Nghiên cứu lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước ở Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do thực hiện nghiên cứu

0.2. Mục tiêu của luận án

0.3. Ý nghĩa của luận án

0.4. Kết cấu của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN

1.1. Dịch vụ hệ sinh thái của đất ngập nước

1.2. Dịch vụ hệ sinh thái: Định nghĩa và các loại hình

1.3. Các dịch vụ hệ sinh thái do rừng ngập mặn cung cấp

1.4. Cơ sở lý luận của việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào công tác quản lý và bảo tồn đất ngập nước

1.4.1. Khái niệm về lồng ghép. Quản lý và bảo tồn đất ngập nước

1.4.2. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý và bảo tồn đất ngập nước

1.4.3. Các điểm khởi đầu cho việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái

1.4.4. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch thông qua đánh giá môi trường chiến lược

1.5. Các phương pháp lượng giá dịch vụ hệ sinh thái

1.6. Kinh nghiệm lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý và bảo tồn đất ngập nước tại một số quốc gia và Việt Nam

1.7. Tổng kết Chương I

1.8. Nhận xét chung về tổng quan tài liệu nghiên cứu

1.9. Những vấn đề cần thực hiện trong phạm vi luận án

2. CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Lựa chọn khu vực nghiên cứu thử nghiệm. Vị trí địa lý, đặc điểm tự nhiên của khu vực nghiên cứu

2.2. Đặc trưng khí hậu, thủy văn

2.3. Đặc điểm kinh tế-xã hội khu vực nghiên cứu

2.4. Phương pháp tiếp cận, đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2.4.1. Phương pháp tiếp cận

2.4.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2.5. Phương pháp nghiên cứu

2.5.1. Phương pháp kế thừa

2.5.2. Phương pháp phân tích dựa trên hệ thống thông tin địa lý và ảnh viễn thám

2.5.3. Phương pháp mô hình hóa

2.5.4. Phương pháp lượng giá dịch vụ hệ sinh thái

2.5.5. Phương pháp chuyên gia

2.5.6. Phương pháp phân tích chính sách. Phương pháp phân tích, tổng hợp

3. CHƯƠNG III: THỬ NGHIỆM LỒNG GHÉP DỊCH VỤ HỆ SINH THÁI VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ BẢO TỒN ĐẤT NGẬP NƯỚC TẠI CÀ MAU

3.1. Tổng quan hệ sinh thái rừng ngập mặn tại Cà Mau

3.2. Phân tích các dịch vụ hệ sinh thái của rừng ngập mặn Cà Mau

3.2.1. Dịch vụ cung cấp

3.2.2. Dịch vụ điều tiết

3.2.3. Dịch vụ nơi sống (cư trú)

3.3. Xác định các tác nhân dẫn đến sự thay đổi diện tích rừng ngập mặn tại Cà Mau

3.3.1. Chuyển đổi mục đích sử dụng đất

3.3.2. Khai thác không bền vững nguồn tài nguyên đa dạng sinh học

3.3.3. Ô nhiễm môi trường

3.3.4. Các hiện tượng tự nhiên

3.4. Đánh giá một số dịch vụ hệ sinh thái chính của rừng ngập mặn tại Cà Mau sử dụng công cụ mô hình hóa và phân tích không gian

3.4.1. Dịch vụ hấp thụ các-bon

3.4.2. Mô hình tổn thương đới bờ

3.4.3. Dịch vụ bảo vệ bờ biển

3.5. Lượng giá dịch vụ hệ sinh thái của rừng ngập mặn tại huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau

3.5.1. Giá trị dịch vụ cung cấp

3.5.2. Giá trị dịch vụ phòng hộ ven biển

3.5.3. Giá trị dịch vụ hấp thụ các-bon

3.6. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào công tác quản lý và bảo tồn đất ngập nước tại địa phương

3.6.1. Tổng quan các chính sách liên quan đến quản lý và bảo tồn đất ngập nước tại địa phương

3.6.2. Đề xuất lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào công tác quản lý và bảo tồn đất ngập nước tại địa phương

3.7. Tổng kết Chương III

4. CHƯƠNG IV: ĐỀ XUẤT LỒNG GHÉP DỊCH VỤ HỆ SINH THÁI VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ BẢO TỒN ĐẤT NGẬP NƯỚC Ở VIỆT NAM

4.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn

4.2. Tổng quan các các chính sách liên quan đến công tác quản lý và bảo tồn ĐNN

4.3. Quy trình lập quy hoạch tổng thể kinh tế-xã hội và quy hoạch của một số ngành/lĩnh vực

4.4. Các quy định liên quan đến đánh giá môi trường chiến lược. Quy định liên quan đến khuyến khích tài chính

4.5. Đề xuất lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào công tác quản lý và bảo tồn đất ngập nước

4.6. Đề xuất lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quá trình xây dựng quy hoạch/kế hoạch nhằm quản lý và bảo tồn bền vững đất ngập nước

4.7. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch thông qua đánh giá môi trường chiến lược

4.8. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quy hoạch sử dụng đất các cấp

4.9. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào các chính sách liên quan đến tài chính/đầu tư

4.10. Tổng kết Chương IV

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước

Việt Nam có hệ sinh thái đất ngập nước phong phú, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ sinh thái. Việc lồng ghép các dịch vụ này vào công tác quản lý đất ngập nước là cần thiết để bảo tồn và phát triển bền vững. Đất ngập nước không chỉ cung cấp nước ngọt mà còn hỗ trợ đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, sự suy giảm diện tích và chất lượng của đất ngập nước đang là thách thức lớn. Việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước sẽ giúp nâng cao hiệu quả bảo tồn và sử dụng tài nguyên.

1.1. Định nghĩa và vai trò của dịch vụ hệ sinh thái

Dịch vụ hệ sinh thái được định nghĩa là những lợi ích mà con người nhận được từ các hệ sinh thái. Chúng bao gồm dịch vụ cung cấp, điều tiết, hỗ trợ và văn hóa. Đất ngập nước cung cấp nhiều dịch vụ quan trọng như nước ngọt, bảo vệ bờ biển và duy trì đa dạng sinh học. Việc hiểu rõ vai trò của các dịch vụ này là cơ sở để lồng ghép chúng vào quản lý đất ngập nước.

1.2. Tình hình hiện tại của đất ngập nước ở Việt Nam

Đất ngập nước ở Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế và quản lý không hiệu quả. Diện tích đất ngập nước đã giảm đáng kể trong những năm qua, ảnh hưởng đến các dịch vụ sinh thái mà chúng cung cấp. Việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước là cần thiết để bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái này.

II. Vấn đề và thách thức trong quản lý đất ngập nước

Quản lý đất ngập nước ở Việt Nam gặp nhiều khó khăn do sự gia tăng dân số, phát triển kinh tế và các chính sách chưa đồng bộ. Các vấn đề như ô nhiễm môi trường, khai thác tài nguyên không bền vững và biến đổi khí hậu đang làm suy giảm chất lượng đất ngập nước. Những thách thức này đòi hỏi phải có các giải pháp hiệu quả để bảo tồn và phát triển bền vững.

2.1. Tác động của biến đổi khí hậu đến đất ngập nước

Biến đổi khí hậu gây ra nhiều tác động tiêu cực đến đất ngập nước, bao gồm tăng cường lũ lụt, xói mòn bờ biển và thay đổi mô hình thủy văn. Những thay đổi này ảnh hưởng đến khả năng cung cấp dịch vụ sinh thái của đất ngập nước, làm giảm chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương.

2.2. Quản lý tài nguyên nước và đất ngập nước

Quản lý tài nguyên nước và đất ngập nước hiện nay chưa hiệu quả, dẫn đến tình trạng khai thác quá mức và ô nhiễm. Cần có các chính sách và biện pháp quản lý đồng bộ để bảo vệ và sử dụng bền vững tài nguyên nước, đồng thời lồng ghép các dịch vụ hệ sinh thái vào quy trình quản lý.

III. Phương pháp lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý

Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước là một phương pháp tiếp cận mới, giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường. Các phương pháp này bao gồm đánh giá giá trị dịch vụ sinh thái, xây dựng chính sách và quy hoạch bền vững. Việc áp dụng các phương pháp này sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và bảo tồn đất ngập nước.

3.1. Đánh giá giá trị dịch vụ hệ sinh thái

Đánh giá giá trị dịch vụ hệ sinh thái là bước quan trọng trong việc lồng ghép các dịch vụ này vào quản lý. Việc xác định giá trị kinh tế của các dịch vụ sinh thái sẽ giúp nâng cao nhận thức và hỗ trợ ra quyết định trong quản lý đất ngập nước.

3.2. Xây dựng chính sách và quy hoạch bền vững

Chính sách và quy hoạch bền vững cần được xây dựng dựa trên các giá trị dịch vụ hệ sinh thái. Việc lồng ghép các dịch vụ này vào quy hoạch sẽ giúp đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước đã được thực hiện tại nhiều địa phương ở Việt Nam. Kết quả cho thấy việc áp dụng các phương pháp này đã mang lại nhiều lợi ích, bao gồm cải thiện chất lượng môi trường, tăng cường khả năng cung cấp dịch vụ sinh thái và nâng cao đời sống cộng đồng. Những kết quả này cho thấy tầm quan trọng của việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước.

4.1. Kinh nghiệm từ các địa phương

Nhiều địa phương đã áp dụng thành công các phương pháp lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước. Các kinh nghiệm này có thể được nhân rộng và áp dụng tại các khu vực khác để nâng cao hiệu quả quản lý.

4.2. Đánh giá tác động của lồng ghép dịch vụ

Đánh giá tác động của việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong chất lượng môi trường và đời sống cộng đồng. Việc này không chỉ giúp bảo tồn đất ngập nước mà còn tạo ra các cơ hội phát triển kinh tế bền vững.

V. Kết luận và triển vọng tương lai

Việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước ở Việt Nam là một hướng đi cần thiết để bảo tồn và phát triển bền vững. Các chính sách và biện pháp cần được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn và nhu cầu của cộng đồng. Tương lai của đất ngập nước phụ thuộc vào sự cam kết và nỗ lực của tất cả các bên liên quan.

5.1. Tầm quan trọng của lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái

Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước không chỉ giúp bảo tồn tài nguyên mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng. Đây là một chiến lược quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

5.2. Đề xuất cho tương lai

Cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích việc lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý đất ngập nước. Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc phát triển các công cụ và phương pháp mới để nâng cao hiệu quả quản lý và bảo tồn.

Luận án tiến sĩ: Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào quản lý và bảo tồn đất ngập nước ở Việt Nam