Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh, với mật độ dân số tăng cao hàng năm, nhu cầu về trường học ngày càng lớn, đặc biệt trong giai đoạn 2015-2020 và định hướng đến năm 2030. Theo quy hoạch mạng lưới trường học, nhu cầu phòng học năm học 2020-2021 ước tính lên đến 5.214 phòng, tuy nhiên thực tế chỉ đạt được một phần rất nhỏ. Tình trạng chậm tiến độ thi công các dự án trường học dẫn đến việc học sinh phải học hai buổi/ngày hoặc học tại các trường công lập quá tải, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giáo dục và điều kiện học tập. Ngoài ra, tiến độ thi công kéo dài còn làm tăng tổng mức đầu tư, gây lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá nguyên nhân, thực trạng chậm tiến độ thi công các dự án trường học do Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình huyện Bình Chánh làm chủ đầu tư, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tiến độ thi công nhằm đảm bảo bàn giao dự án đúng hoặc sớm hơn tiến độ đề ra. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án trường học trên địa bàn huyện Bình Chánh trong giai đoạn 2016-2020, với trọng tâm là công tác quản lý tiến độ thi công xây dựng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư công, đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục địa phương, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững của huyện Bình Chánh. Việc hoàn thiện công tác quản lý tiến độ thi công cũng giúp giảm thiểu chi phí phát sinh, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý dự án xây dựng công trình công cộng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng, trong đó tập trung vào quản lý tiến độ thi công. Khái niệm dự án đầu tư xây dựng được hiểu theo Luật Xây dựng 2014, bao gồm các hoạt động từ lập quy hoạch, thiết kế, thi công đến nghiệm thu và bàn giao công trình. Tiến độ thi công được định nghĩa là kế hoạch sản xuất gắn liền với trục thời gian, thể hiện trình tự và thời gian thực hiện các hạng mục công việc nhằm đảm bảo công trình hoàn thành đúng hạn.

Các nguyên tắc cơ bản trong quản lý đầu tư xây dựng bao gồm tuân thủ quy hoạch, tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo vệ môi trường, an toàn lao động và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Lý thuyết về lập kế hoạch tiến độ thi công dựa trên sơ đồ mạng, biểu đồ nhân lực và các phương pháp kiểm soát tiến độ như đường tích phân, đường phần trăm và biểu đồ nhật ký.

Khái niệm về hiệu quả đầu tư được phân tích theo hai nhóm chỉ tiêu: hiệu quả kinh tế - tài chính và hiệu quả kinh tế - xã hội, nhằm đánh giá toàn diện tác động của dự án đầu tư xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thu thập từ các dự án trường học do Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình huyện Bình Chánh làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2016-2020. Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ quản lý dự án, nhà thầu thi công và các bên liên quan, với bảng câu hỏi được thiết kế để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thi công.

Phân tích dữ liệu sử dụng hệ số Cronbach Alpha để kiểm định độ tin cậy thang đo, cùng các phương pháp thống kê mô tả và phân tích nhân tố để xác định các nguyên nhân chính gây chậm tiến độ. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ năm 2018 đến 2021, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Các văn bản pháp lý liên quan như Luật Xây dựng 2014, Luật Đấu thầu 2013, các nghị định và thông tư hướng dẫn được áp dụng làm cơ sở pháp lý cho nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguyên nhân chủ quan từ Ban Quản lý dự án và Chủ đầu tư: Khoảng 31,3% ảnh hưởng do khó khăn về nguồn vốn đầu tư, 30,4% do việc áp đặt thời gian thực hiện hợp đồng phi thực tế, 29% do thay đổi ý kiến trong quá trình đầu tư, và 38,3% do bộ máy tổ chức quản lý dự án quan liêu, gây trì hoãn phê duyệt dự toán và kế hoạch.

  2. Nguyên nhân từ nhà thầu thi công: 40,7% do thiếu sự phối hợp giữa các nhà thầu, 38,3% do biện pháp tổ chức thi công không phù hợp, 36% do cung cách quản lý tài chính thiếu ổn định, và 33,6% do thiếu kinh nghiệm quản lý tiến độ thi công.

  3. Yếu tố khách quan: Điều kiện địa hình, địa chất phức tạp, thời tiết khí hậu không thuận lợi, và vướng mắc trong giải phóng mặt bằng là những nguyên nhân khách quan ảnh hưởng đến tiến độ thi công.

  4. Tình hình giải ngân vốn đầu tư công: Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công tại Việt Nam còn chậm, với khoảng 26% kế hoạch được giải ngân đến tháng 5 năm 2020, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ các dự án xây dựng trường học.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chủ yếu của việc chậm tiến độ thi công các dự án trường học tại huyện Bình Chánh là sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các bên liên quan, đặc biệt là Ban Quản lý dự án và nhà thầu thi công. Việc áp đặt tiến độ không sát thực tế và thiếu nguồn vốn kịp thời làm gián đoạn quá trình thi công, dẫn đến kéo dài thời gian hoàn thành dự án.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với các yếu tố như năng lực quản lý hạn chế, biện pháp thi công chưa phù hợp và ảnh hưởng của điều kiện khách quan. Việc áp dụng các phương pháp quản lý tiến độ như sơ đồ mạng và kiểm soát tiến độ bằng đường tích phân chưa được thực hiện triệt để tại các dự án nghiên cứu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân tích tỷ lệ các nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ, bảng so sánh tiến độ thực tế và kế hoạch, cũng như biểu đồ nhân lực thể hiện sự không ổn định trong phân bổ nguồn lực thi công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác quản lý tiến độ trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư: Chủ động lập kế hoạch tiến độ chi tiết, sát thực tế, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan để đảm bảo nguồn vốn và mặt bằng thi công được chuẩn bị đầy đủ trước khi khởi công. Thời gian thực hiện: ngay trong giai đoạn chuẩn bị dự án. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và UBND huyện Bình Chánh.

  2. Nâng cao năng lực quản lý chi phí và tiến độ: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý dự án về kỹ năng lập kế hoạch, giám sát tiến độ và quản lý tài chính dự án. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  3. Hoàn thiện nội dung đấu thầu và nâng cao năng lực nhà thầu: Rà soát, bổ sung các tiêu chí đánh giá năng lực nhà thầu, đặc biệt về kinh nghiệm quản lý tiến độ và năng lực tài chính. Tăng cường giám sát, đánh giá hiệu quả thi công trong quá trình thực hiện hợp đồng. Thời gian thực hiện: áp dụng cho các dự án mới và các gói thầu đang triển khai. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và các cơ quan liên quan.

  4. Giải quyết các vấn đề về nguồn vốn và mặt bằng thi công: Đẩy nhanh thủ tục giải ngân vốn đầu tư công, phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý kịp thời các vướng mắc về giải phóng mặt bằng, đảm bảo không làm gián đoạn tiến độ thi công. Thời gian thực hiện: liên tục trong suốt quá trình thi công. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Ban Quản lý dự án và các phòng ban liên quan.

  5. Nâng cao biện pháp an toàn lao động và quản lý chất lượng thi công: Xây dựng quy trình quản lý chất lượng và an toàn phù hợp với đặc điểm địa phương, tổ chức kiểm tra, giám sát thường xuyên nhằm giảm thiểu tai nạn và sự cố trong thi công. Thời gian thực hiện: ngay từ đầu dự án và duy trì liên tục. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án, nhà thầu và tư vấn giám sát.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng công trình công cộng: Luận văn cung cấp các phân tích sâu sắc về nguyên nhân chậm tiến độ và giải pháp quản lý tiến độ thi công, giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Tham khảo các phương pháp lập kế hoạch tiến độ, kiểm soát tiến độ và các yếu tố ảnh hưởng để cải thiện năng lực tổ chức thi công và phối hợp với chủ đầu tư.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư công: Nghiên cứu các khuyến nghị về chính sách, quy trình giải ngân và quản lý dự án nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư công và đảm bảo tiến độ các dự án công trình công cộng.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý xây dựng: Luận văn là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về quản lý tiến độ thi công các dự án xây dựng trường học, kết hợp lý thuyết và thực tiễn tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tiến độ thi công các dự án trường học tại Bình Chánh thường bị chậm?
    Nguyên nhân chính là do khó khăn về nguồn vốn, năng lực quản lý dự án còn hạn chế, biện pháp thi công chưa phù hợp và vướng mắc trong giải phóng mặt bằng. Ví dụ, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chỉ đạt khoảng 26% kế hoạch đến tháng 5 năm 2020, gây gián đoạn thi công.

  2. Các phương pháp quản lý tiến độ nào được áp dụng trong nghiên cứu?
    Nghiên cứu sử dụng các phương pháp lập kế hoạch tiến độ theo sơ đồ mạng, kiểm soát tiến độ bằng đường tích phân, đường phần trăm và biểu đồ nhật ký, giúp theo dõi và điều chỉnh tiến độ thi công kịp thời.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý tiến độ thi công?
    Đào tạo chuyên môn cho cán bộ quản lý dự án, hoàn thiện quy trình quản lý, tăng cường giám sát và phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan là những giải pháp thiết thực để nâng cao năng lực quản lý tiến độ.

  4. Yếu tố khách quan nào ảnh hưởng đến tiến độ thi công?
    Điều kiện địa hình, địa chất phức tạp, thời tiết khí hậu không thuận lợi và các vướng mắc về mặt bằng thi công là những yếu tố khách quan ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công các dự án trường học.

  5. Giải pháp nào giúp đảm bảo tiến độ và chất lượng thi công?
    Áp dụng biện pháp thi công phù hợp, tổ chức thi công song song các hạng mục, tăng cường an toàn lao động và quản lý chất lượng thi công, đồng thời đảm bảo nguồn vốn và mặt bằng thi công ổn định sẽ giúp đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án.

Kết luận

  • Đề tài đã làm rõ các nguyên nhân chủ quan và khách quan gây chậm tiến độ thi công các dự án trường học tại huyện Bình Chánh, trong đó khó khăn về nguồn vốn và năng lực quản lý là những yếu tố chính.
  • Nghiên cứu áp dụng các phương pháp quản lý tiến độ hiện đại như sơ đồ mạng và kiểm soát tiến độ bằng đường tích phân, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý tiến độ, bao gồm tăng cường quản lý trong giai đoạn chuẩn bị, nâng cao năng lực quản lý chi phí, hoàn thiện đấu thầu và xử lý vướng mắc về nguồn vốn, mặt bằng thi công.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình huyện Bình Chánh nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực quản lý và giám sát tiến độ thi công, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh kịp thời.

Hành động ngay: Các cơ quan quản lý và nhà thầu cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp quản lý tiến độ nhằm đảm bảo các dự án trường học hoàn thành đúng tiến độ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển bền vững huyện Bình Chánh.