Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, việc nâng cao năng lực tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng đọc hiểu, trở thành một yêu cầu cấp thiết trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Theo ước tính, có khoảng 80 học sinh lớp 12 tại Trường THPT Nguyễn Du đã trải nghiệm việc sử dụng phần mềm Hot Potatoes trong các tiết học đọc tiếng Anh. Tuy nhiên, việc khai thác hiệu quả công cụ này trong giảng dạy và học tập vẫn còn nhiều hạn chế do thiếu nghiên cứu cụ thể về nhận thức và thực hành của học sinh. Mục tiêu chính của nghiên cứu là khám phá cách thức học sinh sử dụng Hot Potatoes để học kỹ năng đọc và đánh giá nhận thức của họ về phần mềm này. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2022-2023 tại Trường THPT Nguyễn Du, tỉnh Bình Định, nhằm cung cấp dữ liệu thực tiễn phục vụ cho việc cải tiến phương pháp dạy học tiếng Anh, đồng thời góp phần thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục ngoại ngữ. Kết quả nghiên cứu dự kiến sẽ giúp nâng cao mức độ tương tác, tự chủ và động lực học tập của học sinh, từ đó cải thiện hiệu quả học tập kỹ năng đọc tiếng Anh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: Thuyết Học tập Tương tác (Transactional Theory of Reading) và Mô hình Chấp nhận Công nghệ (Technology Acceptance Model - TAM). Thuyết Học tập Tương tác nhấn mạnh sự tương tác giữa người đọc và văn bản, trong đó kinh nghiệm cá nhân và nhận thức đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng ý nghĩa. Mô hình TAM được sử dụng để phân tích nhận thức của học sinh về tính hữu ích và tính dễ sử dụng của phần mềm Hot Potatoes, từ đó dự đoán thái độ và hành vi sử dụng công nghệ trong học tập.

Ngoài ra, nghiên cứu khai thác các khái niệm chuyên ngành như:

  • Computer-Assisted Language Learning (CALL): ứng dụng công nghệ máy tính trong giảng dạy ngôn ngữ.
  • Kỹ năng vi mô đọc hiểu: gồm 14 kỹ năng nhỏ như nhận biết cấu trúc ngữ pháp, suy luận ý nghĩa, và sử dụng chiến lược đọc.
  • Các chương trình của Hot Potatoes: JCloze, JMatch, JQuiz, JCross, JMix, The Masher, mỗi chương trình phục vụ các dạng bài tập tương tác khác nhau.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu áp dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính toàn diện và sâu sắc. Cỡ mẫu gồm 80 học sinh lớp 12 tại Trường THPT Nguyễn Du, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện do các em đã có kinh nghiệm sử dụng Hot Potatoes trong học tập.

Ba công cụ thu thập dữ liệu chính bao gồm:

  • Bảng hỏi (questionnaire): thu thập dữ liệu định lượng về thực hành và nhận thức của học sinh.
  • Phỏng vấn bán cấu trúc (semi-structured interview): khai thác sâu hơn quan điểm và trải nghiệm của học sinh.
  • Quan sát (observation): ghi nhận thực tế quá trình học sinh sử dụng phần mềm trong tiết học.

Dữ liệu định lượng được phân tích bằng thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm các câu trả lời; dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích nội dung để rút ra các chủ đề chính. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong học kỳ II năm học 2022-2023, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sử dụng đa dạng các chương trình Hot Potatoes: 100% học sinh sử dụng cả sáu chương trình JCloze, JMatch, JQuiz, JCross, JMix và The Masher để luyện tập kỹ năng đọc, đặc biệt tập trung vào việc mở rộng vốn từ vựng phục vụ đọc hiểu.
  2. Tiếp cận nhiều dạng bài tập khác nhau: Hơn 85% học sinh cho biết họ thường xuyên làm các bài tập điền từ, ghép nối, trắc nghiệm và sắp xếp câu, giúp phát triển kỹ năng đọc một cách toàn diện.
  3. Tăng cường động lực và tự chủ học tập: Khoảng 78% học sinh cảm thấy việc sử dụng Hot Potatoes làm tăng sự hứng thú và chủ động trong học tập, đồng thời cải thiện khả năng tự đánh giá và điều chỉnh quá trình học.
  4. Phản hồi tương tác kịp thời: 90% học sinh đánh giá cao tính năng phản hồi ngay lập tức của phần mềm, giúp họ nhận biết lỗi sai và sửa chữa kịp thời, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

Thảo luận kết quả

Các phát hiện trên phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hiệu quả của Hot Potatoes trong việc nâng cao kỹ năng đọc và động lực học tập (Putri, 2014; Zinaga, 2014). Việc học sinh sử dụng đa dạng các chương trình cho thấy phần mềm đáp ứng tốt nhu cầu luyện tập đa dạng của người học. Tính năng phản hồi tức thì không chỉ giúp học sinh nhận biết lỗi mà còn thúc đẩy sự tự tin và tự chủ, điều này được lý giải bởi nguyên lý học tập tương tác và phản hồi kịp thời trong CALL.

So sánh với các nghiên cứu trong bối cảnh quốc tế, kết quả cũng cho thấy sự đồng thuận về lợi ích của việc tích hợp công nghệ trong giảng dạy ngoại ngữ, đặc biệt là trong phát triển kỹ năng đọc. Việc áp dụng mô hình TAM giúp giải thích rõ hơn về thái độ tích cực của học sinh đối với Hot Potatoes, khi họ nhận thấy phần mềm vừa dễ sử dụng vừa hữu ích cho việc học.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm học sinh sử dụng từng chương trình Hot Potatoes, biểu đồ tròn về mức độ hài lòng và động lực học tập, cũng như bảng tổng hợp các dạng bài tập phổ biến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo giáo viên về sử dụng Hot Potatoes: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu nhằm nâng cao kỹ năng thiết kế bài tập và khai thác tối đa tính năng phần mềm, dự kiến thực hiện trong vòng 6 tháng tới, do phòng đào tạo và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.
  2. Phát triển ngân hàng bài tập đa dạng và phù hợp: Xây dựng hệ thống bài tập phong phú, bám sát chương trình học và trình độ học sinh, cập nhật định kỳ hàng năm, do giáo viên bộ môn phối hợp với chuyên gia công nghệ thông tin thực hiện.
  3. Khuyến khích học sinh sử dụng Hot Potatoes ngoài giờ học: Tạo điều kiện truy cập phần mềm qua mạng nội bộ hoặc thiết bị cá nhân, đồng thời tổ chức các cuộc thi, hoạt động ngoại khóa nhằm tăng cường sự tương tác và hứng thú, triển khai trong năm học tiếp theo.
  4. Đánh giá và phản hồi liên tục: Thiết lập hệ thống thu thập ý kiến phản hồi từ học sinh và giáo viên để điều chỉnh, cải tiến phương pháp sử dụng Hot Potatoes, thực hiện định kỳ mỗi học kỳ, do ban giám hiệu và tổ chuyên môn phối hợp quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn và phương pháp ứng dụng Hot Potatoes trong giảng dạy kỹ năng đọc, giúp nâng cao hiệu quả bài giảng và tăng cường tương tác với học sinh.
  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn: Thông tin về việc tích hợp công nghệ trong giảng dạy giúp hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch đào tạo và phát triển chương trình phù hợp với xu hướng hiện đại.
  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Sư phạm Tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá cho các đề tài nghiên cứu liên quan đến CALL, phương pháp dạy học hiện đại và ứng dụng công nghệ trong giáo dục ngoại ngữ.
  4. Nhà phát triển phần mềm giáo dục: Hiểu rõ nhu cầu và phản hồi của người dùng cuối là học sinh và giáo viên, từ đó cải tiến sản phẩm, phát triển các tính năng phù hợp với thực tế giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hot Potatoes là gì và có những chương trình nào?
    Hot Potatoes là bộ công cụ tạo bài tập tương tác gồm sáu chương trình: JCloze (bài tập điền từ), JMatch (bài tập ghép nối), JQuiz (trắc nghiệm), JCross (điền ô chữ), JMix (sắp xếp câu), và The Masher (tổng hợp bài tập).

  2. Lợi ích chính của Hot Potatoes trong học kỹ năng đọc là gì?
    Phần mềm giúp học sinh luyện tập đa dạng dạng bài tập, nhận phản hồi ngay lập tức, tăng động lực và tự chủ học tập, từ đó cải thiện kỹ năng đọc hiểu hiệu quả.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp bảng hỏi, phỏng vấn bán cấu trúc và quan sát để thu thập dữ liệu định lượng và định tính.

  4. Học sinh tại Nguyễn Du High School sử dụng Hot Potatoes như thế nào?
    Học sinh sử dụng toàn bộ sáu chương trình của Hot Potatoes để luyện tập kỹ năng đọc, tập trung vào việc mở rộng từ vựng và làm quen với nhiều dạng bài tập khác nhau.

  5. Những khó khăn khi áp dụng Hot Potatoes trong giảng dạy là gì?
    Khó khăn bao gồm hạn chế về cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ, băng thông mạng, và thiếu kỹ năng sử dụng phần mềm của giáo viên cũng như học sinh.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ cách thức và nhận thức của học sinh lớp 12 Trường THPT Nguyễn Du về việc sử dụng Hot Potatoes trong học kỹ năng đọc tiếng Anh.
  • Học sinh sử dụng đa dạng các chương trình của Hot Potatoes, đồng thời đánh giá cao tính năng phản hồi tức thì và sự hỗ trợ trong việc nâng cao động lực học tập.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung dữ liệu thực tiễn về ứng dụng CALL trong giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục phổ thông.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng Hot Potatoes, bao gồm đào tạo giáo viên, phát triển bài tập, khuyến khích học sinh và hệ thống đánh giá liên tục.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị, mở rộng nghiên cứu sang các kỹ năng khác và đánh giá tác động lâu dài của việc ứng dụng công nghệ trong giáo dục ngoại ngữ.

Hành động ngay hôm nay: Giáo viên và nhà quản lý giáo dục nên xem xét áp dụng và phát triển Hot Potatoes như một công cụ hỗ trợ đắc lực trong giảng dạy kỹ năng đọc tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện đại.