I. Nghiên cứu vật liệu
Nghiên cứu vật liệu là bước đầu tiên trong quá trình chọn tạo giống đậu xanh kháng bệnh khảm vàng. Nghiên cứu này tập trung vào việc thu thập và đánh giá các nguồn gen đậu xanh từ nhiều vùng địa lý khác nhau. Các nguồn gen này được xem xét về khả năng kháng bệnh và các đặc điểm nông sinh học. Vật liệu khởi đầu bao gồm các giống đậu xanh bản địa và nhập nội, được chọn lọc dựa trên tiêu chí kháng bệnh và năng suất. Quá trình này đòi hỏi sự kết hợp giữa nghiên cứu thực địa và phân tích trong phòng thí nghiệm để xác định các đặc tính di truyền quan trọng.
1.1. Thu thập và đánh giá nguồn gen
Việc thu thập và đánh giá nguồn gen đậu xanh được thực hiện tại các vùng trồng trọt chính ở Việt Nam. Các giống đậu xanh được thu thập từ các tỉnh như Phú Yên, nơi bệnh khảm vàng phổ biến. Các nguồn gen này được đánh giá về khả năng kháng bệnh thông qua các thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo và quan sát triệu chứng bệnh trên đồng ruộng. Giống đậu xanh có khả năng kháng bệnh cao được chọn lọc để tiếp tục nghiên cứu và phát triển.
1.2. Phân tích đặc điểm nông sinh học
Các đặc điểm nông sinh học của các nguồn gen đậu xanh được phân tích để đánh giá tiềm năng năng suất và khả năng thích ứng với điều kiện môi trường. Các chỉ tiêu như thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, số lượng quả và năng suất hạt được ghi nhận. Đậu xanh nông nghiệp có đặc điểm nông sinh học tốt được ưu tiên chọn lọc để phục vụ công tác chọn tạo giống.
II. Chọn tạo giống đậu xanh kháng bệnh
Chọn tạo giống đậu xanh kháng bệnh khảm vàng là mục tiêu chính của nghiên cứu. Quá trình này bao gồm việc lai tạo các giống đậu xanh có khả năng kháng bệnh với các giống có năng suất cao. Giống đậu xanh kháng bệnh được chọn lọc dựa trên các chỉ thị phân tử và đánh giá kiểu hình. Các kỹ thuật như kỹ thuật chọn giống và cải thiện giống cây được áp dụng để tạo ra các giống đậu xanh mới có khả năng kháng bệnh và năng suất cao.
2.1. Lai tạo và chọn lọc giống
Quá trình lai tạo giữa các giống đậu xanh kháng bệnh và các giống có năng suất cao được thực hiện để tạo ra các dòng lai có tiềm năng tốt. Các dòng lai này được đánh giá về khả năng kháng bệnh và các đặc điểm nông sinh học. Vật liệu chọn tạo bao gồm các dòng lai triển vọng được chọn lọc để tiếp tục nghiên cứu và phát triển.
2.2. Ứng dụng chỉ thị phân tử
Các chỉ thị phân tử như SNP được sử dụng để xác định các gen kháng bệnh trong bộ gen của đậu xanh. Chỉ thị phân tử giúp tăng hiệu quả chọn lọc giống bằng cách xác định các gen kháng bệnh một cách chính xác. Các chỉ thị này cũng được sử dụng để lập bản đồ gen và xác định các QTL liên quan đến tính kháng bệnh.
III. Bệnh khảm vàng và khả năng kháng bệnh
Bệnh khảm vàng là một trong những bệnh hại nghiêm trọng nhất trên cây đậu xanh, gây thiệt hại lớn về năng suất. Bệnh do virus MYMV gây ra và được truyền qua bọ phấn. Khả năng kháng bệnh của các giống đậu xanh được đánh giá thông qua các thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo và quan sát triệu chứng bệnh. Các giống có khả năng kháng bệnh cao được chọn lọc để phục vụ công tác chọn tạo giống.
3.1. Đặc điểm bệnh khảm vàng
Bệnh khảm vàng gây ra các triệu chứng như lá vàng, biến dạng lá và giảm năng suất nghiêm trọng. Bệnh cây trồng này được truyền qua bọ phấn và có phổ ký chủ rộng. Việc kiểm soát bệnh bằng hóa học không hiệu quả, do đó, sử dụng các giống kháng bệnh là giải pháp tối ưu.
3.2. Đánh giá khả năng kháng bệnh
Các giống đậu xanh được đánh giá về khả năng kháng bệnh thông qua các thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo và quan sát triệu chứng bệnh trên đồng ruộng. Khả năng kháng bệnh được xác định dựa trên mức độ nhiễm bệnh và sự phát triển của cây. Các giống có khả năng kháng bệnh cao được chọn lọc để tiếp tục nghiên cứu và phát triển.
