Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu đa dạng các loài thực vật có tinh dầu ở khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt, tỉnh Nghệ An

• Tác giả: Nguyễn Thành Chung
• Người hướng dẫn: Ts. Đỗ Ngọc Đài
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Thực vật học
• Đề tài: Nghiên cứu đa dạng các loài thực vật có tinh dầu ở Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt, tỉnh Nghệ An
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Mục tiêu nghiên cứu. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Bố cục của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Vai trò và ứng dụng của tinh dầu
• 1.2. Tinh dầu, đặc tính và giá trị của tinh dầu
• 1.3. Tình hình nghiên cứu tinh dầu và hoạt tính sinh học của tinh dầu trên thế giới
• 1.4. Họ Ngọc lan (Magnoliaceae)
• 1.5. Họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae)
• 1.6. Nghiên cứu về các loài thực vật có mạch và thực vật có tinh dầu ở Việt Nam
• 1.7. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của Khu BTTN Pù Hoạt
• 1.7.1. Điều kiện tự nhiên Khu BTTN Pù Hoạt
• 1.7.2. Vị trí địa lý
• 1.7.3. Địa hình, địa thế
• 1.7.4. Địa chất, đất đai
• 1.7.5. Khí hậu, thuỷ văn
• 1.7.6. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 1.7.6.1. Dân số, dân tộc, lao động và sự phân bố dân cư
• 1.7.6.2. Đời sống kinh tế - xã hội
• 1.8. Khu hệ thực vật ở Khu BTTN Pù Hoạt
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. Nội dung nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Phương pháp kế thừa tài liệu
• 2.4.2. Phương pháp nghiên cứu điều tra thực địa
• 2.4.3. Xác định điểm và tuyến nghiên cứu
• 2.4.4. Phương pháp thu mẫu và xử lý sơ bộ mẫu ngoài thực địa
• 2.4.5. Phương pháp xử lý và phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm
• 2.4.6. Phương pháp đánh giá tính đa dạng của thực vật có tinh dầu
• 2.4.7. Nghiên cứu tách chiết và phân tích thành phần hoá học của tinh dầu
• 2.4.8. Thu thập mẫu và chưng cất tinh dầu
• 2.4.9. Phương pháp định lượng tinh dầu
• 2.4.10. Phương pháp phân tích thành phần hoá học tinh dầu
• 2.4.11. Phương pháp đánh giá tinh dầu
• 2.4.12. Phương pháp đánh giá hoạt tính kháng VSV kiểm định
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đa dạng các loài thực vật có tinh dầu ở Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt
• 3.1.1. Đa dạng về bậc ngành
• 3.1.2. Đa dạng về bậc họ
• 3.1.3. Đa dạng về bậc chi
• 3.2. So sánh thành phần loài cây tinh dầu ở Khu BTTN Pù Hoạt với VQG Pù Mát và Việt Nam
• 3.3. Các loài thực vật bổ sung cho hệ thực vật Việt Nam
• 3.4. Lãnh công quảng tây (Fissistigma kwangsiensis Tsiang & P.)
• 3.5. Gừng lá bắc cong (Zingiber recurvatum S.)
• 3.6. Ngải tiên (Hedychium villosum var.)
• 3.7. Đa dạng về dạng thân
• 3.8. Đa dạng về giá trị sử dụng
• 3.9. Đa dạng về giá trị bảo tồn
• 3.10. Đặc điểm nhận dạng các loài thực vật được nghiên cứu thành phần hoá học tinh dầu
• 3.10.1. Họ Ngọc lan (Magnoliaceae)
• 3.10.2. Họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae)
• 3.11. Hàm lượng, thành phần hóa học tinh dầu và hoạt tính sinh học của một số loài cây có tinh dầu ở Khu BTTN Pù Hoạt, tỉnh Nghệ An
• 3.11.1. Hàm lượng tinh dầu của một số loài thực vật ở Khu BTTN Pù Hoạt
• 3.11.2. Thành phần hóa học tinh dầu của một số loài thực vật ở Khu BTTN Pù Hoạt, tỉnh Nghệ An
• 3.11.2.1. Họ Ngọc lan (Magnoliaceae)
• 3.11.2.2. Họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae)
• 3.11.3. Hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định và kháng ấu trùng muỗi của một số loài thực vật chứa tinh dầu ở Khu BTTN Pù Hoạt
• 3.11.3.1. Hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định
• 3.11.3.1.1. Họ Ngọc lan (Magnoliaceae)
• 3.11.3.1.2. Họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae)
• 3.11.3.2. Hoạt tính kháng ấu trùng muỗi của một số mẫu tinh dầu ở Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: THÀNH PHẦN LOÀI THỰC VẬT CÓ TINH DẦU Ở KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN PÙ HOẠT, NGHỆ AN
• PHỤ LỤC 2: BẢNG PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN HOÁ HỌC TINH DẦU CỦA MỘT SỐ LOÀI THUỘC MỘT SỐ HỌ THỰC VẬT Ở KHU BTTN PÙ HOẠT
• PHỤ LỤC 3: HÌNH ẢNH ĐIỀU TRA THỰC ĐỊA VÀ MỘT SỐ LOÀI THỰC VẬT CÓ TINH DẦU Ở KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN PÙ HOẠT
• PHỤ LỤC 4: SẮC KÝ ĐỒ CỦA CÁC LOÀI ĐƯỢC PHÂN TÍCH TINH DẦU

I. Tổng quan về nghiên cứu đa dạng thực vật có tinh dầu tại Pù Hoạt

Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt, Nghệ An, là một trong những khu vực có sự đa dạng sinh học phong phú. Nghiên cứu về đa dạng sinh học và thực vật có tinh dầu tại đây không chỉ giúp hiểu rõ hơn về hệ sinh thái mà còn mở ra cơ hội khai thác bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên. Các loài thực vật có tinh dầu đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực như dược phẩm, thực phẩm và mỹ phẩm. Việc nghiên cứu này sẽ cung cấp thông tin quý giá cho việc bảo tồn và phát triển bền vững.

1.1. Đặc điểm sinh thái của khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt

Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt có địa hình đa dạng với nhiều loại hình sinh thái khác nhau. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nhiều loài thực vật, đặc biệt là các loài có tinh dầu. Các yếu tố như khí hậu, đất đai và độ cao ảnh hưởng lớn đến sự phân bố và đa dạng của thực vật tại đây.

1.2. Tầm quan trọng của nghiên cứu thực vật có tinh dầu

Nghiên cứu về thực vật có tinh dầu không chỉ giúp xác định các loài mới mà còn đánh giá giá trị kinh tế và ứng dụng của chúng. Tinh dầu từ các loài thực vật này có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y học đến công nghiệp thực phẩm.

II. Vấn đề và thách thức trong nghiên cứu thực vật có tinh dầu

Mặc dù có nhiều tiềm năng, việc nghiên cứu thực vật có tinh dầu tại Pù Hoạt cũng gặp phải nhiều thách thức. Các vấn đề như biến đổi khí hậu, khai thác quá mức và ô nhiễm môi trường đang đe dọa đến sự tồn tại của nhiều loài thực vật. Việc bảo tồn và phát triển bền vững là rất cần thiết để đảm bảo nguồn tài nguyên này không bị cạn kiệt.

2.1. Tác động của biến đổi khí hậu đến đa dạng thực vật

Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến sự phân bố và sinh trưởng của các loài thực vật. Nhiệt độ tăng cao và sự thay đổi lượng mưa có thể làm giảm khả năng sinh trưởng của các loài thực vật có tinh dầu, từ đó ảnh hưởng đến nguồn cung tinh dầu.

2.2. Nguy cơ từ khai thác và ô nhiễm môi trường

Khai thác quá mức và ô nhiễm môi trường là những yếu tố chính đe dọa đến sự tồn tại của các loài thực vật có tinh dầu. Việc sử dụng hóa chất trong nông nghiệp và công nghiệp có thể làm giảm chất lượng và số lượng tinh dầu.

III. Phương pháp nghiên cứu đa dạng thực vật có tinh dầu

Để nghiên cứu đa dạng thực vật có tinh dầu, các phương pháp điều tra thực địa và phân tích hóa học được áp dụng. Việc thu thập mẫu và phân tích thành phần hóa học của tinh dầu giúp xác định các loài thực vật và đánh giá hoạt tính sinh học của chúng. Các phương pháp này không chỉ đảm bảo tính chính xác mà còn giúp phát hiện ra các loài mới.

3.1. Phương pháp điều tra thực địa

Phương pháp điều tra thực địa bao gồm việc thu thập mẫu thực vật tại các khu vực khác nhau trong Khu Bảo tồn. Các mẫu được ghi chép cẩn thận về vị trí, điều kiện sinh thái và đặc điểm hình thái.

3.2. Phân tích thành phần hóa học của tinh dầu

Sau khi thu thập mẫu, các mẫu tinh dầu sẽ được chưng cất và phân tích bằng các phương pháp sắc ký để xác định thành phần hóa học. Việc này giúp đánh giá chất lượng và hoạt tính sinh học của tinh dầu từ các loài thực vật.

IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu cho thấy Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt có sự đa dạng cao về các loài thực vật có tinh dầu. Nghiên cứu đã ghi nhận nhiều loài mới và đánh giá được hoạt tính kháng vi sinh vật của các mẫu tinh dầu. Những kết quả này không chỉ có giá trị khoa học mà còn có thể ứng dụng trong thực tiễn, đặc biệt trong lĩnh vực dược phẩm và mỹ phẩm.

4.1. Đa dạng các loài thực vật có tinh dầu

Nghiên cứu đã xác định được nhiều loài thực vật có tinh dầu mới, góp phần làm phong phú thêm hệ thực vật Việt Nam. Các loài này có tiềm năng lớn trong việc phát triển các sản phẩm từ thiên nhiên.

4.2. Hoạt tính kháng vi sinh vật của tinh dầu

Nhiều mẫu tinh dầu đã được thử nghiệm và cho thấy hoạt tính kháng vi sinh vật đáng kể. Điều này mở ra cơ hội cho việc phát triển các sản phẩm dược phẩm tự nhiên từ các loài thực vật có tinh dầu.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của nghiên cứu

Nghiên cứu về đa dạng thực vật có tinh dầu tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt đã cung cấp nhiều thông tin quý giá. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu và bảo tồn các loài thực vật này để đảm bảo sự phát triển bền vững. Việc kết hợp giữa nghiên cứu khoa học và thực tiễn sẽ giúp khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên.

5.1. Tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học

Bảo tồn đa dạng sinh học là rất cần thiết để duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Các loài thực vật có tinh dầu không chỉ có giá trị kinh tế mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của môi trường.

5.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các loài thực vật có tinh dầu, đặc biệt là các loài mới được phát hiện. Việc này sẽ giúp phát triển các sản phẩm từ thiên nhiên và bảo tồn nguồn tài nguyên quý giá này.