Luận Văn: Tạo Việc Làm Cho Lao Động Nông Thôn Tỉnh Savannakhet, Lào

• Tác giả: Nguyễn Thị Phương
• Người hướng dẫn: PTS. Nguyễn Văn A
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Kinh tế
• Đề tài: Tạo Việc Làm Cho Lao Động Nông Thôn Tại Savannakhet, Lào
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Tính cấp thiết đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.3.2.1. Phạm vi về nội dung
• 1.3.2.2. Phạm vi về thời gian
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 1.4.2. Phương pháp thống kê
• 1.4.3. Phương pháp phân tích kinh tế
• 1.5. Nội dung nghiên cứu
• 2. PHẦN II NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 2.1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC LÀM CỦA LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
• 2.1.1. LÝ LUẬN VỀ LAO ĐỘNG VÀ NGUỒN LAO ĐỘNG
• 2.1.2. LÝ LUẬN VỀ VIỆC LÀM
• 2.1.2.1. Khái niệm việc làm
• 2.1.2.2. VIỆC LÀM LAO ĐỘNG NÔNG THÔN
• 2.1.2.2.1. Nông thôn
• 2.1.2.2.2. Lao động nông thôn

I. Tính cấp thiết của việc tạo việc làm cho lao động nông thôn tại Savannakhet Lào

Việc làm cho lao động nông thôn là một vấn đề kinh tế xã hội quan trọng, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển như Lào. Tại tỉnh Savannakhet, nơi có 74,82% dân số sống ở nông thôn, tình trạng thiếu việc làm và thất nghiệp đang diễn ra phức tạp. Theo tài liệu của Đảng Nhân dân cách mạng Lào, tỷ lệ lao động thiếu việc làm còn cao, trong khi công tác đào tạo nghề chưa đáp ứng được nhu cầu. Việc tạo việc làm không chỉ giúp tăng thu nhập cho người lao động mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Đặc biệt, việc tạo điều kiện cho lao động nông thôn có việc làm là một trong những giải pháp cơ bản để xóa đói, giảm nghèo và cải thiện đời sống cho người dân. Điều này cũng có ý nghĩa quan trọng trong việc giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội.

II. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này là đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho việc tạo việc làm cho lao động nông thôn tại Savannakhet. Cụ thể, nghiên cứu sẽ hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến việc làm, đánh giá thực trạng việc làm của lao động nông thôn trong giai đoạn 2011-2014, và đề xuất định hướng giải pháp cho giai đoạn 2016-2020. Việc này không chỉ giúp nâng cao nhận thức về phát triển kinh tế mà còn tạo ra cơ hội việc làm cho người dân, từ đó tăng cường thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sống.

III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hộ gia đình sống tại khu vực nông thôn của tỉnh Savannakhet. Nghiên cứu sẽ tập trung vào ba vùng sinh thái: đồng bằng, trung du-gò đồi và vùng núi. Phạm vi nghiên cứu sẽ chỉ tập trung vào việc làm cho lao động nông thôn tại Lào, với số liệu được thu thập từ giai đoạn 2011-2014. Việc xác định rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu sẽ giúp đảm bảo tính chính xác và khả thi của các giải pháp đề xuất.

IV. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng nhiều phương pháp thu thập dữ liệu khác nhau, bao gồm cả số liệu thứ cấp từ các báo cáo địa phương và số liệu sơ cấp từ 150 hộ gia đình nông dân. Phương pháp thống kê và phân tích kinh tế sẽ được áp dụng để đánh giá thực trạng việc làm và thu nhập của lao động nông thôn. Việc sử dụng các phương pháp này sẽ giúp phân tích sâu sắc các yếu tố ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập, từ đó đưa ra các giải pháp khả thi cho vấn đề này.

V. Cơ sở lý luận và thực tiễn về việc làm của lao động nông thôn

Khái niệm về việc làm có thể được hiểu là các hoạt động của con người nhằm tạo ra của cải vật chất. Ở Lào, việc làm được xác định dựa trên hai tiêu chí: tạo ra thu nhập và tính hợp pháp của hoạt động lao động. Lao động nông thôn thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm do trình độ văn hóa và chuyên môn thấp. Việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề và tạo ra cơ hội việc làm cho lao động nông thôn là rất cần thiết để cải thiện đời sống và phát triển kinh tế bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Việc làm cho người lao động, đặc biệt là lao động nông thôn, là một vấn đề kinh tế xã hội cấp thiết và mang tính thời sự ở nhiều quốc gia, trong đó có nước CHDCND Lào. Tỉnh Savannakhet, với 74,82% dân số sống ở nông thôn, đang đối mặt với nhiều thách thức về việc làm như tỷ lệ sử dụng thời gian lao động thấp (71,45%), năng suất lao động thấp và thu nhập chưa cao. Tình trạng di dân tự do vào các vùng đô thị và nhập cư bất hợp pháp cũng diễn ra phổ biến, tạo áp lực lớn lên thị trường lao động nông thôn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng việc làm của lao động nông thôn tỉnh Savannakhet giai đoạn 2011-2014 và đề xuất các giải pháp tạo việc làm hiệu quả cho giai đoạn 2016-2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ba vùng sinh thái: đồng bằng, trung du-gò đồi và miền núi, với dữ liệu sơ cấp thu thập năm 2014 từ 150 hộ gia đình nông thôn. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy tiềm năng lao động, nâng cao thu nhập, góp phần giảm nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về lao động và việc làm, trong đó lao động được hiểu là năng lực thể lực và trí lực của con người được vận dụng trong quá trình làm việc nhằm tạo ra lợi ích kinh tế và xã hội. Việc làm được định nghĩa theo hai tiêu chí chính: tạo ra thu nhập và tính hợp pháp của hoạt động lao động, phù hợp với Luật Lao động Lào năm 2013. Khái niệm việc làm bao gồm ba dạng: việc làm có trả công, việc làm tạo lợi nhuận và việc làm cho hộ gia đình không hưởng tiền công. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các chỉ tiêu đánh giá việc làm như tỷ lệ thất nghiệp, tỷ suất sử dụng quỹ thời gian làm việc và thu nhập bình quân lao động nông thôn. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc làm được phân tích gồm điều kiện tự nhiên, dân số và lao động, vốn đầu tư, chính sách nhà nước và nhu cầu thị trường lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu bao gồm số liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo địa phương, niên giám thống kê và các công trình nghiên cứu liên quan giai đoạn 2011-2014, cùng số liệu sơ cấp thu thập năm 2014 qua điều tra ngẫu nhiên 150 hộ gia đình nông thôn tại ba vùng sinh thái của tỉnh Savannakhet. Các hộ được phân loại theo ngành nghề gồm hộ thuần nông (85 hộ), nông kiêm (39 hộ) và hộ ngành nghề dịch vụ (26 hộ). Phương pháp phân tích sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả như số tuyệt đối, số tương đối, phương pháp so sánh biến động theo thời gian và vùng, phân tổ thống kê về thời gian lao động và thu nhập. Phương pháp phân tích kinh tế được áp dụng để đánh giá tác động của các nhân tố như vốn, ngành nghề và đất đai đến việc làm và thu nhập của lao động. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2011-2014 với số liệu sơ cấp năm 2014.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng việc làm và cơ cấu lao động: Lao động nông thôn tỉnh Savannakhet chiếm khoảng 70% tổng lao động, trong đó 59,96% làm thuần nông, 25% làm nông kiêm và 15,04% làm dịch vụ. Vùng đồng bằng có tỷ lệ lao động làm dịch vụ cao nhất (24,35%), trong khi vùng núi chỉ chiếm 1,74%. Lao động nữ chiếm 50,21%, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp.

2. Tỷ suất sử dụng quỹ thời gian lao động: Bình quân lao động nông thôn làm việc 180 ngày/năm, cao nhất ở vùng đồng bằng (205 ngày) và thấp nhất ở vùng núi (158 ngày). Khoảng 48,67% lao động làm dưới 100 ngày/năm, phản ánh tình trạng thiếu việc làm thời vụ nghiêm trọng.

3. Thu nhập lao động nông thôn: Thu nhập bình quân một lao động là khoảng 46,8 triệu kíp/năm, trong đó thu nhập từ dịch vụ chiếm 71,07%, trồng lúa chiếm 15,83%. Vùng đồng bằng có thu nhập cao nhất (51,7 triệu kíp), vùng trung du thấp nhất (42,5 triệu kíp). Chênh lệch thu nhập giữa nhóm thấp nhất và cao nhất lên đến 18,32 lần.

4. Ảnh hưởng của cơ cấu ngành nghề và diện tích đất: Lao động làm nông kiêm có số ngày làm việc và thu nhập cao hơn thuần nông. Diện tích đất nông nghiệp bình quân tăng thì số ngày làm việc và thu nhập cũng tăng theo, đặc biệt rõ ở vùng đồng bằng và trung du.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy lao động nông thôn tỉnh Savannakhet chủ yếu làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp với tính thời vụ cao, dẫn đến tỷ lệ sử dụng thời gian lao động thấp và thu nhập không ổn định. Sự phân hóa rõ rệt giữa các vùng sinh thái về cơ cấu lao động và thu nhập phản ánh sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, cơ sở hạ tầng và phát triển ngành nghề. So với các nghiên cứu ở các nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, việc chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang dịch vụ và công nghiệp là xu hướng tất yếu để nâng cao thu nhập và giảm nghèo. Tỉnh Savannakhet cần đẩy mạnh phát triển các ngành nghề dịch vụ và công nghiệp phù hợp với điều kiện địa phương để tận dụng thời gian nhàn rỗi của lao động nông thôn, đồng thời cải thiện năng suất lao động và thu nhập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố lao động theo ngành nghề, biểu đồ tỷ suất sử dụng thời gian lao động theo tháng và bảng phân tổ thu nhập để minh họa rõ nét các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Phát triển đa dạng ngành nghề dịch vụ và công nghiệp nông thôn: Tỉnh cần khuyến khích phát triển các ngành nghề dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp và công nghiệp chế biến nông sản nhằm tạo thêm việc làm ngoài nông nghiệp, tăng tỷ lệ sử dụng thời gian lao động và thu nhập. Chủ thể thực hiện là các cấp chính quyền địa phương phối hợp với doanh nghiệp, thời gian triển khai 2016-2020.

2. Tăng cường đào tạo nghề và nâng cao kỹ năng lao động: Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề ngắn hạn, đào tạo theo nhu cầu thị trường lao động để nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng cho lao động nông thôn, giúp họ tiếp cận việc làm có thu nhập ổn định. Chủ thể là Sở Lao động và các cơ sở đào tạo nghề, thực hiện liên tục trong giai đoạn 2016-2020.

3. Cải thiện cơ sở hạ tầng và hỗ trợ vốn sản xuất: Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, thủy lợi, điện và hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho hộ nông dân phát triển sản xuất, mở rộng diện tích canh tác và phát triển chăn nuôi quy mô lớn. Chủ thể là chính quyền tỉnh và các tổ chức tín dụng, thực hiện trong 5 năm tới.

4. Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển thị trường lao động và thông tin: Thiết lập hệ thống dự báo nhu cầu lao động, cung cấp thông tin thị trường việc làm kịp thời, hỗ trợ kết nối người lao động với doanh nghiệp, giảm thiểu tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm thời vụ. Chủ thể là Sở Lao động phối hợp với các cơ quan liên quan, triển khai từ năm 2016.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước về lao động và phát triển nông thôn: Giúp hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển việc làm phù hợp với điều kiện địa phương.

2. Các nhà nghiên cứu và học viên cao học chuyên ngành kinh tế nông nghiệp, phát triển nông thôn: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về việc làm lao động nông thôn tại Lào, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp chế biến: Hiểu rõ tiềm năng lao động, cơ cấu ngành nghề và các yếu tố ảnh hưởng để đầu tư hiệu quả, tạo việc làm bền vững.

4. Các tổ chức phi chính phủ và cơ quan phát triển quốc tế: Hỗ trợ xây dựng chương trình đào tạo nghề, phát triển kinh tế nông thôn và giảm nghèo dựa trên thực trạng và đề xuất của nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao việc làm nông thôn ở Savannakhet còn mang tính thời vụ cao?
   Do đặc điểm sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên và khí hậu, lao động chủ yếu tập trung vào các vụ mùa chính, dẫn đến thời gian nhàn rỗi kéo dài trong năm.

2. Thu nhập của lao động nông thôn tỉnh Savannakhet có ổn định không?
   Thu nhập không ổn định do phụ thuộc vào năng suất nông nghiệp thấp, biến động giá cả nông sản và thiếu đa dạng ngành nghề tạo thu nhập bổ sung.

3. Lao động nữ đóng vai trò như thế nào trong việc làm nông thôn?
   Lao động nữ chiếm hơn 50% lực lượng lao động, tham gia trực tiếp vào sản xuất và các hoạt động kinh tế xã hội, góp phần quan trọng vào hiệu quả sản xuất nông nghiệp.

4. Các giải pháp nào được đề xuất để giảm thất nghiệp và thiếu việc làm thời vụ?
   Phát triển đa dạng ngành nghề ngoài nông nghiệp, đào tạo nghề theo nhu cầu, cải thiện cơ sở hạ tầng và hỗ trợ vốn sản xuất là các giải pháp trọng tâm.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ thời gian lao động?
   Tăng cường phát triển các ngành dịch vụ, công nghiệp chế biến, tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị và đào tạo kỹ năng để lao động có thể làm việc quanh năm.

Kết luận

• Lao động nông thôn tỉnh Savannakhet chủ yếu làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp với tính thời vụ cao, dẫn đến tỷ lệ sử dụng thời gian lao động thấp và thu nhập không ổn định.
• Cơ cấu lao động và thu nhập có sự phân hóa rõ rệt giữa các vùng sinh thái, phản ánh điều kiện tự nhiên và phát triển kinh tế khác nhau.
• Thu nhập bình quân lao động nông thôn khoảng 46,8 triệu kíp/năm, với sự chênh lệch lớn giữa các nhóm thu nhập và vùng miền.
• Các nhân tố ảnh hưởng chính đến việc làm và thu nhập gồm cơ cấu ngành nghề, diện tích đất nông nghiệp, vốn đầu tư và chính sách nhà nước.
• Đề xuất các giải pháp phát triển đa dạng ngành nghề, đào tạo nghề, cải thiện cơ sở hạ tầng và xây dựng chính sách hỗ trợ thị trường lao động nhằm nâng cao hiệu quả việc làm và thu nhập cho lao động nông thôn trong giai đoạn 2016-2020.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục thu thập và phân tích dữ liệu để điều chỉnh chính sách phù hợp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tỉnh Savannakhet.