Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp ngành dệt may, đang đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt, nguồn vốn đầu tư hạn chế và rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh. Công ty Cổ phần May Trường Giang, một doanh nghiệp có hơn 30 năm hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và gia công hàng may mặc xuất khẩu, cũng không nằm ngoài xu thế này. Việc vận dụng các chính sách kế toán phù hợp và hiệu quả đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin tài chính trung thực, minh bạch, từ đó hỗ trợ công tác quản trị và ra quyết định kinh tế của doanh nghiệp.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng vận dụng các chính sách kế toán tại Công ty Cổ phần May Trường Giang trong giai đoạn 2014-2015, tập trung vào các chính sách liên quan đến tài sản cố định, hàng tồn kho, doanh thu và chi phí. Qua đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác vận dụng chính sách kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị tài chính và tăng cường độ tin cậy của báo cáo tài chính. Nghiên cứu có phạm vi thực hiện tại Công ty Cổ phần May Trường Giang, tỉnh Quảng Nam, với dữ liệu thu thập từ số liệu kế toán và báo cáo tài chính trong hai năm tài chính 2014 và 2015.

Việc nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp lựa chọn chính sách kế toán phù hợp, hạn chế sai lệch thông tin tài chính, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý trong việc điều chỉnh và hoàn thiện chính sách kế toán nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng của các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính như nhà đầu tư, ngân hàng và cơ quan thuế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các chuẩn mực kế toán Việt Nam như VAS 02 (Hàng tồn kho), VAS 03 (Tài sản cố định hữu hình), VAS 14 (Doanh thu và thu nhập khác) và VAS 29 (Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và các sai sót). Các chuẩn mực này cung cấp nền tảng lý luận về nội dung và phương pháp vận dụng chính sách kế toán trong doanh nghiệp.

Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng là:

  • Lý thuyết mâu thuẫn đại diện: Giải thích sự khác biệt về thông tin giữa các bên liên quan trong doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến việc lựa chọn và vận dụng chính sách kế toán nhằm cân bằng lợi ích giữa nhà quản trị và nhà đầu tư.
  • Lý thuyết bất cân xứng thông tin: Nhấn mạnh vai trò của chính sách kế toán trong việc giảm thiểu sự không đồng nhất thông tin giữa người trong và người ngoài doanh nghiệp, qua đó nâng cao tính minh bạch và độ tin cậy của báo cáo tài chính.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách kế toán, ước tính kế toán, quản trị lợi nhuận, dự phòng giảm giá hàng tồn kho, khấu hao tài sản cố định, và ghi nhận doanh thu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích định tính kết hợp định lượng. Dữ liệu chính được thu thập từ số liệu kế toán, báo cáo tài chính, sổ sách kế toán và các tài liệu nội bộ của Công ty Cổ phần May Trường Giang trong giai đoạn 2014-2015. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các khoản mục kế toán liên quan đến tài sản cố định, hàng tồn kho, doanh thu và chi phí trong hai năm này.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các khoản mục trọng yếu có ảnh hưởng lớn đến báo cáo tài chính và quản trị lợi nhuận. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách so sánh số liệu thực tế với các chuẩn mực kế toán Việt Nam và các quy định pháp luật hiện hành, đồng thời đối chiếu với các nghiên cứu tương tự trong ngành dệt may.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2016 đến tháng 12/2016, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách kế toán.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chính sách kế toán liên quan đến hàng tồn kho: Công ty áp dụng phương pháp tính giá xuất kho chủ yếu là phương pháp bình quân gia quyền và nhập trước xuất trước (FIFO). Số liệu cho thấy, trong năm 2014, giá trị hàng tồn kho cuối kỳ chiếm khoảng 25% tổng tài sản, với mức dự phòng giảm giá hàng tồn kho được trích lập khoảng 3% giá trị tồn kho. Việc lựa chọn phương pháp tính giá xuất kho ảnh hưởng trực tiếp đến giá vốn hàng bán và lợi nhuận gộp của công ty.

  2. Chính sách kế toán về tài sản cố định: Công ty sử dụng phương pháp khấu hao đường thẳng cho phần lớn tài sản cố định hữu hình, với thời gian sử dụng hữu ích trung bình từ 5 đến 10 năm tùy loại tài sản. Số liệu trích khấu hao năm 2015 là khoảng 1,2 tỷ đồng, chiếm 8% tổng chi phí sản xuất kinh doanh. Việc lựa chọn phương pháp khấu hao ảnh hưởng đến chi phí và lợi nhuận trong từng kỳ kế toán.

  3. Chính sách ghi nhận doanh thu và chi phí: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ được ghi nhận khi chuyển giao rủi ro và lợi ích cho khách hàng, đảm bảo tuân thủ đầy đủ 5 điều kiện ghi nhận doanh thu theo chuẩn mực kế toán số 14. Chi phí trả trước và chi phí phải trả được phân bổ hợp lý theo nguyên tắc dồn tích, tuy nhiên vẫn còn một số khoản chi phí chưa được phân bổ kịp thời, ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh.

  4. Ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài: Thuế thu nhập doanh nghiệp và yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước có tác động mạnh mẽ đến việc lựa chọn chính sách kế toán của công ty, đặc biệt trong việc trích lập dự phòng và khấu hao tài sản cố định.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự vận dụng chính sách kế toán tại Công ty Cổ phần May Trường Giang còn tồn tại một số hạn chế như việc lựa chọn phương pháp tính giá xuất kho chưa đồng nhất, dự phòng giảm giá hàng tồn kho chưa được trích lập đầy đủ, và phân bổ chi phí trả trước chưa kịp thời. Những hạn chế này có thể làm giảm tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính, ảnh hưởng đến quyết định của các nhà quản trị và đối tượng sử dụng thông tin.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành dệt may và các doanh nghiệp vừa và nhỏ khác, các vấn đề về trình độ chuyên môn của kế toán viên và ảnh hưởng của thuế là những nhân tố phổ biến ảnh hưởng đến việc vận dụng chính sách kế toán. Việc lựa chọn phương pháp khấu hao và ước tính kế toán mang tính chủ quan cao, tạo điều kiện cho quản trị lợi nhuận nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro làm sai lệch thông tin tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ trọng chi phí khấu hao và dự phòng giảm giá hàng tồn kho qua các năm, cũng như bảng tổng hợp các phương pháp kế toán được áp dụng và ảnh hưởng của chúng đến lợi nhuận.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách kế toán hàng tồn kho: Đề nghị công ty áp dụng thống nhất phương pháp tính giá xuất kho phù hợp với đặc điểm sản phẩm và thị trường, đồng thời tăng cường trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho theo đúng quy định để phản ánh chính xác giá trị tài sản. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do phòng kế toán chủ trì phối hợp với ban giám đốc.

  2. Cải tiến chính sách khấu hao tài sản cố định: Khuyến khích công ty xem xét áp dụng phương pháp khấu hao phù hợp hơn với đặc tính hao mòn của từng loại tài sản, có thể kết hợp giữa phương pháp đường thẳng và số dư giảm dần để tối ưu hóa chi phí và lợi nhuận. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do phòng kế toán và phòng kỹ thuật phối hợp thực hiện.

  3. Tăng cường phân bổ chi phí trả trước và chi phí phải trả: Xây dựng quy trình phân bổ chi phí rõ ràng, đảm bảo chi phí được ghi nhận đúng kỳ, tránh tình trạng chi phí bị dồn hoặc phân bổ không hợp lý. Thời gian thực hiện trong 3 tháng, do phòng kế toán và phòng tổ chức hành chính phối hợp.

  4. Nâng cao trình độ chuyên môn kế toán viên: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về chuẩn mực kế toán và kỹ năng vận dụng chính sách kế toán nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, giảm thiểu sai sót và tăng tính chính xác của báo cáo tài chính. Thời gian thực hiện liên tục, do ban giám đốc phối hợp với các đơn vị đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám đốc và quản lý doanh nghiệp ngành dệt may: Giúp hiểu rõ hơn về vai trò và ảnh hưởng của chính sách kế toán trong quản trị doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định tài chính hiệu quả.

  2. Phòng kế toán và kiểm toán nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về vận dụng các chính sách kế toán, giúp nâng cao chất lượng công tác kế toán và kiểm soát nội bộ.

  3. Nhà đầu tư và ngân hàng: Hỗ trợ đánh giá chính xác hơn về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp thông qua việc hiểu rõ các chính sách kế toán được áp dụng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính: Là tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng vận dụng chính sách kế toán trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong ngành dệt may.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách kế toán là gì và tại sao nó quan trọng?
    Chính sách kế toán là các nguyên tắc, phương pháp kế toán mà doanh nghiệp áp dụng để lập và trình bày báo cáo tài chính. Nó quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến tính chính xác, minh bạch và độ tin cậy của thông tin tài chính, từ đó hỗ trợ quản trị và ra quyết định kinh tế.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán tại doanh nghiệp?
    Các yếu tố chính gồm nhu cầu thông tin của người sử dụng báo cáo tài chính, đặc thù ngành nghề, mục tiêu quản trị lợi nhuận, trình độ chuyên môn của kế toán viên và ảnh hưởng của các quy định thuế.

  3. Phương pháp tính giá xuất kho nào phù hợp với doanh nghiệp dệt may?
    Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO) thường phù hợp vì phản ánh sát giá trị thực tế của hàng tồn kho trong điều kiện giá cả biến động. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp phù hợp với đặc điểm sản phẩm và mục tiêu quản trị.

  4. Làm thế nào để hạn chế rủi ro sai lệch thông tin do ước tính kế toán?
    Doanh nghiệp cần xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ, nâng cao trình độ chuyên môn của kế toán viên và áp dụng các chuẩn mực kế toán một cách nhất quán, minh bạch trong việc công bố chính sách và ước tính kế toán.

  5. Tại sao việc trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho lại quan trọng?
    Việc trích lập dự phòng giúp phản ánh đúng giá trị thực của hàng tồn kho, tránh tình trạng đánh giá quá cao tài sản, từ đó cung cấp thông tin chính xác cho các quyết định đầu tư và quản lý rủi ro tài chính.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thực trạng vận dụng các chính sách kế toán tại Công ty Cổ phần May Trường Giang, tập trung vào các chính sách liên quan đến hàng tồn kho, tài sản cố định, doanh thu và chi phí trong giai đoạn 2014-2015.
  • Phát hiện chính cho thấy công ty còn tồn tại một số hạn chế trong việc lựa chọn và áp dụng chính sách kế toán, ảnh hưởng đến tính minh bạch và độ tin cậy của báo cáo tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện chính sách kế toán, bao gồm cải tiến phương pháp tính giá xuất kho, khấu hao tài sản cố định, phân bổ chi phí và nâng cao trình độ kế toán viên.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản trị tài chính và hỗ trợ các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính trong việc ra quyết định chính xác hơn.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả thực hiện trong vòng 1 năm, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp ngành dệt may khác để so sánh và hoàn thiện thêm.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này nhằm nâng cao hiệu quả quản trị tài chính và phát triển bền vững doanh nghiệp.