Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và sự gia tăng các dự án công nghiệp, đô thị tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, công tác tiếp công dân và thực hiện pháp luật tiếp công dân trở thành một nhiệm vụ trọng tâm nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân và duy trì ổn định xã hội. Từ năm 2018 đến 2020, Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên đã tiếp nhận 1.899 lượt công dân với 1.117 vụ việc, trong đó có 116 vụ khiếu nại, 34 vụ tố cáo và 967 vụ kiến nghị, phản ánh, cùng 20 đoàn đông người. Các vụ việc chủ yếu liên quan đến chính sách bồi thường, giải tỏa, tái định cư, tranh chấp đất đai và các quyết định hành chính. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tiếp công dân tại địa phương này trong giai đoạn 2018-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần giảm thiểu khiếu kiện vượt cấp, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật và thực tiễn công tác tiếp công dân trong giai đoạn trên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về tiếp công dân và thực hiện pháp luật tiếp công dân. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về thực hiện pháp luật: Nhấn mạnh quá trình biến các quy định pháp luật thành hành vi thực tế của các chủ thể, đảm bảo pháp luật đi vào đời sống xã hội. Thực hiện pháp luật tiếp công dân là hoạt động có mục đích nhằm hiện thực hóa các quy định về tiếp công dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

  2. Lý thuyết về quản lý nhà nước và tiếp công dân: Tiếp công dân là hoạt động quản lý nhà nước nhằm tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân, qua đó góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: tiếp công dân, thực hiện pháp luật tiếp công dân, trách nhiệm của người đứng đầu và cán bộ tiếp công dân, quy trình tiếp công dân, các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật tiếp công dân.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp, bao gồm:

  • Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập số liệu từ báo cáo công tác tiếp công dân của Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên giai đoạn 2018-2020, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Tiếp công dân 2013, Nghị định 64/2014/NĐ-CP, Thông tư 04/2021/TT-TTCP, cùng các tài liệu nghiên cứu chuyên ngành.

  • Phương pháp thống kê và phân tích: Tổng hợp, phân tích số liệu về số lượt tiếp công dân, loại hình vụ việc, kết quả giải quyết, từ đó đánh giá thực trạng và hiệu quả thực hiện pháp luật tiếp công dân.

  • Phương pháp tổng hợp: Kết hợp các kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn để đề xuất giải pháp phù hợp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các vụ việc tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên trong giai đoạn 2018-2020, đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện dựa trên số liệu và tài liệu từ năm 2018 đến 2020, với việc thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2021-2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượt tiếp công dân và vụ việc tăng biến động: Trong giai đoạn 2018-2020, tổng số lượt tiếp công dân là 1.899, với 1.117 vụ việc. Năm 2019 có số lượt tiếp công dân cao nhất (691 lượt), tăng 17% so với năm 2018, sau đó giảm nhẹ năm 2020. Các vụ việc khiếu nại chiếm khoảng 10,4%, tố cáo 3%, kiến nghị, phản ánh chiếm tới 86,6%.

  2. Nội dung vụ việc chủ yếu liên quan đến đất đai: Các vụ việc tập trung vào chính sách bồi thường, giải tỏa, tái định cư, tranh chấp đất đai và các quyết định hành chính liên quan. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến khiếu kiện đông người và kéo dài.

  3. Trách nhiệm người đứng đầu được thực hiện nghiêm túc: Chủ tịch Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên trực tiếp tiếp công dân định kỳ 2 lần/tháng, ban hành nội quy, quy chế tiếp công dân, chỉ đạo các phòng ban phối hợp giải quyết vụ việc. Việc tiếp công dân đột xuất được thực hiện trong các vụ việc phức tạp, nghiêm trọng.

  4. Hiệu quả giải quyết vụ việc đạt kết quả tích cực: Phần lớn các đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị đã được giải quyết đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền. Tuy nhiên, vẫn còn một số vụ việc phức tạp, công dân không đồng thuận, gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc thực hiện pháp luật tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên đã có nhiều chuyển biến tích cực, thể hiện qua số liệu tiếp công dân và tỷ lệ giải quyết vụ việc. Việc người đứng đầu trực tiếp tham gia tiếp công dân định kỳ và đột xuất góp phần nâng cao trách nhiệm và hiệu quả xử lý đơn thư. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác, như tỉnh Thừa Thiên Huế hay thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Yên có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành trong công tác tiếp công dân.

Tuy nhiên, các vụ việc liên quan đến đất đai vẫn là điểm nóng, do sự phát triển nhanh của các dự án công nghiệp, đô thị và những bất cập trong chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng. Điều này phản ánh sự cần thiết phải hoàn thiện chính sách pháp luật và nâng cao năng lực cán bộ tiếp công dân. Việc duy trì các buổi tiếp công dân định kỳ, ban hành nội quy, quy chế và tăng cường tuyên truyền pháp luật đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân, giảm thiểu khiếu kiện vượt cấp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượt tiếp công dân theo năm, tỷ lệ các loại vụ việc và bảng tổng hợp kết quả giải quyết đơn thư, giúp minh họa rõ nét thực trạng và hiệu quả công tác tiếp công dân tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật tiếp công dân

    • Mục tiêu: Nâng cao nhận thức pháp luật của người dân và cán bộ công chức.
    • Thời gian: Triển khai liên tục hàng năm.
    • Chủ thể: Ủy ban nhân dân thị xã phối hợp với các phòng ban, tổ chức chính trị - xã hội.

  2. Hoàn thiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng

    • Mục tiêu: Giảm thiểu khiếu kiện liên quan đất đai.
    • Thời gian: Nghiên cứu và đề xuất trong 1-2 năm tới.
    • Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, thị xã Quảng Yên.

  3. Nâng cao năng lực, phẩm chất đội ngũ cán bộ tiếp công dân

    • Mục tiêu: Đảm bảo cán bộ có kiến thức pháp luật, kỹ năng xử lý vụ việc.
    • Thời gian: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể: Học viện Hành chính Quốc gia, Ủy ban nhân dân thị xã.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong công tác tiếp công dân

    • Mục tiêu: Đảm bảo thực hiện đúng quy trình, nâng cao hiệu quả giải quyết đơn thư.
    • Thời gian: Thực hiện thường xuyên, định kỳ hàng quý.
    • Chủ thể: Thanh tra thị xã, Ủy ban nhân dân thị xã.

  5. Xây dựng hệ thống quản lý, lưu trữ và xử lý thông tin tiếp công dân hiện đại

    • Mục tiêu: Tăng cường minh bạch, rút ngắn thời gian xử lý vụ việc.
    • Thời gian: Triển khai trong 1-2 năm tới.
    • Chủ thể: Văn phòng Ủy ban nhân dân thị xã phối hợp với các phòng ban liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân tại các cấp chính quyền

    • Lợi ích: Nắm vững cơ sở lý luận, quy trình và trách nhiệm trong thực hiện pháp luật tiếp công dân, nâng cao hiệu quả công tác.

  2. Lãnh đạo Ủy ban nhân dân các cấp, đặc biệt tại thị xã Quảng Yên

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng, hạn chế và giải pháp để chỉ đạo, tổ chức công tác tiếp công dân hiệu quả hơn.

  3. Nhà nghiên cứu, giảng viên chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

    • Lợi ích: Tham khảo tài liệu nghiên cứu thực tiễn, bổ sung kiến thức về thực hiện pháp luật tiếp công dân tại địa phương.

  4. Các tổ chức, cá nhân quan tâm đến quyền công dân và quản lý nhà nước

    • Lợi ích: Hiểu rõ quyền và nghĩa vụ trong tiếp công dân, góp phần nâng cao ý thức pháp luật và tham gia quản lý xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Pháp luật tiếp công dân bao gồm những nội dung chính nào?
    Pháp luật tiếp công dân quy định quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân, đảm bảo quy trình, thủ tục và quyền lợi hợp pháp của người dân.

  2. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong công tác tiếp công dân tại địa phương?
    Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, như Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc thị xã, chịu trách nhiệm tổ chức, chỉ đạo và trực tiếp tiếp công dân định kỳ và đột xuất theo quy định.

  3. Quy trình tiếp công dân được thực hiện như thế nào?
    Quy trình gồm hai bước chính: xác định nhân thân và tính hợp pháp của người đến khiếu nại, tố cáo; tiếp nhận, phân loại và xử lý nội dung đơn thư theo đúng thẩm quyền và quy định pháp luật.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện pháp luật tiếp công dân?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, trình độ dân trí người dân, chất lượng pháp luật; và yếu tố khách quan như điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội tại địa phương.

  5. Làm thế nào để giảm thiểu khiếu kiện vượt cấp tại địa phương?
    Cần tăng cường tuyên truyền pháp luật, hoàn thiện chính sách liên quan, nâng cao năng lực cán bộ tiếp công dân, đảm bảo quy trình giải quyết đơn thư minh bạch, kịp thời và hiệu quả.

Kết luận

  • Tiếp công dân và thực hiện pháp luật tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên đóng vai trò quan trọng trong ổn định xã hội và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
  • Giai đoạn 2018-2020, số lượt tiếp công dân và vụ việc có biến động, chủ yếu liên quan đến đất đai và chính sách bồi thường.
  • Người đứng đầu và cán bộ tiếp công dân đã thực hiện trách nhiệm theo quy định, góp phần giải quyết phần lớn các vụ việc đúng pháp luật.
  • Cần tiếp tục hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tiếp công dân.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm đảm bảo công tác tiếp công dân tại thị xã Quảng Yên ngày càng hiệu quả, góp phần xây dựng chính quyền gần dân, vì dân.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và lãnh đạo địa phương cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và cán bộ quản lý có thể tham khảo toàn bộ luận văn.