Luận văn thạc sĩ về câu hỏi đuôi trong tiếng Anh: Đặc điểm ngôn ngữ và ứng dụng sư phạm

• Tác giả: Bùi Thị Ngọc Tuyền
• Người hướng dẫn: Assoc. Võ Đại Quang
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Linguistics
• Đề tài: Nghiên cứu về câu hỏi đuôi trong tiếng Anh: Đặc điểm ngôn ngữ và ứng dụng sư phạm
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hanoi

• CERTIFICATE OF ORIGINALITY
• ACKNOWLEDGEMENT
• ABSTRACT
• TABLE OF CONTENTS
• PART A. INTRODUCTION
• 1.1. Rationale of the study
• 1.2. Aims of the study
• 1.3. Objectives of the study
• 1.4. Research questions
• 1.5. Scope of the study
• 1.6. Significance of the study
• 1.7. Design of the study
• PART B. DEVELOPMENT
• 2.1. CHAPTER 1: LITERATURE REVIEW
• 2.1.1. Review of previous works related to the theme of this research
• 2.1.2. Review of theoretical background
• 2.1.2.1. Definition of questions
• 2.1.2.2. Classification of English questions
• 2.1.2.3. Definitions of tag questions
• 2.1.2.4. Operators
• 2.1.2.4.1. Operators for Negation
• 2.1.2.4.2. Operators for Interrogation
• 2.1.2.4.3. Operators for Emphasis
• 2.1.2.5. Definition of polarity
• 2.2. CHAPTER 2: METHODOLOGY
• 2.2.1. Research-governing orientations
• 2.2.2. Research questions revisited
• 2.2.3. Participants of the research
• 2.2.4. Research Instrument – Questionnaire
• 2.2.5. Principles for questionnaire formulation
• 2.2.6. Structure and purposes of questionnaire
• 2.2.7. Data collection procedures
• 2.2.8. Data analysis techniques
• 2.2.9. Summary
• 2.3. CHAPTER 3: FINDINGS AND DISCUSSIONS
• 2.3.1. The linguistic features of tag questions
• 2.3.2. Syntactic features of tag questions. Semantic features of tag questions
• 2.3.3. Other types of tags
• 2.3.4. Tags with imperatives
• 2.3.5. Tags with exclamative sentences
• 2.3.6. Common mistakes made by students when using tag questions
• 2.3.6.1. Wrong use of operators
• 2.3.6.2. Wrong use of pronouns
• 2.3.6.3. Wrong use of polarity
• 2.3.6.4. Intonation-related mistakes
• 2.3.7. The causes of students‟ mistakes in using tag questions
• 2.3.8. Teaching methods and learning materials
• 2.3.9. Students‟ poor competence and performance
• 2.3.10. Solutions to the problems
• 2.3.10.1. Solutions for teachers
• 2.3.10.2. Solutions for students
• 2.3.11. Pedagogical implications in teaching tag questions
• 2.3.12. Summary
• PART C. CONCLUSION
• 3.1. Limitations and suggestion for further study
• REFERENCES
• BIBLIOGRAPHY
• APPENDIX I
• LIST OF TABLES

I. Đặc điểm ngôn ngữ của câu hỏi đuôi

Câu hỏi đuôi, hay câu hỏi tách biệt, là một dạng câu hỏi đặc biệt trong tiếng Anh. Chúng thường xuất hiện trong giao tiếp hàng ngày và có cấu trúc ngữ pháp phức tạp. Đặc điểm ngôn ngữ của câu hỏi đuôi bao gồm các yếu tố như ngữ pháp tiếng Anh, ngữ nghĩa và ngữ điệu. Câu hỏi đuôi thường được hình thành bằng cách thêm một câu hỏi ngắn vào cuối một câu khẳng định. Ví dụ, câu "Bạn sống gần đây, phải không?" là một câu hỏi đuôi. Câu hỏi này không chỉ yêu cầu thông tin mà còn thể hiện sự xác nhận từ người nghe. Ngữ pháp tiếng Anh quy định rằng khi câu chính là khẳng định, câu hỏi đuôi sẽ ở dạng phủ định và ngược lại. Điều này tạo ra sự tương phản rõ rệt giữa hai phần của câu. Hơn nữa, ngữ điệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định ý nghĩa của câu hỏi đuôi. Một câu hỏi đuôi có thể được phát âm với ngữ điệu lên hoặc xuống, điều này có thể thay đổi ý nghĩa của câu hỏi. Do đó, việc hiểu rõ về câu hỏi đuôi là rất cần thiết cho việc giao tiếp hiệu quả trong tiếng Anh.

1.1. Các loại câu hỏi đuôi

Câu hỏi đuôi có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau dựa trên ngữ pháp tiếng Anh và ngữ nghĩa. Có hai loại chính là câu hỏi đuôi cùng cực (same polarity) và câu hỏi đuôi đối cực (opposite polarity). Câu hỏi đuôi cùng cực được sử dụng khi câu chính là khẳng định và câu hỏi đuôi cũng khẳng định, ví dụ: "Bạn thích cà phê, phải không?". Ngược lại, câu hỏi đuôi đối cực được sử dụng khi câu chính là khẳng định và câu hỏi đuôi là phủ định, ví dụ: "Bạn không thích trà, phải không?". Việc phân loại này giúp người học hiểu rõ hơn về cách sử dụng câu hỏi đuôi trong các tình huống giao tiếp khác nhau. Ngoài ra, ngữ điệu cũng có thể thay đổi tùy thuộc vào loại câu hỏi đuôi, điều này có thể ảnh hưởng đến cách mà người nghe hiểu câu hỏi. Sự hiểu biết về các loại câu hỏi đuôi sẽ giúp người học cải thiện khả năng giao tiếp và tránh những sai lầm phổ biến trong việc sử dụng câu hỏi đuôi.

II. Ứng dụng sư phạm của câu hỏi đuôi

Việc nghiên cứu về câu hỏi đuôi không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có nhiều ứng dụng sư phạm trong việc dạy và học tiếng Anh. Đặc biệt, trong môi trường lớp học, giáo viên có thể sử dụng câu hỏi đuôi để khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động giao tiếp. Câu hỏi đuôi có thể được sử dụng để kiểm tra sự hiểu biết của học sinh về một chủ đề cụ thể. Ví dụ, giáo viên có thể hỏi: "Chúng ta đã học về động từ khuyết thiếu, phải không?" để xác nhận kiến thức của học sinh. Hơn nữa, việc sử dụng câu hỏi đuôi trong các bài tập thực hành có thể giúp học sinh cải thiện kỹ năng giao tiếp và ngữ pháp tiếng Anh. Các hoạt động nhóm có thể được thiết kế để học sinh thực hành câu hỏi đuôi, từ đó nâng cao khả năng phản xạ và tự tin khi giao tiếp. Ngoài ra, việc phân tích các lỗi thường gặp khi sử dụng câu hỏi đuôi cũng giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy của mình, từ đó nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh.

2.1. Các phương pháp giảng dạy hiệu quả

Để dạy câu hỏi đuôi một cách hiệu quả, giáo viên cần áp dụng các phương pháp giảng dạy đa dạng. Một trong những phương pháp hiệu quả là sử dụng các tình huống giao tiếp thực tế để học sinh có thể thực hành. Ví dụ, giáo viên có thể tổ chức các buổi thảo luận nhóm, nơi học sinh được khuyến khích sử dụng câu hỏi đuôi để tương tác với nhau. Ngoài ra, việc sử dụng các trò chơi ngôn ngữ cũng là một cách thú vị để học sinh thực hành câu hỏi đuôi. Các trò chơi này không chỉ giúp học sinh ghi nhớ cấu trúc câu hỏi đuôi mà còn tạo ra một môi trường học tập vui vẻ và tích cực. Hơn nữa, giáo viên cũng nên cung cấp phản hồi kịp thời cho học sinh về cách sử dụng câu hỏi đuôi, từ đó giúp họ nhận ra và sửa chữa những lỗi sai. Việc áp dụng các phương pháp giảng dạy này sẽ giúp học sinh nắm vững câu hỏi đuôi và cải thiện khả năng giao tiếp trong tiếng Anh.

Tổng quan nghiên cứu

Tag question (câu hỏi tách biệt) là một dạng câu hỏi đặc biệt trong tiếng Anh, thường xuyên xuất hiện trong giao tiếp hàng ngày của người bản ngữ. Theo khảo sát tại Trường Trung học phổ thông Trần Phú, tỉnh Quảng Ninh, học sinh lớp 11 thường mắc nhiều lỗi khi sử dụng cấu trúc này, dẫn đến khó khăn trong giao tiếp hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích đặc điểm ngôn ngữ học của câu hỏi tách biệt, đồng thời xác định các lỗi phổ biến và đề xuất giải pháp sư phạm phù hợp để nâng cao kỹ năng sử dụng câu hỏi này cho học sinh. Nghiên cứu được thực hiện trên 90 học sinh lớp 11 tại Trường THPT Trần Phú, trong năm học 2013-2014. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn giúp giáo viên và học sinh cải thiện việc dạy và học câu hỏi tách biệt, góp phần nâng cao hiệu quả giao tiếp tiếng Anh trong môi trường học đường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về câu hỏi trong tiếng Anh, đặc biệt tập trung vào câu hỏi tách biệt với các khái niệm chính gồm:

• Cấu trúc câu hỏi tách biệt: Bao gồm mệnh đề chính (statement) và phần đuôi (tag), trong đó đuôi câu là một câu hỏi ngắn gắn vào cuối câu chính, có cấu trúc gồm trợ động từ và đại từ nhân xưng, tuân theo quy tắc về thì, ngôi và phủ định (polarity).

• Phân loại câu hỏi: Theo Quirk (1973), câu hỏi được chia thành Yes-No questions, Wh-questions, Alternative questions; câu hỏi tách biệt thuộc nhóm Yes-No questions do cấu trúc và cách trả lời.

• Polarity (tính phủ định/khẳng định): Câu chính và phần đuôi có tính phủ định trái ngược nhau (opposite polarity) hoặc cùng tính phủ định (same polarity). Ví dụ: "You are a student, aren’t you?" (điều khẳng định + phủ định), hoặc "Oh, so you are new assistant, are you?" (cùng tính phủ định).

• Intonation (ngữ điệu): Vai trò quan trọng trong việc truyền tải ý nghĩa câu hỏi tách biệt. Có bốn kiểu ngữ điệu chính: falling (giọng xuống), rising (giọng lên), falling-rising (giọng xuống rồi lên), và rising-falling. Ngữ điệu quyết định mục đích câu hỏi như xác nhận thông tin hay tìm kiếm sự đồng thuận.

• Các loại câu hỏi tách biệt đặc biệt: Bao gồm câu hỏi tách biệt với mệnh lệnh, câu cảm thán, câu echo tags và câu hỏi tách biệt không biến đổi (invariant tags).

Phương pháp nghiên cứu

• Đối tượng nghiên cứu: 90 học sinh lớp 11 tại Trường THPT Trần Phú, Quảng Ninh, độ tuổi 16-17, đã học tiếng Anh ít nhất 5 năm.

• Công cụ thu thập dữ liệu: Bảng câu hỏi gồm 23 câu, chia làm hai phần: 15 câu hỏi điền vào chỗ trống kiểm tra kiến thức cấu trúc câu hỏi tách biệt, 8 câu trắc nghiệm đánh giá hiểu biết về mục đích và ngữ điệu.

• Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu toàn bộ học sinh lớp 11 tại trường nhằm đảm bảo tính đại diện.

• Quy trình thu thập dữ liệu: Phát bảng câu hỏi, thu lại, tổng hợp và phân tích.

• Phương pháp phân tích: Kết hợp mô tả thống kê và phân tích định tính. Sử dụng bảng thống kê số lượng và tỷ lệ lỗi theo từng loại (cấu trúc, ngữ điệu, từ loại). Phân tích so sánh với các nghiên cứu trước và lý thuyết ngôn ngữ học.

• Thời gian nghiên cứu: Năm học 2013-2014.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm ngôn ngữ học của câu hỏi tách biệt:

   • Câu hỏi tách biệt gồm hai phần: mệnh đề chính và phần đuôi, tuân theo quy tắc về trợ động từ, đại từ nhân xưng và tính phủ định trái ngược hoặc cùng chiều.
   • Có 5 loại cấu trúc chính dựa trên sự kết hợp giữa tính phủ định và ngữ điệu (rising/falling).
   • Ngữ điệu đóng vai trò quyết định mục đích câu hỏi: ngữ điệu lên dùng để hỏi thực sự, ngữ điệu xuống dùng để xác nhận hoặc tìm sự đồng thuận.

2. Lỗi phổ biến của học sinh:

   • Tổng cộng 787 lỗi được ghi nhận, trong đó lỗi liên quan đến ngữ điệu chiếm 48% (380 lỗi), lỗi cấu trúc chiếm 37,7% (297 lỗi).
   • Trong lỗi cấu trúc, sai sót về trợ động từ (operators) chiếm 15,3%, sai đại từ (pronouns) 14%, sai về tính phủ định (polarity) 9%.
   • Lỗi ngữ điệu chủ yếu do học sinh không nhận thức đúng vai trò của ngữ điệu trong câu hỏi tách biệt, dẫn đến trả lời sai hoặc sử dụng ngữ điệu không phù hợp với mục đích câu hỏi.
   • Ví dụ, 90% học sinh trả lời sai câu hỏi "Snow isn’t white, is it?" khi không hiểu đúng ngữ điệu và ý nghĩa câu hỏi.

3. Nguyên nhân lỗi:

   • Phương pháp giảng dạy và tài liệu học tập tập trung chủ yếu vào cấu trúc ngữ pháp, bỏ qua khía cạnh ngữ nghĩa và ngữ điệu.
   • Học sinh thiếu thực hành giao tiếp và chưa hiểu sâu về các khái niệm như trợ động từ, phủ định, đại từ và ngữ điệu.
   • Áp lực thi cử khiến học sinh chú trọng làm bài tập hơn là luyện tập giao tiếp thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy câu hỏi tách biệt là cấu trúc phức tạp, đòi hỏi người học phải nắm vững cả về mặt ngữ pháp và ngữ điệu để sử dụng chính xác. Lỗi phổ biến về trợ động từ và đại từ phản ánh sự thiếu hiểu biết về quy tắc ngữ pháp cơ bản, trong khi lỗi ngữ điệu cho thấy học sinh chưa được trang bị kỹ năng nghe-nói phù hợp. So với các nghiên cứu trước, kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp dạy ngữ pháp với luyện tập ngữ điệu và giao tiếp thực tế. Việc trình bày dữ liệu qua bảng thống kê lỗi và biểu đồ phân bố lỗi theo loại sẽ giúp minh họa rõ ràng hơn mức độ và tính chất các lỗi của học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao kiến thức chuyên sâu cho giáo viên:

   • Tổ chức các khóa đào tạo về đặc điểm ngôn ngữ học của câu hỏi tách biệt, bao gồm cấu trúc, ngữ nghĩa và ngữ điệu.
   • Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Sở Giáo dục, trường THPT.

2. Cải tiến tài liệu giảng dạy và học tập:

   • Biên soạn giáo trình và tài liệu bổ sung tập trung vào ngữ điệu và mục đích giao tiếp của câu hỏi tách biệt.
   • Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Nhà xuất bản giáo dục, các chuyên gia ngôn ngữ.

3. Tăng cường thực hành giao tiếp và luyện ngữ điệu:

   • Thiết kế các hoạt động, trò chơi, bài tập giao tiếp có sử dụng câu hỏi tách biệt với các ngữ điệu khác nhau.
   • Thời gian: Liên tục trong năm học; Chủ thể: Giáo viên tiếng Anh.

4. Hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi tách biệt đúng cách:

   • Dạy học sinh nhận biết mục đích câu hỏi dựa trên ngữ điệu để trả lời chính xác, tránh nhầm lẫn giữa câu hỏi xác nhận và câu hỏi thực sự.
   • Thời gian: Trong các tiết học tiếng Anh; Chủ thể: Giáo viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông:

   • Nắm vững đặc điểm ngôn ngữ học câu hỏi tách biệt để thiết kế bài giảng hiệu quả, giảm thiểu lỗi của học sinh.

2. Học sinh và sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh:

   • Hiểu sâu về cấu trúc và ngữ điệu câu hỏi tách biệt, chuẩn bị tốt cho công tác giảng dạy tương lai.

3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng:

   • Tham khảo phương pháp nghiên cứu và kết quả phân tích lỗi để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về ngôn ngữ học giao tiếp.

4. Biên soạn giáo trình và tài liệu học tiếng Anh:

   • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng tài liệu phù hợp với đặc điểm người học Việt Nam, đặc biệt về ngữ điệu và giao tiếp.

Câu hỏi thường gặp

1. Câu hỏi tách biệt là gì?
   Câu hỏi tách biệt là câu hỏi gồm một mệnh đề khẳng định hoặc phủ định, kèm theo một phần đuôi nhỏ ở cuối câu nhằm xác nhận hoặc tìm sự đồng thuận, ví dụ: "You are coming, aren’t you?"

2. Tại sao học sinh thường mắc lỗi khi sử dụng câu hỏi tách biệt?
   Nguyên nhân chính là do thiếu hiểu biết về quy tắc ngữ pháp (trợ động từ, đại từ, phủ định) và không nhận thức đúng vai trò của ngữ điệu trong việc truyền tải ý nghĩa câu hỏi.

3. Ngữ điệu ảnh hưởng thế nào đến câu hỏi tách biệt?
   Ngữ điệu lên (rising intonation) thường biểu thị câu hỏi thực sự, mong đợi câu trả lời; ngữ điệu xuống (falling intonation) biểu thị câu hỏi xác nhận hoặc tìm sự đồng thuận.

4. Làm thế nào để trả lời câu hỏi tách biệt đúng?
   Câu trả lời dựa trên sự thật của mệnh đề chính, không phải phần đuôi. Ví dụ, với câu "Snow isn’t white, is it?" câu trả lời đúng là "Yes, it is" vì thực tế tuyên bố phủ định là sai.

5. Giáo viên có thể áp dụng giải pháp nào để cải thiện việc dạy câu hỏi tách biệt?
   Giáo viên nên kết hợp dạy ngữ pháp với luyện tập ngữ điệu, sử dụng các hoạt động giao tiếp thực tế, đồng thời cung cấp tài liệu đa dạng về ngữ điệu và mục đích câu hỏi.

Kết luận

• Câu hỏi tách biệt là cấu trúc phức tạp, bao gồm mệnh đề chính và phần đuôi, chịu ảnh hưởng bởi quy tắc trợ động từ, đại từ và tính phủ định.
• Ngữ điệu đóng vai trò then chốt trong việc xác định mục đích và ý nghĩa của câu hỏi tách biệt.
• Học sinh tại Trường THPT Trần Phú mắc nhiều lỗi về cấu trúc và ngữ điệu, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp.
• Nguyên nhân chính là do phương pháp giảng dạy chưa toàn diện và thiếu thực hành giao tiếp.
• Giải pháp bao gồm nâng cao năng lực giáo viên, cải tiến tài liệu, tăng cường luyện tập ngữ điệu và hướng dẫn trả lời câu hỏi đúng cách.

Hành động tiếp theo: Giáo viên và nhà quản lý giáo dục cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng dạy và học câu hỏi tách biệt, góp phần cải thiện kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh.