Tổng quan nghiên cứu

Du lịch là một ngành kinh tế quan trọng, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của nhiều địa phương, trong đó có thành phố Cần Thơ. Với vị trí trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), Cần Thơ sở hữu nhiều tiềm năng phát triển du lịch đa dạng như du lịch sinh thái, du lịch MICE, du lịch miệt vườn và du lịch văn hóa. Từ năm 2007 đến 2020, ngành du lịch Cần Thơ đã có sự tăng trưởng rõ rệt về số lượng khách du lịch, doanh thu và cơ sở vật chất phục vụ du lịch. Tuy nhiên, mức độ phát triển du lịch của thành phố vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế sẵn có, đồng thời đang chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các địa phương trong vùng.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát và đánh giá năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch thành phố Cần Thơ trong giai đoạn 2007-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu. Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố cấu thành điểm đến du lịch như điểm hấp dẫn, giao thông, dịch vụ lưu trú, tiện nghi hỗ trợ và các hoạt động bổ sung, đồng thời phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh dựa trên hệ thống chỉ số của Dwyer và Kim. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển du lịch bền vững, nâng cao sức hút và vị thế của Cần Thơ trong khu vực và trên thị trường quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch, trong đó nổi bật là:

  • Khái niệm năng lực cạnh tranh điểm đến: Theo Dwyer và Kim, năng lực cạnh tranh điểm đến là khả năng của điểm đến cung cấp sản phẩm du lịch với chất lượng cao, thỏa mãn nhu cầu khách du lịch và duy trì bền vững trên thị trường cạnh tranh. Khung lý thuyết này bao gồm các nguồn lực thừa hưởng, nguồn lực sáng tạo, các nhân tố hỗ trợ, quản lý điểm đến và điều kiện cầu.

  • Mô hình 5 thế lực cạnh tranh của Porter: Áp dụng để phân tích các áp lực cạnh tranh từ khách hàng, nhà cung cấp, đối thủ mới, sản phẩm thay thế và mức độ cạnh tranh hiện tại, giúp đánh giá tổng thể năng lực cạnh tranh của điểm đến.

  • Mô hình SWOT: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của du lịch Cần Thơ nhằm xác định các chiến lược phát triển phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: điểm hấp dẫn du lịch, khả năng tiếp cận điểm đến, dịch vụ lưu trú và ăn uống, tiện nghi hỗ trợ, hoạt động bổ sung, đặc điểm điểm đến, đặc điểm du khách, nguồn nhân lực và chính sách phát triển du lịch.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý thuyết và thực tiễn:

  • Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: Thu thập, phân loại và hệ thống hóa tài liệu từ sách, báo cáo khoa học, các tổ chức quốc tế và trong nước để xây dựng cơ sở lý luận vững chắc.

  • Phương pháp thống kê số liệu: Tổng hợp số liệu từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cần Thơ, Viện nghiên cứu phát triển du lịch, bao gồm số lượng khách, doanh thu, cơ sở lưu trú, nguồn nhân lực từ năm 2007 đến 2020.

  • Phương pháp điều tra khảo sát: Thu thập ý kiến từ đại diện phía cung (doanh nghiệp, cơ quan quản lý) và phía cầu (khách du lịch) thông qua bảng hỏi với các chỉ số đánh giá theo mô hình Dwyer và Kim.

  • Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến đánh giá và đề xuất giải pháp từ các chuyên gia trong lĩnh vực du lịch và quản lý địa phương.

Cỡ mẫu điều tra gồm đại diện các doanh nghiệp du lịch, khách sạn, điểm tham quan và khách du lịch nội địa, quốc tế. Phương pháp chọn mẫu kết hợp ngẫu nhiên và có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và khách quan. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, phân tích SWOT và so sánh các chỉ số năng lực cạnh tranh theo từng nhóm yếu tố.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng khách du lịch và doanh thu: Tổng số khách đến Cần Thơ tăng từ khoảng 693.000 lượt năm 2007 lên hơn 1.174.000 lượt năm 2012, tương ứng tăng khoảng 69%. Doanh thu ngành du lịch cũng tăng từ 365 tỷ đồng năm 2007 lên 851 tỷ đồng năm 2012, tăng gần 133%. Trong đó, doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống chiếm tỷ trọng lớn, với doanh thu lưu trú tăng từ 160,8 triệu đồng lên 305,4 triệu đồng trong giai đoạn 2008-2012.

  2. Phát triển cơ sở vật chất và dịch vụ: Số lượng khách sạn tăng từ 135 cơ sở năm 2007 lên 190 cơ sở năm 2012, với công suất phòng đạt khoảng 68% năm 2012. Tuy nhiên, dịch vụ ăn uống chưa phát triển tương xứng, số lượng nhà hàng ổn định từ 2009 đến 2010. Các tiện nghi hỗ trợ như phòng massage, phòng karaoke, phòng họp cũng tăng về số lượng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch.

  3. Nguồn lực tự nhiên và tài nguyên du lịch phong phú: Cần Thơ sở hữu hệ sinh thái sông nước đặc trưng với các cù lao, chợ nổi, vườn cây trái nhiệt đới, cùng các di tích văn hóa lịch sử được xếp hạng quốc gia. Khí hậu nhiệt đới gió mùa ổn định, địa hình bằng phẳng thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái và du lịch miệt vườn.

  4. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh: Đặc điểm điểm đến như cơ sở hạ tầng, môi trường, an ninh, chính sách phát triển du lịch được đánh giá tích cực. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận điểm đến còn hạn chế do hạ tầng giao thông chưa đồng bộ hoàn toàn, đặc biệt là các tuyến đường thủy và đường hàng không quốc tế. Nguồn nhân lực du lịch còn thiếu về chất lượng và số lượng, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng về số lượng khách và doanh thu cho thấy du lịch Cần Thơ đang phát triển tích cực, tuy nhiên vẫn chưa khai thác hết tiềm năng sẵn có. Việc phát triển cơ sở lưu trú và dịch vụ ăn uống chưa đồng đều phản ánh sự thiếu cân đối trong đầu tư và quản lý ngành du lịch. So với các địa phương trong vùng ĐBSCL, Cần Thơ có lợi thế về vị trí trung tâm và tài nguyên sinh thái nhưng đang chịu sức ép cạnh tranh từ các điểm đến có tài nguyên du lịch đa dạng hơn.

Phân tích SWOT cho thấy điểm mạnh của Cần Thơ là tài nguyên thiên nhiên đặc trưng, vị trí địa lý thuận lợi và sự quan tâm của chính quyền địa phương trong phát triển du lịch. Điểm yếu gồm hạ tầng giao thông chưa hoàn chỉnh, nguồn nhân lực hạn chế và dịch vụ hỗ trợ chưa đa dạng. Cơ hội đến từ xu hướng phát triển du lịch sinh thái và MICE, trong khi thách thức là sự cạnh tranh gay gắt trong khu vực và biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến môi trường du lịch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tăng trưởng khách du lịch, doanh thu theo năm, bảng tổng hợp cơ sở lưu trú và dịch vụ, cũng như ma trận SWOT để minh họa rõ nét các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng giao thông: Nâng cấp các tuyến đường bộ, đường thủy và hoàn thiện sân bay quốc tế Cần Thơ nhằm cải thiện khả năng tiếp cận điểm đến. Mục tiêu đạt tăng 20% lưu lượng khách quốc tế trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: chính quyền thành phố phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải.

  2. Phát triển đa dạng sản phẩm và dịch vụ du lịch: Khuyến khích đầu tư vào dịch vụ ăn uống, vui chơi giải trí, du lịch sinh thái và MICE để tăng thời gian lưu trú và chi tiêu của khách. Mục tiêu tăng doanh thu dịch vụ ăn uống lên 30% trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: doanh nghiệp du lịch, nhà đầu tư và các tổ chức xúc tiến du lịch.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức các chương trình đào tạo chuyên sâu về kỹ năng phục vụ, quản lý du lịch và ngoại ngữ cho lao động ngành du lịch. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn lên 50% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: các trường đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

  4. Tăng cường công tác quảng bá và xúc tiến du lịch: Đẩy mạnh truyền thông đa phương tiện, tổ chức sự kiện du lịch quốc tế và liên kết tour tuyến trong vùng ĐBSCL để nâng cao hình ảnh điểm đến. Mục tiêu tăng nhận biết thương hiệu du lịch Cần Thơ lên 40% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Xúc tiến Du lịch, các doanh nghiệp lữ hành.

  5. Cải thiện môi trường và an ninh du lịch: Thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, xây dựng nhà vệ sinh đạt chuẩn tại các điểm du lịch, tăng cường an ninh trật tự để tạo môi trường du lịch an toàn, thân thiện. Mục tiêu đạt 100% điểm du lịch có nhà vệ sinh đạt chuẩn trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý và hoạch định chính sách du lịch: Giúp hiểu rõ năng lực cạnh tranh điểm đến, từ đó xây dựng chiến lược phát triển du lịch phù hợp với tiềm năng và xu hướng thị trường.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch và dịch vụ liên quan: Cung cấp thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, giúp doanh nghiệp điều chỉnh sản phẩm, dịch vụ và chiến lược marketing hiệu quả.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành du lịch: Là tài liệu tham khảo khoa học về phương pháp đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến, mô hình phân tích và dữ liệu thực tiễn tại Cần Thơ.

  4. Các tổ chức xúc tiến và phát triển du lịch địa phương và quốc gia: Hỗ trợ trong việc thiết kế các chương trình xúc tiến, liên kết vùng và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch là gì?
    Năng lực cạnh tranh điểm đến là khả năng của một điểm đến cung cấp sản phẩm và dịch vụ du lịch với chất lượng cao, thỏa mãn nhu cầu khách du lịch và duy trì bền vững trên thị trường cạnh tranh. Ví dụ, Cần Thơ phát huy thế mạnh về du lịch sinh thái và MICE để tăng sức hút.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của điểm đến?
    Bao gồm điểm hấp dẫn du lịch, khả năng tiếp cận, dịch vụ lưu trú, tiện nghi hỗ trợ, hoạt động bổ sung, đặc điểm điểm đến, đặc điểm du khách, nguồn nhân lực và chính sách phát triển. Ví dụ, hạ tầng giao thông và chất lượng dịch vụ lưu trú là yếu tố then chốt.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá năng lực cạnh tranh du lịch Cần Thơ?
    Nghiên cứu sử dụng hệ thống chỉ số của Dwyer và Kim, kết hợp phân tích SWOT và khảo sát ý kiến đại diện phía cung và cầu nhằm đánh giá toàn diện các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh.

  4. Tại sao dịch vụ ăn uống ở Cần Thơ chưa phát triển tương xứng với lưu trú?
    Do đầu tư chưa đồng đều và quản lý chưa hiệu quả, dẫn đến số lượng nhà hàng ổn định trong khi khách sạn tăng nhanh. Điều này ảnh hưởng đến trải nghiệm khách du lịch và doanh thu ngành.

  5. Giải pháp nào quan trọng nhất để nâng cao năng lực cạnh tranh du lịch Cần Thơ?
    Tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông và phát triển đa dạng sản phẩm dịch vụ được xem là ưu tiên hàng đầu, giúp cải thiện khả năng tiếp cận và tăng thời gian lưu trú, chi tiêu của khách du lịch.

Kết luận

  • Năng lực cạnh tranh du lịch Cần Thơ có sự tăng trưởng tích cực về khách du lịch, doanh thu và cơ sở vật chất từ 2007 đến 2020.
  • Điểm mạnh gồm tài nguyên thiên nhiên đặc trưng, vị trí trung tâm vùng ĐBSCL và sự quan tâm của chính quyền địa phương.
  • Hạn chế chủ yếu là hạ tầng giao thông chưa hoàn chỉnh, dịch vụ ăn uống chưa phát triển tương xứng và nguồn nhân lực còn yếu.
  • Đề xuất các giải pháp tập trung vào phát triển hạ tầng, đa dạng sản phẩm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tăng cường quảng bá xúc tiến.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các bên liên quan định hướng phát triển du lịch bền vững, nâng cao vị thế Cần Thơ trên thị trường du lịch khu vực và quốc tế.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá năng lực cạnh tranh để điều chỉnh chiến lược phù hợp. Các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển du lịch Cần Thơ hiệu quả hơn.