Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu chế phẩm phytoestrogen từ phôi đậu tương

• Tác giả: Lê Minh Châu
• Người hướng dẫn: PGS.TS Đỗ Thị Hoa Viên
• Trường học: Đại học Bách Khoa Hà Nội
• Chuyên ngành: Công nghệ Sinh học
• Đề tài: Nghiên Cứu Chế Phẩm Phytoestrogen Từ Phôi Đậu Tương
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Cây đậu tương và phôi đậu tương
• 1.2. Tình hình sản xuất tiêu thụ đậu tương tại Việt Nam
• 1.3. Thành phần hóa học phôi đậu tương
• 1.4. Thành phần các chất có hoạt tính sinh học trong phôi đậu tương
• 1.5. Tổng quan về phytoestrogen
• 1.6. Phytoestrogen trong phôi đậu tương
• 1.7. Khả dụng sinh học của phytoestrogen đậu tương
• 1.8. Lợi ích của phytoestrogen aglycone đậu tương và các chất chuyển hóa của chúng với sức khỏe con người
• 1.9. Tính an toàn của phytoestrogen đậu tương
• 1.10. Các phương pháp chiết xuất phytoestrogen
• 1.10.1. Các phương pháp truyền thống
• 1.10.2. Các phương pháp hiện đại
• 1.10.3. Phương pháp chiết xuất phytoestrogen phôi đậu tương
• 1.11. Sự chuyển hóa phytoestrogen glucoside đậu tương thành aglycone
• 1.11.1. Sự chuyển hóa phytoestrogen glucoside bằng enzyme
• 1.11.2. Sự chuyển hóa phytoestrogen glucoside bằng vi sinh vật
• 1.12. Phương pháp tinh sạch phytoestrogen aglycone
• 1.13. Các sản phẩm có chứa phytoestrogen từ đậu tương
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Phôi đậu tương
• 2.2. Động vật thực nghiệm
• 2.3. Thiết bị thí nghiệm
• 2.4. Bố trí thí nghiệm và phương pháp nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp đánh giá và xử lý nguyên liệu
• 2.6. Xây dựng chế độ chiết xuất phytoestrogen
• 2.7. Phương pháp thu nhận phytoestrogen aglycone
• 2.8. Phương pháp đánh giá khả năng chống oxy hóa của các cao chiết phytoestrogen
• 2.9. Phương pháp đánh giá hoạt tính phytoestrogen in vivo
• 2.10. Xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
• 3.1. Đánh giá và xử lý nguyên liệu
• 3.2. Đánh giá hàm lượng tạp chất phôi đậu tương
• 3.3. Đặc tính bột phôi đậu tương
• 3.4. Đặc tính bột phôi đậu tương đã loại lipid
• 3.5. Xây dựng chế độ chiết xuất phytoestrogen
• 3.6. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất phytoestrogen
• 3.7. Tối ưu hóa bằng phương pháp đáp ứng bề mặt. Thu nhận phytoestrogen aglycone
• 3.8. Thu nhận cao phytoestrogen tổng
• 3.9. Chuyển hóa phytoestrogen glucoside thành aglycone bằng enzyme β-glucosidase
• 3.10. Chuyển hóa phytoestrogen glucoside thành aglycone bằng enzyme cellulase
• 3.11. So sánh hiệu quả quá trình thủy phân glucoside bằng enzyme β-glucosidase và cellulase
• 3.12. Tinh sạch phytoestrogen aglycone
• 3.13. Đánh giá khả năng chống oxy hóa của các cao chiết phytoestrogen
• 3.13.1. Đánh giá khả năng quét gốc tự do DPPH các cao chiết phytoestrogen
• 3.13.2. Đánh giá năng lực khử sắt các cao chiết phytoestrogen
• 3.14. Đánh giá hoạt tính phytoestrogen in vivo
• 3.14.1. Thử nghiệm liều phytoestrogen an toàn trên chuột BALB/c
• 3.14.2. Ảnh hưởng của cao chiết phytoestrogen đến trọng lượng chuột thí nghiệm
• 3.14.3. Ảnh hưởng của cao chiết phytoestrogen đến khối lượng tử cung
• 3.14.4. Ảnh hưởng của cao chiết phytoestrogen đến số lượng noãn trứng
• 3.14.5. Ảnh hưởng của cao chiết phytoestrogen đến hàm lượng estradiol
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về phytoestrogen và phôi đậu tương

Phytoestrogen là các hợp chất tự nhiên có khả năng tương tác với thụ thể estrogen trong cơ thể con người, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Nghiên cứu cho thấy rằng phytoestrogen có mặt trong nhiều bộ phận của cây đậu tương, nhưng phôi đậu tương lại chứa hàm lượng phytoestrogen cao nhất. Việc khai thác các chế phẩm sinh học từ phôi đậu tương không chỉ giúp tận dụng nguồn nguyên liệu phong phú mà còn hỗ trợ trong việc phát triển các sản phẩm thực phẩm chức năng và dược phẩm. Theo nghiên cứu, phytoestrogen có tác dụng trong việc phòng chống ung thư, giảm cholesterol và các bệnh tim mạch. Đặc biệt, phytoestrogen có thể giúp cải thiện sức khỏe cho phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh.

1.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ đậu tương tại Việt Nam

Đậu tương là một trong những cây trồng chủ lực tại Việt Nam, với sản lượng ngày càng tăng. Tuy nhiên, phần lớn sản phẩm từ đậu tương được sử dụng làm thức ăn cho gia súc và nhiên liệu sinh học. Chỉ một phần nhỏ được sử dụng cho thực phẩm. Việc khai thác phôi đậu tương như một nguồn nguyên liệu cho chế phẩm dinh dưỡng và hợp chất tự nhiên là một hướng đi mới, giúp nâng cao giá trị kinh tế và giảm thiểu lãng phí trong sản xuất.

II. Phương pháp chiết xuất phytoestrogen

Các phương pháp chiết xuất phytoestrogen từ phôi đậu tương được chia thành hai nhóm chính: phương pháp truyền thống và phương pháp hiện đại. Phương pháp truyền thống thường sử dụng dung môi hữu cơ, trong khi các phương pháp hiện đại như chiết xuất bằng siêu âm hoặc áp suất cao đang được nghiên cứu để tối ưu hóa hiệu suất thu nhận. Việc áp dụng các công nghệ mới trong công nghệ sinh học cho phép thu nhận phytoestrogen với hàm lượng cao và độ tinh khiết tốt hơn. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả chiết xuất mà còn bảo toàn các hoạt chất sinh học trong phôi đậu tương.

2.1. Tối ưu hóa quy trình chiết xuất

Quy trình chiết xuất phytoestrogen cần được tối ưu hóa dựa trên các yếu tố như nhiệt độ, thời gian, và tỷ lệ nguyên liệu/dung môi. Nghiên cứu cho thấy rằng việc điều chỉnh các yếu tố này có thể làm tăng đáng kể hiệu suất thu nhận phytoestrogen. Sử dụng enzyme trong quá trình thủy phân glucoside thành aglycone cũng là một bước quan trọng giúp tăng cường khả năng hấp thụ của phytoestrogen trong cơ thể.

III. Đánh giá hoạt tính sinh học của phytoestrogen

Hoạt tính sinh học của phytoestrogen được đánh giá qua các thử nghiệm in vivo trên mô hình chuột. Kết quả cho thấy phytoestrogen có khả năng làm giảm triệu chứng mãn kinh và cải thiện sức khỏe sinh sản. Các thử nghiệm cho thấy rằng phytoestrogen từ phôi đậu tương có thể làm tăng hàm lượng estradiol trong máu, một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Hơn nữa, các cao chiết phytoestrogen cũng cho thấy khả năng chống oxy hóa tốt, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương.

3.1. Thử nghiệm hoạt tính estrogen in vivo

Các thử nghiệm trên chuột BALB/c cho thấy rằng việc bổ sung phytoestrogen từ phôi đậu tương có tác động tích cực đến trọng lượng và khối lượng tử cung. Kết quả cho thấy rằng phytoestrogen có thể hỗ trợ trong việc điều hòa hormone và cải thiện sức khỏe sinh sản. Đây là một dấu hiệu tích cực cho việc phát triển các sản phẩm từ phytoestrogen cho sức khỏe phụ nữ.

IV. Ý nghĩa thực tiễn và ứng dụng

Nghiên cứu về chế phẩm phytoestrogen từ phôi đậu tương không chỉ có ý nghĩa trong việc phát triển các sản phẩm dinh dưỡng mà còn có thể mở ra hướng đi mới trong ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm. Việc khai thác hiệu quả nguồn phôi đậu tương giúp giảm thiểu lãng phí và nâng cao giá trị kinh tế. Hơn nữa, các sản phẩm từ phytoestrogen có thể được ứng dụng trong y học, đặc biệt là trong việc điều trị các triệu chứng liên quan đến mãn kinh và các bệnh lý khác. Điều này không chỉ có lợi cho sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần phát triển bền vững ngành nông nghiệp.

4.1. Triển vọng phát triển sản phẩm mới

Với các kết quả nghiên cứu khả quan, việc phát triển các sản phẩm từ phytoestrogen có thể là một hướng đi mới cho ngành công nghiệp thực phẩm chức năng tại Việt Nam. Các sản phẩm này không chỉ đáp ứng nhu cầu sức khỏe của người tiêu dùng mà còn giúp nâng cao giá trị kinh tế cho nông sản trong nước. Điều này tạo cơ hội cho việc phát triển các sản phẩm an toàn và hiệu quả từ thiên nhiên.