Nghiên Cứu Về Hoạt Động Của Hội Đồng Dân Tộc Và Các Ủy Ban Của Quốc Hội Việt Nam

• Tác giả: Trần Văn Thuân
• Người hướng dẫn: Đinh Xuân Thảo
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
• Đề tài: Nghiên Cứu Về Hoạt Động Của Hội Đồng Dân Tộc Và Các Ủy Ban Của Quốc Hội Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc
• 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài
• 1.1.3. Tóm lƣợc các kết quả nghiên cứu từ cách tiếp cận của Luận án
• 1.1.4. Những vấn đề Luận án cần tiếp tục giải quyết
• 1.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 1.2.1. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.2.2. Lý thuyết nghiên cứu
• 1.2.3. Các giả thuyết nghiên cứu
• 1.3. Kết luận Chƣơng 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI
• 2.1. VỊ TRÍ, VAI TRÒ, KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI
• 2.1.1. Vị trí, vai trò của HĐDT, các Ủy ban
• 2.1.2. Khái niệm, đặc điểm hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 2.2. PHƢƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN
• 2.2.1. Phiên họp toàn thể
• 2.2.2. Hoạt động của các cơ cấu bên trong HĐDT, các Ủy ban
• 2.2.3. Hoạt động của HĐDT, các Ủy ban đặt trong mối quan hệ với hoạt động của các cơ quan, tổ chức hữu quan
• 2.3. YÊU CẦU ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN
• 2.3.1. Bảo đảm hiệu lực pháp lý cao nhất của Hiến pháp
• 2.3.2. Bảo đảm tính khách quan. Góp phần phản ánh ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Minh định rõ các nguyên tắc hoạt động của HĐDT, các Ủy ban và bảo đảm thực hiện đầy đủ các nguyên tắc này trong xác lập nhiệm vụ, quyền hạn cũng như trong thực tiễn hoạt động của HĐDT, các Ủy ban. Gia tăng giá trị hoạt động của HĐDT, các Ủy ban thông qua việc phát huy vai trò, trí tuệ, sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, các tầng lớp nhân dân
• 2.3.3. Tính thường xuyên phải được bảo đảm đầy đủ hơn trong hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 2.4. Kết luận Chƣơng 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI
• 3.1. HOẠT ĐỘNG CỦA HĐDT, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI QUA CÁC GIAI ĐOẠN VÀ THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA HĐDT, CÁC ỦY BAN
• 3.2. THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA HĐDT, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI HIỆN NAY
• 3.2.1. Thực tiễn hoạt động của HĐDT, các Ủy ban trong lĩnh vực lập pháp
• 3.2.2. Thực tiễn hoạt động giám sát của HĐDT, các Ủy ban
• 3.2.3. Thực tiễn hoạt động kiến nghị của HĐDT, các Ủy ban
• 3.2.4. Phƣơng thức hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 3.2.5. Về bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, về sự chỉ đạo, điều hòa phối hợp hoạt động của UBTVQH đối với hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 3.3. THỰC TRẠNG CÁC ĐIỀU KIỆN BẢO ĐẢM VỀ BỘ MÁY GIÚP VIỆC, VỀ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH
• 3.3.1. Về bộ máy giúp việc
• 3.3.2. Nguồn lực tài chính dành cho hoạt động của HĐDT, các Ủy ban chưa tương xứng
• 3.4. Kết luận Chƣơng 3
• 4. CHƯƠNG 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI
• 4.1. QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI
• 4.1.1. Tăng cƣờng và tiếp tục đổi mới một bước phƣơng thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với hoạt động của HĐDT, các Ủy ban. Bảo đảm vị trí, vai trò mang tính chất “trụ cột” của HĐDT, các Ủy ban trong hoạt động của QH
• 4.1.2. Hoạt động của HĐDT, các Ủy ban phải được quy định bằng pháp luật một cách nhất quán, đầy đủ, cụ thể, phù hợp với yêu cầu thực tế. Kế thừa những kinh nghiệm quý báu trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật về hoạt động của HĐDT, các Ủy ban của QH nước ta; đồng thời tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm hoạt động của hệ thống Ủy ban QH các nước
• 4.2. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI
• 4.2.1. Xác lập và vận hành tổ chức Đảng ở cấp độ HĐDT, các Ủy ban
• 4.2.2. Tăng cƣờng vai trò, trách nhiệm của UBTVQH trong chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 4.2.3. Hoàn thiện pháp luật về hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 4.2.4. Về phƣơng thức hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 4.2.5. Đáp ứng nhu cầu thực tế về các điều kiện bảo đảm hoạt động của HĐDT, các Ủy ban
• 4.3. Kết luận Chƣơng 4
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
• DANH MỤC BẢNG VÀ PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Về Hội Đồng Dân Tộc Quốc Hội

Nghiên cứu về Hội đồng Dân tộc của Quốc hội và các Ủy ban của Quốc hội Việt Nam là một lĩnh vực quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Các nghiên cứu trước đây đã cung cấp những hiểu biết ban đầu về cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn cần được làm sáng tỏ, đặc biệt là về hiệu quả hoạt động, cơ chế phối hợp và các yếu tố đảm bảo tính đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số Việt Nam. Luận án này sẽ tập trung vào việc phân tích sâu sắc hơn về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động của các cơ quan này.

1.1. Tình Hình Nghiên Cứu Về Hội Đồng Dân Tộc Hiện Nay

Các công trình nghiên cứu về Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội đã được quan tâm nhiều hơn trong thời gian qua, tuy nhiên, số lượng các công trình nghiên cứu một cách toàn diện về hoạt động của các cơ quan này còn rất ít. Nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban còn để ngỏ, như khái niệm, đặc điểm, phương thức hoạt động, các yêu cầu đối với hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban.

1.2. Các Vấn Đề Cần Giải Quyết Trong Nghiên Cứu Về Quốc Hội

Nghiên cứu cần làm rõ khái niệm, đặc điểm, phương thức hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban; luận chứng đầy đủ, sát thực về các yêu cầu đối với hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban; đánh giá thực tiễn hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban một cách toàn diện, đầy đủ; tìm kiếm các giải pháp phù hợp với tình hình mới cũng như vị trí, vai trò của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban.

II. Cơ Sở Lý Luận Về Hoạt Động Của Hội Đồng Dân Tộc Quốc Hội

Để hiểu rõ về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, cần phải xác định rõ vị trí, vai trò, khái niệm và đặc điểm hoạt động của các cơ quan này. Hội đồng Dân tộc có vai trò quan trọng trong việc tham mưu cho Quốc hội về các vấn đề liên quan đến dân tộc thiểu số Việt Nam, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Các Ủy ban của Quốc hội có chức năng thẩm tra các dự án luật, nghị quyết và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước. Hoạt động của các cơ quan này phải đảm bảo tính khách quan, minh bạch và phản ánh ý chí, nguyện vọng của nhân dân.

2.1. Vị Trí Vai Trò Của Hội Đồng Dân Tộc Trong Quốc Hội

Hội đồng Dân tộc có vị trí là một trong những cơ quan của Quốc hội, có trách nhiệm nghiên cứu và kiến nghị với Quốc hội về các vấn đề dân tộc. Hội đồng Dân tộc có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm quyền bình đẳng giữa các dân tộc thiểu số Việt Nam, giám sát việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước.

2.2. Khái Niệm Và Đặc Điểm Hoạt Động Của Các Ủy Ban

Các Ủy ban của Quốc hội là các cơ quan chuyên môn của Quốc hội, có trách nhiệm thẩm tra các dự án luật, nghị quyết và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước. Hoạt động của các Ủy ban mang tính chuyên sâu, đòi hỏi các thành viên phải có kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực được phân công.

2.3. Phương Thức Hoạt Động Của Hội Đồng Dân Tộc Và Ủy Ban

Phương thức hoạt động của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban bao gồm phiên họp toàn thể, hoạt động của các cơ cấu bên trong và hoạt động phối hợp với các cơ quan, tổ chức hữu quan. Các phiên họp toàn thể là nơi các thành viên thảo luận và quyết định các vấn đề quan trọng. Hoạt động của các cơ cấu bên trong giúp Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban thực hiện các nhiệm vụ cụ thể.

III. Thực Trạng Hoạt Động Của Hội Đồng Dân Tộc Và Ủy Ban QH

Thực tiễn hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội hiện nay cho thấy, bên cạnh những kết quả quan trọng đạt được, vẫn còn những bất cập, tồn tại trong hoạt động lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Một nguyên nhân quan trọng là hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban vẫn còn có những khoảng cách nhất định, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu của thực tiễn. Nhiều vấn đề vướng mắc, hạn chế cả về khuôn khổ pháp lý cũng như từ thực tiễn hoạt động của các cơ quan này cũng đã bộc lộ, đòi hỏi phải được giải quyết một cách đồng bộ.

3.1. Hoạt Động Lập Pháp Của Hội Đồng Dân Tộc Và Ủy Ban

Trong lĩnh vực lập pháp, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban tham gia vào quá trình xây dựng và thẩm tra các dự án luật, nghị quyết. Tuy nhiên, chất lượng thẩm tra đôi khi còn hạn chế, chưa phát hiện và kiến nghị đầy đủ các vấn đề bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn.

3.2. Hoạt Động Giám Sát Của Hội Đồng Dân Tộc Và Ủy Ban

Trong hoạt động giám sát, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban thực hiện giám sát việc thực hiện luật, nghị quyết và các chính sách của Nhà nước. Tuy nhiên, hiệu quả giám sát còn chưa cao, chưa có nhiều kiến nghị được các cơ quan nhà nước tiếp thu và giải quyết.

3.3. Các Điều Kiện Đảm Bảo Hoạt Động Của Hội Đồng Dân Tộc

Các điều kiện đảm bảo hoạt động của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban, như bộ máy giúp việc và nguồn lực tài chính, còn chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ. Số lượng cán bộ giúp việc còn ít, trình độ chuyên môn chưa đồng đều. Nguồn lực tài chính dành cho hoạt động của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban còn hạn hẹp.

IV. Giải Pháp Hoàn Thiện Hoạt Động Hội Đồng Dân Tộc Quốc Hội

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, cần có những giải pháp đồng bộ về thể chế, tổ chức và hoạt động. Cần tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban. Đồng thời, cần hoàn thiện pháp luật về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, đảm bảo tính nhất quán, đầy đủ và cụ thể. Bên cạnh đó, cần tăng cường vai trò, trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban.

4.1. Tăng Cường Lãnh Đạo Của Đảng Với Hội Đồng Dân Tộc

Cần tăng cường và tiếp tục đổi mới một bước phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban. Điều này đòi hỏi sự quan tâm sâu sắc hơn của Đảng đối với công tác dân tộc, cũng như việc xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc có đủ phẩm chất và năng lực.

4.2. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Hoạt Động Của Quốc Hội

Hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban phải được quy định bằng pháp luật một cách nhất quán, đầy đủ, cụ thể, phù hợp với yêu cầu thực tế. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật hiện hành về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi và hiệu quả.

4.3. Nâng Cao Vai Trò Của Ủy Ban Thường Vụ Quốc Hội

Tăng cường vai trò, trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần chủ động hơn trong việc xây dựng chương trình công tác, phân công nhiệm vụ và đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Nghiên Cứu Về Hội Đồng Dân Tộc QH

Kết quả nghiên cứu về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội có thể được ứng dụng trong quá trình sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng có thể được sử dụng để đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác dân tộc và cán bộ giúp việc cho Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban.

5.1. Ứng Dụng Trong Sửa Đổi Văn Bản Pháp Luật

Các kiến nghị, giải pháp được đề xuất trong nghiên cứu có thể được xem xét, tham khảo trong quá trình sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội.

5.2. Ứng Dụng Trong Đào Tạo Cán Bộ Dân Tộc

Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác dân tộc, giúp cán bộ nâng cao kiến thức và kỹ năng trong lĩnh vực này.

VI. Kết Luận Về Nghiên Cứu Hội Đồng Dân Tộc Quốc Hội

Nghiên cứu về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động của các cơ quan này, góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Về Quốc Hội

Nghiên cứu về hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Hội Đồng Dân Tộc

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn về các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, đặc biệt là về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan này và các cơ quan nhà nước khác, cũng như về vai trò của Hội đồng Dân tộc trong việc bảo đảm quyền của người dân tộc thiểu số.