Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu và Thiên Tai Vùng Hạ Lưu Sông Kôn – Hà Thanh

• Tác giả: Trương Công Thành
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hữu Xuân
• Trường học: Trường Đại Học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Địa lý tự nhiên
• Đề tài: Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu và Thiên Tai Ảnh Hưởng Đến Nông Nghiệp Huyện Tuy Phước, Tỉnh Bình Định
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Bình Định

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ THIÊN TAI ĐẾN SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
• 1.1. Biến đổi khí hậu
• 2. CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ LŨ LỤT VÙNG HẠ LƯU SÔNG KÔN – HÀ THANH, TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 2.1. Biến đổi khí hậu vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh
• 2.2. Xu thế biến đổi về nhiệt độ. Diễn biến khí hậu trong thời gian qua và tình hình hiện nay
• 2.3. Kịch bản biến đổi khí hậu hạ lưu Kôn – Hà Thanh
• 2.4. Tình hình lũ lụt vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh
• 3. CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA LŨ LỤT ĐẾN SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP HUYỆN TUY PHƯỚC TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
• 3.1. Tác động của lũ lụt đến sản xuất nông nghiệp
• 3.1.1. Tiểu vùng đồng bằng giáp biển
• 3.1.2. Tiểu vùng đồng bằng không giáp biển
• 3.2. Đề xuất một số giải pháp
• 3.2.1. Chính sách ứng phó BĐKH
• 3.2.2. Xây dựng một số mô hình nông nghiệp ứng phó với BĐKH và thiên tai ở huyện Tuy Phước
• 3.2.2.1. Mô hình thâm canh giống lúa mới thích ứng với biến đổi khí hậu
• 3.2.2.2. Mô hình trồng rau an toàn thích ứng với biến đổi khí hậu
• 3.2.2.3. Mô hình nuôi trồng thủy sản xen ghép thích ứng với biến đổi khí hậu
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu và Nông Nghiệp Tuy Phước

Nghiên cứu về biến đổi khí hậu (BĐKH) và tác động của nó đến nông nghiệp tại huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định là vô cùng cấp thiết. BĐKH đang diễn ra trên toàn cầu, và Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, đặc biệt là các vùng ven biển. Hậu quả của BĐKH gây ra những thiệt hại to lớn đến kinh tế, xã hội và môi trường, trong đó sản xuất nông nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất. Đồng bằng ven biển miền Trung, trong đó có Bình Định, đang chịu tác động rõ nét của BĐKH, đặc biệt là lưu vực hạ lưu sông Kôn - Hà Thanh. Tình trạng lũ lụt và ngập úng ngày càng nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Nghiên cứu này nhằm làm rõ tình hình BĐKH, đánh giá tác động của thiên tai và đề xuất các giải pháp ứng phó hiệu quả.

1.1. Tầm Quan Trọng của Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu Địa Phương

Nghiên cứu BĐKH ở vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh, đặc biệt trên địa bàn huyện Tuy Phước, là hết sức quan trọng và cấp bách. Thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra ở địa phương có xu hướng bất thường và phức tạp, nghiêm trọng nhất là hiện tượng lũ lụt, ngập úng đã gây ra thiệt hại lớn đến tài sản thậm chí đến tính mạng của người dân. Việc thiếu các nghiên cứu thực tế đánh giá thực trạng, diễn biến, mức độ tổn hại và năng lực thích ứng của địa phương đối với BĐKH và thiên tai gây khó khăn cho việc đề xuất các chủ trương, chính sách và phân bổ nguồn ngân sách đầu tư hiệu quả.

1.2. Mục Tiêu và Phạm Vi Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu

Nghiên cứu này tập trung làm rõ tình hình BĐKH, diễn biến thiên tai vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh giai đoạn 1999 – 2018. Đánh giá tổng hợp tác động của thiên tai trong bối cảnh BĐKH đến nông nghiệp và đề xuất một số giải pháp ứng phó. Phạm vi nghiên cứu bao gồm vùng hạ lưu sông Kôn, các huyện TP. Quy Nhơn, An Nhơn và Tuy Phước. Thời gian nghiên cứu tập trung vào các chuỗi số liệu khí tượng trung bình nhiều năm và thống kê khí tượng giai đoạn 1999 - 2018, cùng các số liệu thiệt hại do lũ lụt gây ra cho sản xuất nông nghiệp từ 2009 - 2018.

II. Phân Tích Tình Hình Biến Đổi Khí Hậu Vùng Hạ Lưu Sông Kôn

Tình hình biến đổi khí hậu (BĐKH) vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh đang diễn biến phức tạp. Nhiệt độ trung bình có xu hướng tăng lên, lượng mưa có sự thay đổi thất thường, và các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán xảy ra thường xuyên hơn. Theo Công ước chung của Liên Hợp Quốc về BĐKH, BĐKH là sự thay đổi của khí hậu mà nguyên nhân trực tiếp hay gián tiếp bởi hoạt động của con người làm thay đổi thành phần của khí quyển toàn cầu và tác động thêm vào sự biến động khí hậu tự nhiên trong các thời gian có thể so sánh được. Việc phân tích chi tiết các yếu tố khí hậu này là cơ sở quan trọng để đánh giá tác động của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp.

2.1. Xu Hướng Biến Đổi Nhiệt Độ và Lượng Mưa Thực Tế

Nhiệt độ trung bình năm tại các trạm khí tượng An Nhơn và Quy Nhơn cho thấy xu hướng tăng lên trong giai đoạn 1999-2018. Biên độ nhiệt độ giữa các tháng cũng có sự thay đổi, cho thấy sự bất ổn định của khí hậu. Lượng mưa có xu hướng biến động mạnh, với các năm mưa nhiều xen kẽ các năm khô hạn. Các biểu đồ thể hiện sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa qua các năm cung cấp cái nhìn trực quan về tình hình BĐKH tại khu vực.

2.2. Kịch Bản Biến Đổi Khí Hậu Chi Tiết Cho Hạ Lưu Sông Kôn

Các kịch bản BĐKH cho vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh dự báo nhiệt độ trung bình năm sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Lượng mưa có thể tăng hoặc giảm tùy theo kịch bản, nhưng sự biến động sẽ ngày càng lớn. Nguy cơ ngập lụt cũng được dự báo sẽ gia tăng, đặc biệt là ở các vùng ven biển. Việc nắm bắt các kịch bản BĐKH này giúp địa phương chủ động hơn trong việc ứng phó và giảm thiểu thiệt hại.

2.3. Tần Suất và Cường Độ Lũ Lụt Gia Tăng

Tình hình lũ lụt vùng hạ lưu sông Kôn – Hà Thanh ngày càng trở nên nghiêm trọng. Các đợt lũ lớn xảy ra thường xuyên hơn, với cường độ ngày càng mạnh. Lũ lụt gây ngập úng kéo dài, làm hư hỏng cơ sở hạ tầng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Bản đồ ngập lụt lưu vực sông Kôn – Hà Thanh cho thấy mức độ ngập úng nghiêm trọng trong các đợt lũ lịch sử.

III. Đánh Giá Tác Động Lũ Lụt Đến Nông Nghiệp Huyện Tuy Phước

Lũ lụt gây ra những tác động tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp huyện Tuy Phước. Ngập úng làm hư hỏng cây trồng, giảm năng suất và chất lượng nông sản. Gia súc, gia cầm bị chết do lũ lụt, gây thiệt hại kinh tế cho người dân. Đất đai bị xói mòn, thoái hóa, ảnh hưởng đến khả năng canh tác. Theo số liệu thống kê, giá trị thiệt hại do lũ lụt gây ra cho ngành nông nghiệp huyện Tuy Phước là rất lớn, ảnh hưởng đến thu nhập và đời sống của người dân.

3.1. Thiệt Hại Nông Nghiệp Tại Các Xã Ven Biển

Các xã ven biển của huyện Tuy Phước chịu ảnh hưởng nặng nề của lũ lụt. Ngập mặn do triều cường kết hợp với lũ lụt làm hư hỏng đồng ruộng, ảnh hưởng đến sản xuất lúa và rau màu. Diện tích gieo trồng bị thu hẹp, năng suất giảm sút. Giá trị thiệt hại do lũ lụt gây ra cho ngành nông nghiệp tại các xã ven biển là rất lớn.

3.2. Thiệt Hại Nông Nghiệp Tại Các Xã Không Giáp Biển

Các xã không giáp biển của huyện Tuy Phước cũng chịu ảnh hưởng của lũ lụt, mặc dù mức độ có thể khác nhau. Lũ lụt gây ngập úng đồng ruộng, làm hư hỏng cây trồng. Đất đai bị xói mòn, thoái hóa. Giá trị thiệt hại do lũ lụt gây ra cho ngành nông nghiệp tại các xã không giáp biển cũng là đáng kể.

3.3. Ảnh Hưởng Đến Cơ Cấu Cây Trồng và Vật Nuôi

Lũ lụt làm thay đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi tại huyện Tuy Phước. Người dân có xu hướng chuyển đổi sang các loại cây trồng và vật nuôi có khả năng chống chịu tốt hơn với lũ lụt. Tuy nhiên, việc chuyển đổi này có thể gặp nhiều khó khăn do thiếu vốn, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ.

IV. Giải Pháp Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu Cho Nông Nghiệp Tuy Phước

Để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) và lũ lụt đến nông nghiệp huyện Tuy Phước, cần có các giải pháp ứng phó đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này bao gồm các chính sách hỗ trợ của nhà nước, các biện pháp kỹ thuật canh tác, và các mô hình nông nghiệp thích ứng với BĐKH. Việc nâng cao nhận thức của người dân về BĐKH và các biện pháp ứng phó cũng là rất quan trọng.

4.1. Chính Sách Hỗ Trợ Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu

Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ người dân ứng phó với BĐKH, như hỗ trợ vốn vay, cung cấp giống cây trồng và vật nuôi chịu lũ tốt, hỗ trợ kỹ thuật canh tác, và xây dựng cơ sở hạ tầng phòng chống lũ lụt. Các chính sách này cần được triển khai kịp thời và hiệu quả để giúp người dân giảm thiểu thiệt hại do BĐKH và lũ lụt gây ra.

4.2. Xây Dựng Mô Hình Nông Nghiệp Thích Ứng

Cần xây dựng các mô hình nông nghiệp thích ứng với BĐKH, như mô hình thâm canh giống lúa mới chịu lũ tốt, mô hình trồng rau an toàn trong nhà lưới, và mô hình nuôi trồng thủy sản xen ghép. Các mô hình này cần được thử nghiệm và nhân rộng để giúp người dân tăng thu nhập và giảm thiểu rủi ro do BĐKH và lũ lụt gây ra.

4.3. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng về Biến Đổi Khí Hậu

Cần nâng cao nhận thức của người dân về BĐKH và các biện pháp ứng phó thông qua các chương trình truyền thông, tập huấn, và hội thảo. Người dân cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để chủ động ứng phó với BĐKH và giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Nông Nghiệp Tuy Phước

Nghiên cứu này cung cấp những thông tin hữu ích cho việc xây dựng các kế hoạch và chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) và giảm thiểu rủi ro thiên tai trong sản xuất nông nghiệp tại huyện Tuy Phước. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để lựa chọn các giải pháp canh tác phù hợp, xây dựng các mô hình nông nghiệp thích ứng, và phân bổ nguồn lực đầu tư hiệu quả. Việc ứng dụng thực tiễn các kết quả nghiên cứu sẽ góp phần nâng cao khả năng chống chịu của ngành nông nghiệp trước tác động của BĐKH.

5.1. Mô Hình Thâm Canh Lúa Mới Thích Ứng Biến Đổi Khí Hậu

Mô hình thâm canh giống lúa mới thích ứng với BĐKH là một giải pháp hiệu quả để tăng năng suất và giảm thiểu rủi ro do lũ lụt gây ra. Các giống lúa mới có khả năng chịu ngập tốt, thời gian sinh trưởng ngắn, và năng suất cao. Việc áp dụng các biện pháp thâm canh tiên tiến cũng giúp tăng cường khả năng chống chịu của cây lúa với các điều kiện thời tiết bất lợi.

5.2. Mô Hình Trồng Rau An Toàn Thích Ứng Biến Đổi Khí Hậu

Mô hình trồng rau an toàn thích ứng với BĐKH giúp bảo vệ cây trồng khỏi tác động của thời tiết cực đoan, giảm thiểu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, và nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc sử dụng nhà lưới, hệ thống tưới tiêu tiết kiệm, và các biện pháp canh tác hữu cơ giúp tăng cường khả năng chống chịu của cây rau với các điều kiện thời tiết bất lợi.

5.3. Mô Hình Nuôi Trồng Thủy Sản Xen Ghép Thích Ứng

Mô hình nuôi trồng thủy sản xen ghép thích ứng với BĐKH giúp đa dạng hóa sản phẩm, tăng thu nhập, và giảm thiểu rủi ro do dịch bệnh và biến động thị trường. Việc kết hợp nuôi tôm, cá, và các loại thủy sản khác giúp tận dụng tối đa nguồn tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, và tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống nuôi trồng với các điều kiện thời tiết bất lợi.

VI. Kết Luận và Tương Lai Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu Tuy Phước

Nghiên cứu về biến đổi khí hậu (BĐKH) và tác động của nó đến nông nghiệp tại huyện Tuy Phước đã cung cấp những thông tin quan trọng để xây dựng các giải pháp ứng phó hiệu quả. Tuy nhiên, BĐKH là một vấn đề phức tạp và liên tục thay đổi, do đó cần có những nghiên cứu tiếp theo để cập nhật thông tin, đánh giá hiệu quả của các giải pháp, và đề xuất các biện pháp ứng phó mới. Việc hợp tác giữa các nhà khoa học, nhà quản lý, và người dân là rất quan trọng để đảm bảo sự thành công của các nỗ lực ứng phó với BĐKH.

6.1. Tổng Kết Các Phát Hiện Chính Về Biến Đổi Khí Hậu

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng BĐKH đang diễn ra mạnh mẽ tại huyện Tuy Phước, với các biểu hiện như nhiệt độ tăng, lượng mưa biến động, và tần suất lũ lụt gia tăng. Tác động của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp là rất lớn, gây thiệt hại kinh tế cho người dân và ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu

Các hướng nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp ứng phó hiện tại, phát triển các giống cây trồng và vật nuôi chịu lũ tốt hơn, xây dựng các mô hình nông nghiệp thông minh, và nâng cao năng lực thích ứng của cộng đồng. Việc sử dụng công nghệ thông tin và viễn thám cũng có thể giúp theo dõi và dự báo các hiện tượng thời tiết cực đoan, từ đó giúp người dân chủ động ứng phó.

6.3. Kêu Gọi Hợp Tác Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu Toàn Diện

Ứng phó với BĐKH đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà khoa học, nhà quản lý, người dân, và các tổ chức quốc tế. Cần có sự chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, và nguồn lực để xây dựng các giải pháp ứng phó hiệu quả và bền vững. Việc đầu tư vào nghiên cứu khoa học, giáo dục, và cơ sở hạ tầng là rất quan trọng để đảm bảo sự thành công của các nỗ lực ứng phó với BĐKH.