa nữ quyền sinh thái
• 1.1.4. Đặc trưng của chủ nghĩa nữ quyền sinh thái
• 1.1.5. Tiềm năng của phê bình nữ quyền sinh thái trong nghiên cứu văn học
• 1.1.6. Tổng quan về tình hình nghiên cứu văn xuôi nữ Việt Nam đương đại từ nữ quyền luận sinh thái
• 1.1.6.1. Về mặt du nhập lý thuyết
• 1.1.6.2. Về thực hành phê bình nữ quyền sinh thái
• 1.1.6.3. Ứng dụng phê bình nữ quyền sinh thái trong nghiên cứu văn học
• 1.2. VẤN ĐỀ “NỮ QUYỀN” VÀ VẤN ĐỀ “SINH THÁI” TRONG SÁNG TÁC CỦA TÁC GIẢ NỮ VIỆT NAM: MỘT CÁI NHÌN LỊCH ĐẠI
• 1.2.1. Vấn đề “nữ quyền” trong sáng tác của tác giả nữ Việt Nam: một cái nhìn lịch đại
• 1.2.2. Sự manh nha và xác lập ý thức “nữ quyền” trong văn học nữ Việt Nam đầu thế kỉ XVIII đến cuối thế kỉ XIX
• 1.2.3. Vấn đề “nữ quyền” trong văn học nữ Việt Nam hiện đại thế kỉ XX đến năm 1975
• 1.2.4. Vấn đề “nữ quyền” trong văn học nữ Việt Nam từ năm 1975 đến nay
• 1.2.5. Vấn đề “sinh thái” trong sáng tác của các tác giả nữ Việt Nam - một cái nhìn lịch đại
• 1.2.6. Sự hình thành ý thức “sinh thái” trong văn học nữ Việt Nam trung đại
• 1.2.7. Vấn đề “sinh thái” trong văn học nữ Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1975
• 1.2.8. Vấn đề “sinh thái” trong văn học nữ Việt Nam sau năm 1975. Xu hướng lồng kết vấn đề “sinh thái” với vấn đề “nữ quyền”
• 1.2.8.1. Xuất phát từ sự “khúc xạ” lý thuyết nữ quyền sinh thái ở phương Tây
• 1.2.8.2. Xuất phát từ bản chất nội tại của nữ giới
• 1.3. Sự hình thành diễn ngôn nữ quyền sinh thái trong văn xuôi nữ Việt Nam đương đại
• 1.3.1. Từ “vấn đề” trong văn học đến “diễn ngôn” trong văn học
• 1.3.2. Điều kiện hình thành diễn ngôn nữ quyền sinh thái trong văn xuôi nữ Việt Nam
• 1.3.3. Thành tựu bước đầu và những hạn chế
• 1.4. “TỰ NHIÊN” VÀ “NỮ GIỚI” QUA Ý THỨC NGHỆ THUẬT VÀ GÓC NHÌN CỦA CHỦ THỂ NỮ TRONG VĂN XUÔI NỮ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI
• 1.4.1. Vấn đề “Ý thức nghệ thuật”, “góc nhìn”/“điểm nhìn” và “chủ thể nữ”
• 1.4.2. Sự trỗi dậy “ý thức nghệ thuật” của chủ thể nữ
• 1.4.3. Sự thay đổi “góc nhìn”/“điểm nhìn” của “chủ thể nữ” trong văn xuôi nữ đương đại
• 1.4.4. Nét tương đồng về vẻ đẹp của “tự nhiên” và “nữ giới” qua điểm nhìn của chủ thể nữ
• 1.4.4.1. Vẻ đẹp phồn thực
• 1.4.4.2. Vẻ đẹp thiên tính mẫu
• 1.4.5. Sự tương hợp giữa tự nhiên và “giới thứ hai” về vị thế “ngoại biên”
• 1.4.5.1. Thuật ngữ “ngoại biên”
• 1.4.5.2. Hình tượng nam quyền “trung tâm”
• 1.4.5.3. Nữ giới và tự nhiên – hiện thân cho sự nô lệ và vị trí “ngoại biên”
• 1.4.5.4. Sự chia sẻ, thấu hiểu của “nữ giới” và “tự nhiên” từ vị thế ngoại biên
• 1.4.5.5. Bản lĩnh và sức đề kháng của “tự nhiên” và “nữ giới”
• 1.5. “TỰ NHIÊN” VÀ “NỮ GIỚI” QUA PHƯƠNG THỨC TỔ CHỨC TRẦN THUẬT TRONG VĂN XUÔI NỮ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI
• 1.5.1. Diễn ngôn trần thuật nữ – phương tiện thể hiện ý thức nữ quyền sinh thái trong văn xuôi nữ Việt Nam đương đại
• 1.5.2. Diễn ngôn trần thuật nữ
• 1.5.3. Đặc trưng của diễn ngôn trần thuật nữ. Tự thuật như một hình thức kỹ thuật tự sự phổ biến
• 1.5.4. Quan niệm về tự thuật
• 1.5.5. Tự thuật “kiểu nữ giới” – một phương thức tự sự đặc trưng
• 1.5.6. Phong cách hòa phối diễn ngôn của “giới thứ hai”. Hòa phối giữa diễn ngôn độc thoại và đối thoại
• 1.5.7. Hòa phối giữa diễn ngôn kể, tả của người kể chuyện và diễn ngôn của nhân vật. Cách tạo sinh “ký hiệu quyển” và biểu tượng về tự nhiên và “giới thứ hai”
• 1.5.8. Ký hiệu quyển về “giới thứ hai” như là nạn nhân của mã không gian đô thị
• 1.5.9. Thiên nhiên và những biểu tượng mang dấu vết cổ mẫu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nữ quyền sinh thái và tiềm năng nghiên cứu nữ quyền sinh thái trong văn học nữ Việt Nam đương đại

Nữ quyền sinh thái là một lĩnh vực nghiên cứu mới mẻ, kết hợp giữa nữ quyền và sinh thái học. Sự ra đời của nó không chỉ phản ánh những vấn đề về bất bình đẳng giới mà còn chỉ ra mối liên hệ giữa sự thống trị của nam giới và sự khai thác tự nhiên. Trong bối cảnh văn học Việt Nam, phê bình nữ quyền sinh thái đã bắt đầu được chú ý, đặc biệt là trong các tác phẩm của các nhà văn nữ như Võ Thị Hảo, Nguyễn Ngọc Tư. Những tác phẩm này không chỉ thể hiện sự nhạy bén với các vấn đề xã hội mà còn khẳng định vai trò của nữ giới trong việc bảo vệ môi trường. Việc nghiên cứu văn xuôi nữ từ góc độ này sẽ giúp làm phong phú thêm lý luận phê bình văn học, đồng thời nâng cao nhận thức về mối quan hệ giữa nữ giới và tự nhiên.

1.2. Tiềm năng của phê bình nữ quyền sinh thái trong nghiên cứu văn học

Phê bình nữ quyền sinh thái có tiềm năng lớn trong việc làm phong phú thêm các phương pháp nghiên cứu văn học. Nó không chỉ giúp nhận diện các vấn đề bất bình đẳng giới mà còn chỉ ra mối liên hệ giữa nữ giới và tự nhiên. Các tác phẩm văn học của nữ tác giả thường thể hiện sự nhạy cảm với các vấn đề xã hội, từ đó tạo ra những hình ảnh mạnh mẽ về tự nhiên và nữ giới. Việc áp dụng lý thuyết nữ quyền sinh thái trong nghiên cứu văn học sẽ giúp nâng cao nhận thức về mối quan hệ giữa con người và môi trường, đồng thời khẳng định vai trò của nữ giới trong việc bảo vệ sinh thái. Điều này không chỉ có ý nghĩa lý thuyết mà còn mang lại giá trị thực tiễn trong việc xây dựng một xã hội công bằng và bền vững.

II. Vấn đề nữ quyền và sinh thái trong sáng tác của tác giả nữ Việt Nam một cái nhìn lịch đại

Nghiên cứu về nữ quyền và sinh thái trong văn học nữ Việt Nam cần được nhìn nhận từ một cái nhìn lịch đại. Từ những năm đầu thế kỷ XX, nữ quyền đã bắt đầu hình thành trong văn học, thể hiện qua các tác phẩm của những nhà văn như Nhất Linh và Tô Hoài. Đến những năm 1975, nữ quyền trong văn học đã có những bước tiến đáng kể, với sự xuất hiện của nhiều tác phẩm phản ánh sâu sắc thân phận và khát vọng của nữ giới. Bên cạnh đó, vấn đề sinh thái cũng bắt đầu được đề cập, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Việc kết hợp giữa nữ quyền và sinh thái trong văn học không chỉ giúp làm nổi bật những vấn đề xã hội mà còn tạo ra một cái nhìn toàn diện về mối quan hệ giữa nữ giới và tự nhiên.

2.2. Vấn đề sinh thái trong sáng tác của các tác giả nữ Việt Nam một cái nhìn lịch đại

Vấn đề sinh thái trong văn học nữ Việt Nam đã bắt đầu được đề cập từ đầu thế kỷ XX, với những tác phẩm phản ánh sự gắn bó giữa nữ giới và tự nhiên. Các tác giả nữ đã thể hiện sự nhạy cảm với các vấn đề môi trường, từ đó tạo ra những hình ảnh mạnh mẽ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Đặc biệt, sau năm 1975, khi mà biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường trở thành những vấn đề cấp bách, nhiều tác phẩm đã bắt đầu phản ánh sự lo lắng về tương lai của tự nhiên và nữ giới. Việc kết hợp giữa nữ quyền và sinh thái trong văn học không chỉ giúp nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội mà còn tạo ra một cái nhìn toàn diện về mối quan hệ giữa nữ giới và tự nhiên.