Luận văn thạc sĩ về tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo luật hình sự Việt Nam

• Tác giả: Trần Thị Thanh Tâm
• Người hướng dẫn: Ts. Nguyễn Khắc Hải
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội - Khoa Luật
• Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng Hình sự
• Đề tài: Các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo luật hình sự Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÁC TỘI PHẠM DO VƯỢT QUÁ GIỚI HẠN PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG
• 1.1. Khái niệm và đặc điểm của các tội do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 1.1.1. Khái niệm các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 1.1.2. Khái niệm về tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 1.1.3. Đặc điểm của tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 1.2.1. Giai đoạn trước Cách mạng tháng 8 năm 1945
• 1.2.2. Giai đoạn từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến pháp điển hóa lần thứ nhất - Bộ luật Hình sự năm 1985
• 1.2.3. Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 đến trước khi pháp điển hóa lần thứ hai - Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999
• 1.2.4. Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1999 đến nay
• 1.3. Các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng trong luật hình sự một số nước
• 1.3.1. Bộ luật hình sự Liên bang Nga
• 1.3.2. Bộ luật hình sự nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
• 1.3.3. Bộ luật hình sự Thụy Điển
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ CÁC TỘI PHẠM DO VƯỢT QUÁ GIỚI HẠN PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG TẠI TÂY NGUYÊN
• 2.1. Thực trạng pháp luật hình sự Việt Nam về các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 2.1.1. Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng (Điều 96 – Bộ luật hình sự)
• 2.1.2. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng (Điều 106 – Bộ luật hình sự)
• 2.2. Thực trạng điều tra, truy tố, xét xử về các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng tại các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2014
• 2.2.1. Tình hình chính trị, kinh tế xã hội trên địa bàn Tây Nguyên
• 2.2.2. Thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên
• 2.3. Một số tồn tại, hạn chế trong xử lý các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 3. CHƯƠNG 3: SỰ CẦN THIẾT, CƠ SỞ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÁC TỘI PHẠM DO VƯỢT QUÁ GIỚI HẠN PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG
• 3.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện các quy định về phòng vệ chính đáng và các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 3.2. Cơ sở hoàn thiện các quy định của pháp luật hình sự đối với các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 3.3. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật đối với các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 3.3.1. Quy định văn bản hướng dẫn dưới dạng Nghị định hay Thông tư nêu căn cứ xác định hành vi chống trả của người phòng vệ được coi là cần thiết
• 3.3.2. Quy định chế định phòng vệ chính đáng quy định tại Điều 15 BLHS hiện hành thành một phần riêng, tách biệt ra với phần quy định trong Chương tội phạm cùng với các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự khác
• 3.3.3. Sửa đổi quy định về phòng vệ chính đáng theo hướng cụ thể hóa các trường hợp được quyền phòng vệ
• 3.3.4. Quy định cụ thể gây thương tích cho nhiều người và “làm chết nhiều người” vào khoản 2 Điều 106 BLHS hiện hành và giảm mức hình phạt đối với các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• 3.3.5. Hình phạt tù trong các tội phạm do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng nên giảm xuống để thể hiện rõ hơn chính sách hình sự của nhà nước về các trường hợp phạm tội này
• 3.3.6. Quy định hướng dẫn rõ ràng hơn về vấn đề phương tiện và phương pháp của người phòng vệ và người xâm hại
• 3.3.7. Không quy định tình tiết giảm nhẹ quy định tại điểm c khoản 1 Điều 46 BLHS
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là một trong những vấn đề phức tạp trong luật hình sự Việt Nam. Theo quy định tại Bộ luật hình sự, hành vi này được coi là một tình tiết định tội cho các tội danh như giết người và cố ý gây thương tích. Việc hiểu rõ về khái niệm và đặc điểm của các tội phạm này là rất cần thiết để áp dụng pháp luật một cách chính xác.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng được định nghĩa là hành vi mà người phòng vệ thực hiện không tương xứng với mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại. Đặc điểm của tội phạm này bao gồm việc có sự mất cân bằng giữa hành vi phòng vệ và hành vi xâm hại, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho nạn nhân.

1.2. Lịch sử hình thành quy định về phòng vệ chính đáng tại Việt Nam

Quy định về phòng vệ chính đáng đã có từ lâu trong pháp luật Việt Nam, bắt đầu từ Bộ luật hình sự năm 1985. Qua các thời kỳ, quy định này đã được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn và nhu cầu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân.

II. Vấn đề và thách thức trong việc áp dụng quy định về phòng vệ chính đáng

Việc áp dụng quy định về phòng vệ chính đáng gặp nhiều thách thức, đặc biệt là trong việc xác định ranh giới giữa phòng vệ chính đáng và hành vi phạm tội. Nhiều trường hợp thực tế cho thấy sự khó khăn trong việc đánh giá mức độ cần thiết của hành vi phòng vệ.

2.1. Những khó khăn trong việc xác định hành vi phòng vệ chính đáng

Một trong những khó khăn lớn nhất là việc xác định mức độ cần thiết của hành vi phòng vệ. Các cơ quan tố tụng thường gặp khó khăn trong việc đánh giá tình huống cụ thể, dẫn đến việc áp dụng pháp luật không đồng nhất.

2.2. Tình trạng lạm dụng quyền phòng vệ chính đáng

Có nhiều trường hợp người dân lạm dụng quyền phòng vệ chính đáng để biện minh cho hành vi phạm tội của mình. Điều này không chỉ gây khó khăn cho công tác điều tra mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật.

III. Phương pháp và giải pháp hoàn thiện quy định về phòng vệ chính đáng

Để cải thiện tình hình áp dụng quy định về phòng vệ chính đáng, cần có những phương pháp và giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả của pháp luật. Việc hoàn thiện các quy định này sẽ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân và ngăn ngừa tình trạng lạm dụng.

3.1. Cần có quy định rõ ràng về hành vi phòng vệ chính đáng

Việc quy định rõ ràng các tiêu chí để xác định hành vi phòng vệ chính đáng sẽ giúp các cơ quan tố tụng có cơ sở vững chắc hơn trong việc xử lý các vụ án liên quan.

3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền về quyền phòng vệ chính đáng

Cần có các chương trình tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về quyền phòng vệ chính đáng, từ đó giảm thiểu tình trạng lạm dụng và hiểu sai về quy định này.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu về tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Nghiên cứu thực tiễn về tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng tại Tây Nguyên cho thấy nhiều vấn đề cần được giải quyết. Các số liệu thống kê cho thấy tình trạng này vẫn diễn ra phổ biến, cần có các biện pháp cụ thể để cải thiện.

4.1. Thực trạng điều tra và xét xử các vụ án liên quan

Thực trạng điều tra và xét xử các vụ án liên quan đến tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng tại Tây Nguyên cho thấy nhiều bất cập trong quy trình tố tụng, dẫn đến việc xử lý không công bằng.

4.2. Kết quả nghiên cứu và đề xuất giải pháp

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trong việc áp dụng quy định về phòng vệ chính đáng, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật.

V. Kết luận và hướng phát triển tương lai về phòng vệ chính đáng

Kết luận về tội phạm vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng cho thấy cần có những cải cách mạnh mẽ trong quy định pháp luật. Hướng phát triển tương lai cần tập trung vào việc hoàn thiện các quy định và nâng cao nhận thức của người dân.

5.1. Tầm quan trọng của việc hoàn thiện quy định pháp luật

Việc hoàn thiện quy định pháp luật về phòng vệ chính đáng không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân mà còn nâng cao hiệu quả của hệ thống pháp luật.

5.2. Định hướng nghiên cứu và phát triển trong tương lai

Cần có các nghiên cứu sâu hơn về phòng vệ chính đáng và các tội phạm liên quan, từ đó đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện tình hình thực tiễn.