Nghiên cứu về mối quan hệ giữa chất lượng phần mềm kế toán và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp tại Việt Nam

• Tác giả: Bùi Quang Hùng
• Người hướng dẫn: PGS. Võ Văn Nhị
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Nghiên Cứu Về Mối Quan Hệ Giữa Chất Lượng Phần Mềm Kế Toán Và Hiệu Quả Hoạt Động Doanh Nghiệp Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• Danh mục chữ viết tắt
• Danh mục các bảng biểu
• Danh mục các hình vẽ
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. Tình hình ứng dụng phần mềm kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam
• 2. Sự cần thiết của đề tài
• 3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
• 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 5. Phương pháp nghiên cứu
• 6. Đóng góp của đề tài
• 7. Kết cấu của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan về những nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.1.1. Ảnh hưởng của CNTT đối với hoạt động kế toán
• 1.1.2. Ảnh hưởng của ứng dụng CNTT đối với năng lực phản ứng của doanh nghiệp
• 1.1.3. Ảnh hưởng của CNTT đối với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 1.1.4. Ảnh hưởng của hoạt động kế toán đối với năng lực phản ứng của doanh nghiệp
• 1.1.5. Ảnh hưởng của năng lực phản ứng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 1.2. Tổng quan về những nghiên cứu trong nước
• 1.2.1. Nghiên cứu về tổ chức hệ thống thông tin kế toán
• 1.2.2. Nghiên cứu về ứng dụng ERP
• 1.2.3. Nghiên cứu về ứng dụng PMKT
• 1.3. Nhận xét và xác định khe hổng nghiên cứu
• 1.3.1. Đối với các nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3.2. Đối với các nghiên cứu trong nước
• 1.4. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.5. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Các khái niệm nghiên cứu
• 2.1.1. PMKT và chất lượng PMKT
• 2.1.2. Lợi ích của kế toán do ứng dụng PMKT
• 2.1.3. Hoạt động kế toán quản trị
• 2.1.4. Năng lực phản ứng của doanh nghiệp
• 2.1.5. Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 2.2. Lý thuyết về lợi thế cạnh tranh và ứng dụng CNTT để mang lại lợi thế cạnh
• 2.2.1. Lý thuyết lợi thế cạnh tranh (Competitive advantage theory)
• 2.2.2. Ứng dụng CNTT để mang lại lợi thế cạnh tranh
• 2.3. Lý thuyết nguồn lực và áp dụng CNTT để mang lại hiệu quả hoạt động
• 2.3.1. Lý thuyết nguồn lực (Resource based view theory)
• 2.3.2. Ứng dụng hệ thống CNTT để mang lại hiệu quả hoạt động dựa trên lý thuyết nguồn lực
• 2.4. Khái niệm về kế toán và tiếp cận kế toán dưới góc độ hệ thống thông tin
• 2.4.1. Kế toán và chức năng của kế toán
• 2.4.2. Tiếp cận kế toán dưới góc độ hệ thống thông tin
• 2.5. Xây dựng các giả thuyết nghiên cứu
• 2.5.1. Tác động của chất lượng phần mềm đến lợi ích kế toán do ứng dụng PMKT
• 2.5.2. Tác động của chất lượng phần mềm đến hoạt động kế toán quản trị
• 2.5.3. Tác động của chất lượng phần mềm đến năng lực phản ứng của tổ chức
• 2.5.4. Tác động của lợi ích kế toán do ứng dụng PMKT đến kế toán quản trị
• 2.5.5. Tác động của lợi ích kế toán do ứng dụng phần mềm đến năng lực phản ứng
• 2.5.6. Tác động của kế toán quản trị đến Năng lực phản ứng của doanh nghiệp
• 2.5.7. Tác động của năng lực phản ứng của tổ chức đến hiệu quả hoạt động
• 2.5.8. Tác động của chất lượng PMKT đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 2.5.9. Các yếu tố kiểm soát liên quan đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 2.6. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 2.6.1. Mô hình lý thuyết
• 2.6.2. Mô hình cạnh tranh
• 2.7. Kết luận chương 2
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.1.1. Giai đoạn 1: Xây dựng thang đo nháp các khái niệm
• 3.1.2. Giai đoạn 2: Nghiên cứu sơ bộ
• 3.1.3. Giai đoạn 3: Nghiên cứu chính thức
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2.1. Phương pháp định tính
• 3.2.1.1. Nghiên cứu tại bàn
• 3.2.1.2. Phỏng vấn chuyên gia
• 3.2.2. Phương pháp định lượng
• 3.2.2.1. Giai đoạn 1: Khảo sát định lượng sơ bộ
• 3.2.2.2. Giai đoạn 2: Khảo sát, thu thập dữ liệu định lượng chính thức
• 3.3. Thiết kế nghiên cứu sơ bộ
• 3.3.1. Phỏng vấn định tính lần 1
• 3.3.2. Phân tích định lượng sơ bộ
• 3.3.3. Phỏng vấn định tính lần 2
• 3.4. Thiết kế nghiên cứu chính thức
• 3.5. Mẫu và phương pháp thu nhập dữ liệu
• 3.6. Công cụ xử lý dữ liệu
• 3.7. Phương pháp kiểm tra mô hình đo lường
• 3.8. Phương pháp kiểm tra mô hình cấu trúc
• 3.9. Xây dựng thang đo lường các khái niệm nghiên cứu
• 3.9.1. Chất lượng phần mềm
• 3.9.2. Lợi ích kế toán do ứng dụng phần mềm
• 3.9.3. Các hoạt động kế toán quản trị
• 3.9.4. Năng lực phản ứng của doanh nghiệp
• 3.9.5. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
• 3.10. Kết luận chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Kết quả nghiên cứu sơ bộ
• 4.1.1. Kết quả nghiên cứu định tính lần 1
• 4.1.2. Đánh giá sự phù hợp của mô hình
• 4.1.3. Sự phù hợp của thang đo
• 4.1.4. Kết quả định lượng sơ bộ
• 4.1.4.1. Thang đo chất lượng phần mềm
• 4.1.4.2. Thang đo lợi ích kế toán do ứng dụng phần mềm
• 4.1.4.3. Thang đo khả năng phản ứng của công ty
• 4.1.4.4. Thang đo hoạt động kế toán quản trị
• 4.1.4.5. Thang đo hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 4.1.5. Phân tích định tính lần 2
• 4.2. Mô hình nghiên cứu và thang đo các khái niệm nghiên cứu chính thức
• 4.3. Kết quả nghiên cứu chính thức
• 4.3.1. Thống kê mô tả
• 4.3.2. Kiểm tra mô hình đo lường
• 4.3.3. Đánh giá sơ bộ thang đo bằng phương EFA
• 4.3.4. Kiểm định mô hình đo lường bằng phương pháp CFA
• 4.3.5. Kiểm tra mô hình lý thuyết
• 4.3.6. Kiểm tra mô hình cạnh tranh
• 4.3.7. Kiểm định mô hình lý thuyết bằng Bootstrap
• 4.4. Bàn luận về kết quả nghiên cứu
• 4.4.1. Về mô hình đo lường
• 4.4.1.1. Thang đo khái niệm chất lượng PMKT
• 4.4.1.2. Thang đo khái niệm lợi ích kế toán do ứng dụng phần mềm
• 4.4.1.3. Thang đo khái niệm Hoạt động kế toán quản trị
• 4.4.1.4. Thang đo khái niệm Năng lực phản ứng của doanh nghiệp
• 4.4.1.5. Thang đo khái niệm hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
• 4.4.2. Về các giả thuyết nghiên cứu
• 4.4.3. So sánh các giả thuyết nghiên cứu với các nghiên cứu trước đây
• 4.4.4. Phân tích tác động của các khái niệm đối với các giả thuyết nghiên cứu
• 4.4.5. So sánh mô hình lý thuyết và mô hình cạnh tranh
• 4.4.6. Kết quả kiểm tra các biến kiểm soát
• 4.5. Kết luận chương 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý
• 5.1. Tổng kết quá trình nghiên cứu
• 5.1.1. Về mô hình đo lường
• 5.1.2. Về mô hình nghiên cứu
• 5.1.3. Ảnh hưởng của các biến kiểm soát
• 5.2. Đóng góp của đề tài
• 5.2.1. Đối với các khái niệm nghiên cứu
• 5.2.2. Đối với các lý thuyết
• 5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.4. Kết luận chương
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: Tóm tắt 1 số nghiên cứu trên thế giới liên quan đến vấn đề nghiên cứu
• Phụ lục 2: Tổng hợp 1 số nghiên cứu liên quan tại Việt Nam từ năm 2000 đến nay
• Phụ lục 3: Câu hỏi phỏng vấn định tính (lần 1)
• Phụ lục 4: danh sách các chuyên gia tiến hành phỏng vấn định tính (lần 1)
• Phụ lục 5: bảng hỏi phỏng vấn định lượng sơ bộ
• Phụ lục 6: Danh sách nhóm chuyên gia tiến hành phỏng vấn định tính (lần 2)
• Phụ lục 7: Thang đo định lượng chính thức
• Phụ lục 8: Danh sách 100 doanh nghiệp phỏng vấn sơ bộ
• Phụ lục 9: Danh sách 401 doanh nghiệp phỏng vấn chính thức
• Phụ lục 10: Kết quả phát triển thang đo các khái niệm nghiên cứu
• Phụ lục 11: Kiểm định Cronbach’s Alpha cho thang đo (Nghiên cứu sơ bộ)
• Phụ lục 12: Phân tích EFA các thang đo (Nghiên cứu sơ bộ)
• Phụ lục 13: Thống kê mô tả đặc điểm doanh nghiệp khảo sát chính thức
• Phụ lục 14: Thống kê mô tả thang đo trong mô hình nghiên cứu chính thức
• Phụ lục 15: Kiểm định Cronbach’s Alpha cho thang đo trong nghiên cứu chính thức
• Phụ lục 16: Kết quả phân tích EFA trong nghiên cứu chính thức
• Phụ lục 17: Kết quả phân tích CFA trong nghiên cứu chính thức
• Phụ lục 18: Mô hình SEM (Mô hình lý thuyết)
• Phụ lục 19: Mô hình SEM (Mô hình cạnh tranh)
• Phụ lục 20: Kiểm định ảnh hưởng của biến kiểm soát trong mô hình SEM

I. Tình hình ứng dụng phần mềm kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam

Việc ứng dụng phần mềm kế toán (PMKT) trong các doanh nghiệp Việt Nam đã trở thành một xu hướng quan trọng từ những năm 2000. Theo báo cáo của VCCI (2010), hơn 70% doanh nghiệp sử dụng PMKT, trong khi chỉ khoảng 3,5% doanh nghiệp áp dụng các phần mềm tích hợp như ERP. Điều này cho thấy rằng chất lượng phần mềm trong lĩnh vực kế toán vẫn là một yếu tố then chốt trong quản lý tài chính. Nghiên cứu về tình hình này cho thấy rằng các doanh nghiệp lớn thường có xu hướng sử dụng PMKT nhiều hơn so với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Điều này chỉ ra rằng, phần mềm kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc quản lý tài chính và kế toán hiệu quả hơn.

1.1. Đặc điểm ứng dụng phần mềm kế toán

Sự phát triển của công nghệ thông tin đã thúc đẩy việc ứng dụng PMKT trong hoạt động kinh doanh. Các doanh nghiệp cần có các công cụ quản lý tài chính hiệu quả để đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao từ thị trường. Theo nghiên cứu của Delone và McLean (1992, 2003), chất lượng phần mềm là yếu tố quyết định đến sự thành công của việc ứng dụng PMKT. Điều này cho thấy rằng, để nâng cao hiệu quả doanh nghiệp, việc đầu tư vào chất lượng phần mềm là rất cần thiết.

II. Sự cần thiết của nghiên cứu

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm làm rõ mối quan hệ giữa chất lượng phần mềm và hiệu quả doanh nghiệp tại Việt Nam. Công nghệ thông tin đã có tác động mạnh mẽ đến hoạt động sản xuất và kinh doanh, giúp doanh nghiệp cải thiện khả năng phản ứng với thị trường. Việc sử dụng PMKT không chỉ giúp cung cấp thông tin kịp thời mà còn nâng cao hiệu suất doanh nghiệp. Theo Võ Khắc Thường (2013), lựa chọn một PMKT có chất lượng cao không chỉ cải thiện hiệu quả hoạt động mà còn gia tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.

2.1. Tác động của chất lượng phần mềm đến hiệu quả doanh nghiệp

Nghiên cứu cho thấy rằng, chất lượng PMKT có tác động trực tiếp đến năng lực phản ứng của doanh nghiệp. Các tổ chức có năng lực phản ứng cao thường có khả năng cải thiện hiệu quả hoạt động tốt hơn. Nghiên cứu của McCann và các đồng nghiệp (2009) đã chỉ ra rằng, năng lực phản ứng của doanh nghiệp có mối liên hệ tích cực với khả năng cạnh tranh, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả doanh nghiệp.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định tính và định lượng để phân tích mối quan hệ giữa chất lượng phần mềm và hiệu quả doanh nghiệp. Quy trình nghiên cứu bao gồm xây dựng thang đo cho các khái niệm nghiên cứu như chất lượng phần mềm, năng lực phản ứng và hiệu quả hoạt động. Việc khảo sát định lượng sẽ giúp xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả doanh nghiệp. Bằng cách áp dụng các mô hình nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về vai trò của PMKT trong doanh nghiệp.

3.1. Xây dựng thang đo khái niệm

Thang đo cho chất lượng phần mềm được xây dựng dựa trên các tiêu chí như độ tin cậy, tính khả dụng và tính chính xác. Việc này giúp đảm bảo rằng các yếu tố này có thể đo lường được và có tác động đến hiệu quả doanh nghiệp. Hơn nữa, các biến kiểm soát cũng sẽ được đưa vào để đảm bảo tính chính xác của mô hình nghiên cứu.

IV. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, có mối quan hệ tích cực giữa chất lượng phần mềm và hiệu quả doanh nghiệp. Cụ thể, các doanh nghiệp sử dụng PMKT có chất lượng cao thường có hiệu suất hoạt động tốt hơn. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của công nghệ thông tin đến quản lý doanh nghiệp. Sự cải thiện trong chất lượng dịch vụ cũng góp phần vào việc nâng cao hiệu quả doanh nghiệp.

4.1. Phân tích tác động của chất lượng phần mềm

Phân tích cho thấy rằng, các yếu tố như quản lý chất lượng phần mềm và ứng dụng phần mềm kế toán có tác động mạnh mẽ đến hiệu quả doanh nghiệp. Doanh nghiệp nào chú trọng đến việc nâng cao chất lượng phần mềm sẽ đạt được lợi ích lớn trong hoạt động kinh doanh của mình.

V. Kết luận và hàm ý

Nghiên cứu khẳng định rằng, chất lượng phần mềm kế toán là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả doanh nghiệp tại Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp cần chú trọng đầu tư vào phần mềm kế toán chất lượng để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Kết quả nghiên cứu cũng mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo liên quan đến ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý doanh nghiệp.

5.1. Đề xuất cho doanh nghiệp

Doanh nghiệp cần xem xét lại việc lựa chọn và triển khai phần mềm kế toán phù hợp với nhu cầu thực tế và đảm bảo chất lượng phần mềm. Việc này không chỉ giúp cải thiện hiệu quả hoạt động mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.