Nghiên cứu sử dụng kiến thức bản địa của đồng bào dân tộc thiểu số trong sản xuất nông nghiệp tại huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu

• Tác giả: Trương Thị Xuân
• Người hướng dẫn: TS. Kiều Thị Thu Hương
• Trường học: Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Phát triển nông thôn
• Đề tài: Nghiên cứu sử dụng kiến thức bản địa của đồng bào dân tộc thiểu số trong sản xuất nông nghiệp tại huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu của đề tài
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Những đóng góp mới, ý nghĩa, khoa học và thực tiễn của đề tài
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
• 2.1. Cơ sở lý luận các vấn đề nghiên cứu
• 2.2. Các khái niệm liên quan đến biến đổi khí hậu
• 2.3. Thích ứng với biến đổi khí hậu
• 2.4. Khái niệm về kiến thức bản địa và sử dụng kiến thức bản địa, hay tri thức bản địa trong thích ứng với biến đổi khí hậu
• 2.5. Cơ sở thực tiễn về các vấn đề nghiên cứu
• 2.6. Kết quả nghiên cứu BĐKH trên thế giới
• 2.7. Kết quả nghiên cứu biến đổi khí hậu ở Việt Nam
• 2.8. Tác động của biến đổi khí hậu tại Huyện Ba Bể
• 2.9. Tổng quan các công trình nghiên cứu về kiến thức bản địa trong ứng phó với BĐKH vùng đồng bào dân tộc thiểu số
• 2.10. Bài học kinh nghiệm cho đề tài nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
• 3.2. Điều kiện tự nhiên
• 3.3. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 3.4. Đặc điểm của ba xã nghiên cứu
• 3.5. Nội dung nghiên cứu
• 3.6. Phương pháp nghiên cứu
• 3.6.1. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.7. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Đặc điểm của nhóm hộ nghiên cứu
• 4.1.1. Một số đặc điểm cơ bản của hộ điều tra
• 4.2. Cơ cấu thu nhập của nhóm hộ điều tra
• 4.3. Đánh giá các chủ trương chính sách hỗ trợ người dân sử dụng các KTBĐ của đồng bào dân tộc thiểu số trong sản xuất nông nghiệp nhằm thích ứng với BĐKH
• 4.4. Thực trạng biểu hiện, tác động của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp tại 3 xã nghiên cứu trong năm 2017
• 4.4.1. Sự thay đổi về lượng mưa
• 4.4.2. Sự thay đổi về nhiệt độ
• 4.4.3. Tác động của BĐKH ảnh hưởng đến đất sản xuất nông nghiệp
• 4.4.4. Tác động của BĐKH đến sinh trưởng phát triển của cây trồng
• 4.4.5. Tình hình sâu, bệnh trên cây trồng nông nghiệp tại 3 xã nghiên cứu năm 2017
• 4.4.6. Tác động của BĐKH đến quá trình canh tác sản xuất nông nghiệp trên địa bàn nghiên cứu
• 4.4.7. Đánh giá của hộ nghiên cứu về ảnh hưởng của BĐKH đến năng suất cây trồng
• 4.4.8. Tác động của BĐKH đến hiệu quả sản xuất nông nghiệp
• 4.5. Kết quả, hiệu quả một số hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu
• 4.5.1. Tổng hợp các kiến thức bản địa trong dự báo thời tiết của bà con nhân dân tại 3 xã nghiên cứu
• 4.5.2. Yếu tố tác động đến lựa chọn hoạt động thích ứng với hiện tượng BĐKH của hộ trong sản xuất nông nghiệp tại ba xã nghiên cứu
• 4.5.2.1. Các yếu tố bên ngoài
• 4.5.3. Những thuận lợi và khó khăn của người dân trong việc vận dụng các kiến thức bản địa trong thích ứng với BĐKH
• 4.5.4. Các đề xuất giải pháp phát triển kiến thức bản địa của người dân tộc thiểu số trong thích ứng với BĐKH
• 4.5.4.1. Xây dựng hệ thống thủy lợi điều tiết nước hợp lý
• 4.5.4.2. Chuyển dịch cơ cấu cây trồng, quy hoạch vùng sản xuất thích ứng với vùng
• 4.5.4.3. Một số ý kiến đề xuất để phát triển sản xuất nông nghiệp trong thời gian tới
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nghiên cứu kiến thức bản địa trong nông nghiệp tại Ba Bể

Nghiên cứu kiến thức bản địa trong nông nghiệp tại Ba Bể là một chủ đề quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, với đặc điểm địa lý và khí hậu đa dạng, đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong sản xuất nông nghiệp. Việc áp dụng kiến thức bản địa của đồng bào dân tộc thiểu số không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn góp phần bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững.

1.1. Đặc điểm tự nhiên và xã hội của huyện Ba Bể

Huyện Ba Bể có địa hình phức tạp với nhiều sông, suối và núi cao. Điều này ảnh hưởng đến điều kiện sản xuất nông nghiệp. Dân số chủ yếu là các dân tộc thiểu số, họ có những kiến thức bản địa phong phú về canh tác và bảo vệ môi trường.

1.2. Tác động của biến đổi khí hậu đến nông nghiệp

Biến đổi khí hậu đã gây ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp. Nông dân cần áp dụng các biện pháp thích ứng để giảm thiểu thiệt hại.

II. Vấn đề và thách thức trong nông nghiệp tại Ba Bể

Sản xuất nông nghiệp tại Ba Bể đang đối mặt với nhiều thách thức do biến đổi khí hậu. Những vấn đề như thiếu nước, sâu bệnh gia tăng và thay đổi khí hậu đã làm giảm năng suất cây trồng. Việc nhận thức và áp dụng kiến thức bản địa là cần thiết để giải quyết những vấn đề này.

2.1. Thiếu nước và ảnh hưởng đến sản xuất

Thiếu nước là một trong những vấn đề lớn nhất mà nông dân Ba Bể phải đối mặt. Nhiều hộ gia đình không có đủ nước để tưới tiêu, dẫn đến năng suất giảm sút.

2.2. Sự gia tăng sâu bệnh và dịch bệnh

Sự thay đổi khí hậu đã tạo điều kiện cho sâu bệnh phát triển mạnh mẽ. Nông dân cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa và sử dụng kiến thức bản địa để quản lý dịch bệnh hiệu quả.

III. Phương pháp nghiên cứu và giải pháp thích ứng

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp thu thập số liệu từ thực địa và phỏng vấn nông dân để hiểu rõ hơn về kiến thức bản địa trong sản xuất nông nghiệp. Các giải pháp thích ứng bao gồm cải thiện kỹ thuật canh tác và sử dụng giống cây trồng phù hợp.

3.1. Phương pháp thu thập số liệu

Sử dụng phương pháp phỏng vấn và khảo sát để thu thập thông tin từ nông dân về các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.

3.2. Giải pháp canh tác bền vững

Áp dụng các kỹ thuật canh tác truyền thống kết hợp với hiện đại để nâng cao năng suất và bảo vệ môi trường. Việc này giúp nông dân thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc áp dụng kiến thức bản địa đã giúp nông dân Ba Bể cải thiện năng suất cây trồng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Các mô hình canh tác mới đã được thử nghiệm và cho thấy hiệu quả tích cực.

4.1. Mô hình canh tác hiệu quả

Một số mô hình canh tác mới đã được áp dụng thành công, giúp nông dân tăng năng suất và giảm thiểu rủi ro do thời tiết bất lợi.

4.2. Đánh giá tác động của kiến thức bản địa

Nghiên cứu cho thấy kiến thức bản địa đóng vai trò quan trọng trong việc giúp nông dân ứng phó với biến đổi khí hậu. Việc kết hợp giữa kiến thức truyền thống và khoa học hiện đại là cần thiết.

V. Kết luận và triển vọng tương lai

Nghiên cứu về kiến thức bản địa trong nông nghiệp tại Ba Bể cho thấy tiềm năng lớn trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu. Cần có các chính sách hỗ trợ để phát triển và bảo tồn kiến thức bản địa của đồng bào dân tộc thiểu số.

5.1. Tầm quan trọng của kiến thức bản địa

Kiến thức bản địa không chỉ giúp nông dân ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn bảo tồn văn hóa và truyền thống của các dân tộc thiểu số.

5.2. Đề xuất chính sách hỗ trợ

Cần có các chính sách hỗ trợ từ chính quyền để phát triển kiến thức bản địa và nâng cao năng lực cho nông dân trong sản xuất nông nghiệp.