I. Tổng Quan Về Thu Hút Lao Động Nước Ngoài Kỹ Năng Cao
Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy dịch chuyển lao động quốc tế. Sự phát triển kinh tế và khoa học kỹ thuật làm giảm chi phí di chuyển, tạo điều kiện cho lao động di cư đến nơi có việc làm tốt hơn và thu nhập cao hơn. Theo ILO, số người di cư quốc tế và trong độ tuổi lao động đều tăng. Năm 2019, có khoảng 169 triệu lao động nhập cư quốc tế. Cách mạng công nghiệp 4.0 tái cấu trúc thị trường lao động, đòi hỏi người lao động nâng cấp kỹ năng. Các quốc gia tăng cường thu hút nhân tài nước ngoài để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng. Các FTA mở rộng cơ hội di chuyển thể nhân, đặc biệt là lao động có kỹ năng. ASEAN hướng đến tạo điều kiện cho dòng chảy tự do về lao động có kỹ năng. Một số quốc gia phát triển đã thực hiện các chính sách thu hút lao động di cư quốc tế vào các ngành nghề thiếu hụt. Việt Nam cũng dần quan tâm đến việc thu hút lao động có kỹ năng bằng cách nới lỏng các rào cản. Tuy nhiên, các chính sách này phần lớn mang tính đột xuất và chưa có phân tích cẩn thận về dòng dịch chuyển di cư quốc tế.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Lao Động Kỹ Năng Cao Trong Nền Kinh Tế
Lao động có kỹ năng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tri thức. Các hoạt động dựa trên tri thức ngày càng gia tăng, đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao. Các chính phủ và doanh nghiệp nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của vốn nhân lực này. Theo ILO, một số quốc gia đã đầu tư lớn vào giáo dục nhưng hệ thống đào tạo trong nước không thể theo kịp nhu cầu sử dụng lao động có kỹ năng. Điều này cho thấy sự cần thiết phải thu hút lao động có kỹ năng từ nước ngoài để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế.
1.2. Chính Sách Thu Hút Lao Động Kỹ Năng Cao Trên Thế Giới
Nhiều quốc gia đã thực hiện các chính sách để thu hút lao động có kỹ năng. Mỹ, Canada, Singapore, Nhật, Đức và Trung Quốc đã thu hút lao động di cư quốc tế vào các ngành nghề thiếu hụt như công nghệ thông tin. Các chính sách này bao gồm việc nới lỏng các rào cản đối với lao động có kỹ năng và thắt chặt các quy tắc nhập cảnh đối với lao động có kỹ năng thấp. Tuy nhiên, cần có những phân tích cẩn thận về dòng dịch chuyển di cư quốc tế để xây dựng các chính sách hiệu quả.
II. Thách Thức Thiếu Hụt Lao Động Kỹ Năng Tại Thị Trường Việt Nam
Việt Nam đang phát triển trong bối cảnh hội nhập quốc tế, FDI tăng đáng kể, tạo điều kiện cho dòng chảy lao động nước ngoài vào Việt Nam. Dòng vốn FDI tác động đến sự phát triển của thị trường lao động Việt Nam, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động sang các ngành sử dụng nhiều lao động có kỹ năng cao hơn. Tỷ trọng lao động trong một số ngành sản xuất áp dụng công nghệ cao đang gia tăng nhanh chóng, làm tăng nhu cầu sử dụng lao động có kỹ năng. Mặc dù có lực lượng lao động dồi dào, kỹ năng của lao động Việt Nam vẫn thấp hơn các nước trong khu vực. Sự thiếu hụt lao động kỹ năng cao đang ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ FDI của Việt Nam và hạn chế triển vọng tạo việc làm. Báo cáo xu hướng việc làm năm 2022 dự báo tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo của Việt Nam đến năm 2030 chiếm tỷ lệ cao trên 67%, cho thấy Việt Nam đang thiếu hụt lực lượng lao động có kỹ năng.
2.1. Tác Động Của Đầu Tư Nước Ngoài Đến Thị Trường Lao Động Việt Nam
Đầu tư nước ngoài (FDI) đã tác động không nhỏ tới sự phát triển của thị trường lao động Việt Nam. FDI thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động từ các ngành thâm dụng lao động phổ thông sang các ngành sử dụng nhiều lao động có kỹ năng cao hơn. Điều này tạo ra nhu cầu lớn về lao động có kỹ năng trong các ngành công nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên, kỹ năng của lao động Việt Nam vẫn còn hạn chế so với các nước trong khu vực, gây khó khăn cho việc đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài.
2.2. Đánh Giá Về Chất Lượng Nguồn Nhân Lực Việt Nam Trong Bối Cảnh 4.0
Báo cáo Mức độ sẵn sàng cho sản xuất tương lai năm 2018 của WEF & A.T, Kearney đã đánh giá Việt Nam là một trong các quốc gia phải chịu ảnh hưởng nhiều nhất về thiếu hụt nguồn nhân lực trong bối cảnh CMCN 4.0. Thứ hạng về chất lượng nguồn lao động có kỹ năng Việt Nam chỉ xếp thứ 81/100 và được đánh giá là chưa sẵn sàng cho giai đoạn này. Điều này cho thấy Việt Nam cần có những giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thu hút lao động có kỹ năng từ nước ngoài.
III. Giải Pháp Thu Hút Lao Động Nước Ngoài Có Kỹ Năng Vào Việt Nam
Lao động nước ngoài vào làm việc ở Việt Nam được kỳ vọng sẽ cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần nâng cao năng suất lao động xã hội. Họ tạo ra nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài, tạo môi trường cạnh tranh đối với lao động Việt Nam, góp phần chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực tại chỗ, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, việc xác định các nhân tố thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng mà thị trường lao động Việt Nam thực sự cần để bù đắp cho sự thiếu hụt về kỹ năng mà lao động Việt Nam chưa đáp ứng được cũng như phát huy những nhân tố này để thu hút và giữ chân lao động nước ngoài có kỹ năng cả về khía cạnh việc làm lẫn đào tạo tại chỗ chưa thực sự được nghiên cứu sâu sắc.
3.1. Vai Trò Của Lao Động Nước Ngoài Trong Phát Triển Kinh Tế
Lao động nước ngoài có kỹ năng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế của Việt Nam. Họ cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần nâng cao năng suất lao động xã hội. Họ cũng tạo ra môi trường cạnh tranh, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực tại chỗ. Việc thu hút và giữ chân lao động nước ngoài có kỹ năng là một yếu tố quan trọng để Việt Nam đạt được mục tiêu phát triển kinh tế.
3.2. Nghiên Cứu Về Các Nhân Tố Thu Hút Lao Động Nước Ngoài Kỹ Năng
Mặc dù tính cấp thiết về chủ đề nghiên cứu là vô cùng rõ ràng, các nghiên cứu xoay quanh việc thu hút lao động di cư nước ngoài còn rất hạn chế tại Việt Nam. Các nghiên cứu về lao động nước ngoài có kỹ năng vào Việt Nam cho tới thời điểm hiện tại phần lớn là các nghiên cứu định tính, trong khi các nghiên cứu định lượng và phân tích thực nghiệm lại hoàn toàn chưa được triển khai. Nguyên nhân của sự thiếu hụt này phần lớn xuất phát từ sự thiếu hụt dữ liệu về lao động nước ngoài có kỹ năng vào Việt Nam.
IV. Phân Tích Thực Nghiệm Các Yếu Tố Thu Hút Lao Động Kỹ Năng
Luận án "Nghiên cứu các nhân tố thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng vào Việt Nam" sẽ tiến hành phân tích các nhân tố thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng vào Việt Nam. Tác giả cũng phân tích xem liệu sự dịch chuyển tự do có ảnh hưởng đến sự đan xen kỹ năng của các luồng di cư liên quan đến công việc và liệu việc nới lỏng các biện pháp quản lý với việc di cư của lao động có kỹ năng cao có hiệu quả hay không. Từ kết quả nghiên cứu đó, Luận án đưa ra các giải pháp thu hút lao động kỹ năng cao.
4.1. Mô Hình Phân Tích Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Di Cư
Luận án sẽ sử dụng các mô hình phân tích để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định di cư của lao động nước ngoài có kỹ năng. Các nhân tố này có thể bao gồm mức lương, cơ hội việc làm, chất lượng cuộc sống, môi trường làm việc và các chính sách của chính phủ. Kết quả phân tích sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về động lực di cư của lao động có kỹ năng và xây dựng các chính sách thu hút hiệu quả.
4.2. Đánh Giá Hiệu Quả Của Các Chính Sách Hiện Hành
Luận án sẽ đánh giá hiệu quả của các chính sách hiện hành trong việc thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng. Việc đánh giá này sẽ giúp xác định những điểm mạnh và điểm yếu của các chính sách hiện hành và đề xuất các giải pháp để cải thiện hiệu quả của chúng. Điều này có thể bao gồm việc điều chỉnh các quy định về visa và giấy phép lao động, cải thiện môi trường làm việc và nâng cao chất lượng cuộc sống.
V. Quan Điểm Và Giải Pháp Thu Hút Lao Động Nước Ngoài Kỹ Năng
Việc thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam. Đảng và Nhà nước đã có những quan điểm và chủ trương rõ ràng về vấn đề này. Các giải pháp thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng cần phải phù hợp với quan điểm và chủ trương của Đảng và Nhà nước, đồng thời phải đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của thị trường lao động. Cần chủ động hội nhập quốc tế và khuyến khích đầu tư nước ngoài gắn với thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng. Phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao và trọng dụng lao động nước ngoài có kỹ năng. Phát triển thị trường lao động mở linh hoạt tạo điều kiện toàn dụng lao động.
5.1. Chủ Trương Của Đảng Và Nhà Nước Về Thu Hút Nhân Tài Nước Ngoài
Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng việc thu hút nhân tài nước ngoài, đặc biệt là lao động có kỹ năng cao. Điều này được thể hiện trong nhiều văn kiện và chính sách của Đảng và Nhà nước. Việc thu hút nhân tài nước ngoài được xem là một yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế.
5.2. Các Giải Pháp Cụ Thể Để Thu Hút Lao Động Nước Ngoài Kỹ Năng
Để thu hút lao động nước ngoài có kỹ năng, cần có các giải pháp cụ thể và đồng bộ. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện môi trường làm việc, nâng cao chất lượng cuộc sống, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập và nghiên cứu, và xây dựng các chính sách ưu đãi về thuế và nhà ở. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương để triển khai các giải pháp này một cách hiệu quả.
