Nghiên Cứu Văn Bản Quản Lý Hành Chính Nhà Nước Từ Quan Hệ Liên Nhân

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

0.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN

0.3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

0.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

0.5. NGỮ LIỆU

0.6. Ý NGHĨA CỦA LUẬN ÁN

0.6.1. Về mặt lý luận

0.6.2. Về mặt thực tiễn

0.7. BỐ CỤC CỦA LUẬN ÁN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN

1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VĂN BẢN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

1.2.1. Nghiên cứu văn bản quản lý nhà nước (QLNN) ở Việt Nam. Khuynh hướng nghiên cứu văn bản quản lý nhà nước với tư cách là một kiểu loại trong phong cách hành chính

1.2.2. Khuynh hướng nghiên cứu văn bản quản lí nhà nước từ cách tiếp cận của phân tích văn bản/diễn ngôn

1.3. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA LUẬN ÁN

1.3.1. Chức năng liên nhân của ngôn ngữ

1.3.2. Phân tích văn bản và phân tích diễn ngôn

1.3.3. Một số bình diện nghiên cứu trong phân tích diễn ngôn. Các mô hình lý thuyết được vận dụng

1.3.3.1. Các lý thuyết giao tiếp ngôn ngữ

1.3.3.2. Lý thuyết hành động ngôn từ

1.3.3.3. Lý thuyết lập luận

1.3.4. Văn bản quản lý nhà nước và văn bản quản lý hành chính nhà nước

1.3.4.1. Văn bản quản lý nhà nước

1.3.4.2. Chức năng của văn bản quản lý nhà nước

1.3.4.3. Đặc điểm ngôn ngữ của văn bản quản lý nhà nước. Phân loại văn bản quản lý nhà nước (các văn bản theo phong cách hành chính công vụ)

1.3.4.4. Phân loại văn bản quản lý nhà nước theo quan điểm của các nhà phong cách học. Phân loại văn bản quản lý nhà nước theo quan điểm của các nhà hành chính học

1.3.4.5. Khái niệm nghị định, thông tư

1.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

2. CHƯƠNG 2: QUAN HỆ LIÊN NHÂN TRONG GIAO TIẾP QUA DIỄN NGÔN NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ

2.1. NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ LÀ MỘT LOẠI THÔNG ĐIỆP GIAO TIẾP

2.2. CÁC NHÂN TỐ GIAO TIẾP CỦA NGHỊ ĐỊNH VÀ THÔNG TƯ

2.3. QUAN HỆ LIÊN NHÂN TRONG NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ

2.3.1. Vai giao tiếp

2.3.2. Quan hệ liên nhân giữa các bên giao tiếp trong nghị định, thông tư

2.3.3. Biểu hiện của quan hệ liên nhân và yếu tố quyền lực trong nghị định, thông tư

2.3.4. Quan hệ liên nhân biểu hiện qua hành động ngôn từ

2.3.5. Quan hệ quyền lực với việc lựa chọn ngôn ngữ trong hành động ngôn từ điều khiển (khiến)

2.3.6. Nhận diện hành động ngôn từ điều khiển trong văn bản nghị định, thông tư

2.3.7. Đặc điểm biểu thức ngữ vị và phát ngôn ngữ vị của hành vi điều khiển trong nghị định và thông tư

2.3.8. Quan hệ liên nhân thể hiện qua tình thái

2.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: CHỨC NĂNG TÁC ĐỘNG CỦA DIỄN NGÔN NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ

3.1. BẢN CHẤT CỦA GIAO TIẾP TRONG NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ

3.1.1. Giao tiếp trong nghị định, thông tư là giao tiếp song phương. Văn bản quản lý nhà nước là một hành động giao tiếp phức hợp

3.1.2. Đích của nghị định, thông tư

3.2. HÀNH ĐỘNG NGÔN TỪ VÀ CHỨC NĂNG TÁC ĐỘNG TRONG DIỄN NGÔN NGHỊ ĐỊNH, THÔNG TƯ

3.2.1. Khảo sát các hành động ngôn từ trong nghị định, thông tư

3.2.2. Chức năng tác động qua hành động ngôn từ tuyên bố

3.2.2.1. Nhận diện hành động ngôn từ tuyên bố

3.2.2.2. Biểu thức ngôn hành tuyên bố

3.2.2.3. Các phương tiện tác động của hành động ngôn từ tuyên bố đến người nhận

3.2.3. Chức năng tác động qua hành động ngôn từ tái hiện

3.2.3.1. Khái niệm Hành động ngôn từ tái hiện

3.2.3.2. Đặc điểm biểu thức ngôn hành của hành động ngôn từ tái hiện trong diễn ngôn nghị định, thông tư

3.2.3.3. Các phương tiện ngôn ngữ thực hiện chức năng tác động trong hành động ngôn từ tái hiện

3.2.4. Chức năng tác động qua hành động ngôn từ điều khiển trong diễn ngôn nghị định, thông tư

3.2.4.1. Nhận diện hành động ngôn từ điều khiển trong văn bản nghị định, thông tư

3.2.4.2. Đặc điểm biểu thức ngữ vị và phát ngôn ngữ vị của hành vi điều khiển trong nghị định, thông tư

3.2.4.3. Các phương tiện tác động của hành động ngôn từ điều khiển đến người nhận (SP2)

3.2.4.4. Chức năng tác động thể hiện qua hành động ngôn từ điều khiển mang nghĩa yêu cầu

3.2.4.5. Chức năng tác động thể hiện qua hành động ngôn từ điều khiển mang nghĩa cấm đoán

3.2.4.6. Chức năng tác động thể hiện qua hành động ngôn từ điều khiển mang nghĩa cho phép

3.2.5. Lập luận và chức năng tác động trong diễn ngôn nghị định, thông tư

3.2.5.1. Lập luận trong nghị định, thông tư

3.2.5.2. Luận cứ trong lập luận của nghị định, thông tư

3.2.5.3. Kết luận trong nghị định, thông tư

3.2.5.4. Các chỉ dẫn lập luận

3.2.5.5. Phân loại lập luận trong nghị định, thông tư

3.2.5.6. Quan hệ lập luận và mạch lạc trong nghị định, thông tư

3.2.5.7. Hình thức thể hiện của lập luận

3.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Văn Bản Quản Lý Hành Chính Nhà Nước

Văn bản quản lý nhà nước (QLNN) đóng vai trò then chốt trong tổ chức và quản lý. Sản phẩm quản lý nhà nước, thông tin, chỉ có giá trị chính thức khi được văn bản hóa. Văn bản QLNN là công cụ để nhà nước thực hiện chức năng, quyền hạn. Mọi giao dịch giữa các cơ quan nhà nước hoặc giữa cơ quan và người dân đều liên kết thông qua văn bản. Văn bản là công cụ để nhà quản lý điều hành mọi hoạt động trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, quốc phòng. Nâng cao chất lượng văn bản góp phần nâng cao chất lượng quản lý. Văn bản QLNN là linh hồn của cơ quan công quyền, mọi cách thức tổ chức, phạm vi hoạt động của cơ quan đều được quy định bằng văn bản. Văn bản QLNN bao gồm văn bản của ba quyền lực nhà nước: lập pháp, hành pháp, tư pháp. Chất lượng văn bản quản lý nhà nước quyết định hiệu quả quản lý nhà nước. Điều này được thể hiện rõ trong các Nghiên cứu văn bản hiện nay.

1.1. Phân Loại Văn Bản Quản Lý Nhà Nước Tổng Quan Các Nghiên Cứu

Văn bản quản lý nhà nước (QLNN) bao gồm nhiều loại khác nhau, từ văn bản quy phạm pháp luật đến văn bản hành chính thông thường. Các nghiên cứu thường tập trung vào phân loại dựa trên thẩm quyền ban hành, nội dung điều chỉnh, hoặc hình thức văn bản. Phân loại văn bản quản lý nhà nước theo quan điểm của các nhà phong cách học cũng là một hướng tiếp cận quan trọng. Văn bản quy phạm pháp luật có tính bắt buộc chung, còn Văn bản hành chính thường mang tính cá biệt hoặc áp dụng cho một đối tượng cụ thể. Theo tài liệu gốc, văn bản quản lý bao gồm văn bản của ba quyền lực nhà nước. Cần phân biệt rõ các loại Văn bản quản lý này để có cách tiếp cận nghiên cứu phù hợp.

1.2. Đặc Điểm Ngôn Ngữ Của Văn Bản Quản Lý Hành Chính Nghiên Cứu Tiêu Điểm

Ngôn ngữ trong văn bản quản lý nhà nước có đặc thù riêng, khác biệt so với ngôn ngữ sử dụng trong các lĩnh vực khác. Tính chính xác, rõ ràng, minh bạch là những yêu cầu hàng đầu. Các nghiên cứu ngôn ngữ học thường tập trung vào phân tích cấu trúc câu, từ ngữ chuyên môn, và các yếu tố ngữ pháp đặc trưng. Việc sử dụng ngôn ngữ chuẩn mực, tránh gây hiểu lầm là vô cùng quan trọng. Các từ ngữ phải được sử dụng đúng mục đích, đúng ngữ cảnh, và tuân thủ các quy định về chính tả, ngữ pháp. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng Giao tiếp hành chính đòi hỏi sự trang trọng và tuân thủ các quy tắc ứng xử nhất định.

II. Vấn Đề Thách Thức Trong Nghiên Cứu Quan Hệ Liên Nhân Văn Bản

Nghiên cứu văn bản quản lý hành chính nhà nước từ góc độ Quan hệ liên nhân đặt ra nhiều thách thức. Khái niệm liên nhân, mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia vào quá trình giao tiếp thông qua văn bản, thường bị bỏ qua hoặc xem nhẹ. Việc xác định rõ vai trò, quyền hạn, trách nhiệm của từng chủ thể trong quá trình soạn thảo, ban hành, và thực thi văn bản là rất quan trọng. Thách thức nằm ở việc làm thế nào để tiếp cận, phân tích các yếu tố liên nhân một cách khách quan, khoa học, và có hệ thống. Đặc biệt, việc đánh giá tác động của Văn hóa công sở đến quan hệ liên nhân trong văn bản là một vấn đề phức tạp.

2.1. Thiếu Hụt Nghiên Cứu Chuyên Sâu Về Quan Hệ Liên Nhân Trong Hành Chính

Số lượng nghiên cứu chuyên sâu về Quan hệ liên nhân trong lĩnh vực hành chính nhà nước còn hạn chế. Các công trình nghiên cứu thường tập trung vào các khía cạnh pháp lý, kinh tế, hoặc quản lý, mà ít chú trọng đến yếu tố con người, mối quan hệ giữa các cá nhân, tổ chức. Điều này dẫn đến việc thiếu cơ sở lý luận, thực tiễn vững chắc để phân tích, đánh giá tác động của quan hệ liên nhân đến hiệu quả quản lý nhà nước. Cần có thêm nhiều nghiên cứu định tính, định lượng để làm rõ hơn vấn đề này. Theo tài liệu gốc, văn bản quản lý gắn liền với tổ chức và quản lý.

2.2. Khó Khăn Trong Thu Thập Dữ Liệu Về Quan Hệ Liên Nhân

Việc thu thập dữ liệu về Quan hệ liên nhân trong môi trường hành chính nhà nước gặp nhiều khó khăn. Thông tin về mối quan hệ giữa các cá nhân, tổ chức thường mang tính nhạy cảm, khó tiếp cận. Việc phỏng vấn, khảo sát các cán bộ, công chức có thể gặp trở ngại do tính bảo mật, ngại chia sẻ thông tin. Hơn nữa, việc đánh giá quan hệ liên nhân một cách khách quan, chính xác đòi hỏi phải có phương pháp nghiên cứu phù hợp, đảm bảo tính tin cậy, giá trị của dữ liệu. Bí mật nhà nước cũng là một yếu tố cần cân nhắc khi thu thập dữ liệu.

III. Giải Pháp Phương Pháp Tiếp Cận Nghiên Cứu Quan Hệ Liên Nhân

Để vượt qua những thách thức trong nghiên cứu Quan hệ liên nhân trong văn bản quản lý hành chính nhà nước, cần áp dụng phương pháp tiếp cận đa chiều, kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn. Phân tích diễn ngôn là một công cụ hữu hiệu để khám phá ý nghĩa tiềm ẩn, quan điểm, giá trị của các chủ thể tham gia vào quá trình giao tiếp. Nghiên cứu trường hợp là một phương pháp hữu ích để đi sâu vào tìm hiểu các tình huống cụ thể, mối quan hệ thực tế giữa các cá nhân, tổ chức. Việc sử dụng kết hợp các phương pháp định tính, định lượng sẽ giúp có cái nhìn toàn diện, sâu sắc hơn về vấn đề.

3.1. Phân Tích Diễn Ngôn Để Khám Phá Quan Hệ Quyền Lực Trong Văn Bản

Phân tích diễn ngôn (PTDN) là một phương pháp hữu ích để khám phá Quan hệ quyền lực trong văn bản quản lý hành chính nhà nước. PTDN giúp làm rõ cách thức ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện, củng cố, hoặc thách thức quyền lực. Phân tích các yếu tố như lựa chọn từ ngữ, cấu trúc câu, giọng điệu, và các chiến lược giao tiếp có thể giúp nhận diện các biểu hiện của quyền lực trong văn bản. PTDN cũng giúp hiểu rõ hơn về tác động của văn bản đến các đối tượng khác nhau, và cách họ phản ứng với các thông điệp được truyền tải. Theo tài liệu, phân tích diễn ngôn như là một đơn vị nghĩa trong quá trình hoạt động chứ không phải đơn vị tĩnh.

3.2. Nghiên Cứu Trường Hợp Để Hiểu Rõ Mối Quan Hệ Thực Tế

Nghiên cứu trường hợp là một phương pháp hữu ích để đi sâu vào tìm hiểu các tình huống cụ thể, mối quan hệ thực tế giữa các cá nhân, tổ chức trong quá trình soạn thảo, ban hành, và thực thi văn bản. Nghiên cứu trường hợp cho phép thu thập dữ liệu chi tiết, đa dạng từ nhiều nguồn khác nhau, như phỏng vấn, quan sát, phân tích tài liệu. Qua đó, có thể hiểu rõ hơn về động cơ, mục tiêu, quan điểm, và cách thức tương tác của các chủ thể tham gia vào quá trình quản lý nhà nước. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc nghiên cứu Hiệu quả quản lý nhà nước.

IV. Ứng Dụng Phân Tích Nghị Định Thông Tư Từ Quan Hệ Liên Nhân

Việc phân tích Nghị định, Thông tư từ góc độ Quan hệ liên nhân có thể mang lại nhiều thông tin hữu ích. Nghị định, Thông tư là những văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, có tác động lớn đến đời sống kinh tế, xã hội. Việc hiểu rõ mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia vào quá trình soạn thảo, ban hành, và thực thi các văn bản này sẽ giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước. Phân tích các yếu tố như vai trò của các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức xã hội, và người dân trong quá trình này có thể giúp xác định các điểm nghẽn, rào cản, và đề xuất các giải pháp cải thiện.

4.1. Vai Trò Của Các Chủ Thể Trong Quá Trình Xây Dựng Văn Bản

Xác định rõ vai trò của các chủ thể tham gia vào quá trình xây dựng văn bản, từ cơ quan soạn thảo, thẩm định, đến cơ quan ban hành, là một bước quan trọng. Mỗi chủ thể có những quyền hạn, trách nhiệm riêng, và mối quan hệ giữa họ có thể ảnh hưởng đến nội dung, hình thức, và tính khả thi của văn bản. Phân tích các yếu tố như quyền lực, ảnh hưởng, và mối quan hệ hợp tác, cạnh tranh giữa các chủ thể có thể giúp hiểu rõ hơn về quá trình ra quyết định và các yếu tố tác động đến quá trình này. Quy trình xử lý văn bản cần được tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo tính pháp lý.

4.2. Tác Động Của Quan Hệ Liên Nhân Đến Tính Khả Thi Của Văn Bản

Quan hệ liên nhân có thể tác động đáng kể đến tính khả thi của văn bản. Một văn bản được xây dựng dựa trên sự đồng thuận, hợp tác giữa các chủ thể liên quan thường có tính khả thi cao hơn so với một văn bản được ban hành theo ý chí chủ quan của một số ít người. Việc lắng nghe ý kiến, phản hồi của các đối tượng chịu tác động trực tiếp của văn bản, và tạo điều kiện cho họ tham gia vào quá trình xây dựng văn bản có thể giúp nâng cao tính khả thi và hiệu quả của văn bản. Kỹ năng giao tiếp trong hành chính đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.

V. Kết Luận Tương Lai Của Nghiên Cứu Quan Hệ Liên Nhân Văn Bản

Nghiên cứu Quan hệ liên nhân trong văn bản quản lý hành chính nhà nước là một lĩnh vực đầy tiềm năng, có ý nghĩa quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu, đa chiều về vấn đề này, áp dụng các phương pháp tiếp cận tiên tiến, và sử dụng các công cụ phân tích hiện đại. Việc xây dựng một khung lý thuyết vững chắc, và thu thập dữ liệu tin cậy là rất quan trọng để đảm bảo tính khoa học, khách quan của các nghiên cứu. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, các cơ quan quản lý nhà nước, và các tổ chức xã hội để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, và nguồn lực.

5.1. Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Mới Về Quan Hệ Liên Nhân

Có nhiều hướng nghiên cứu mới về Quan hệ liên nhân trong văn bản quản lý hành chính nhà nước có thể được đề xuất. Ví dụ, nghiên cứu về tác động của công nghệ thông tin và truyền thông đến quan hệ liên nhân trong quá trình xây dựng, ban hành, và thực thi văn bản. Nghiên cứu về vai trò của các mạng xã hội trong việc tạo dựng, duy trì, và phá vỡ quan hệ liên nhân giữa các chủ thể liên quan. Nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố văn hóa, xã hội đến quan hệ liên nhân trong môi trường hành chính nhà nước. Thể chế hành chính cũng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để hiểu rõ hơn về tác động của nó.

5.2. Tầm Quan Trọng Của Liên Ngành Trong Nghiên Cứu Hành Chính Nhà Nước

Nghiên cứu Hành chính nhà nước đòi hỏi sự hợp tác, phối hợp giữa các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực khác nhau, như luật học, kinh tế học, xã hội học, ngôn ngữ học, và công nghệ thông tin. Sự kết hợp kiến thức, kinh nghiệm từ các lĩnh vực khác nhau sẽ giúp có cái nhìn toàn diện, sâu sắc hơn về các vấn đề phức tạp trong quản lý nhà nước. Cần tạo điều kiện cho các nhà nghiên cứu từ các lĩnh vực khác nhau tham gia vào các dự án nghiên cứu về hành chính nhà nước, và khuyến khích sự trao đổi, chia sẻ kiến thức giữa họ.