Thực Trạng Và Giải Pháp Nâng Cao Nhận Thức Của Người Dân Về Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Tại Huyện Đại Từ

• Tác giả: Nguyễn Thanh Phong
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Chí Hiểu
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Khoa học Môi trường
• Đề tài: Thực Trạng Và Giải Pháp Nâng Cao Nhận Thức Của Người Dân Về Vấn Đề Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Dựa Vào Cộng Đồng Tại Các Xã Nông Thôn Mới Huyện Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CÁM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.1.1. Cơ sở pháp lý của đề tài
• 1.2. Cơ sở lý luận của đề tài
• 1.2.1. Những khái niệm chung
• 1.2.2. Mục tiêu xây dựng nông thôn mới
• 1.2.3. Đặc trưng của Nông thôn mới thời kỳ CNH – HĐH, giai đoạn 2010-2020
• 1.2.4. Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Đại Từ và 6 xã nghiên cứu
• 3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Đại Từ
• 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Đại Từ
• 3.1.3. Điều kiện tự nhiên – Kinh tế xã hội 6 xã nghiên cứu
• 3.1.4. Kết quả thực hiện các tiêu chí xây dựng Nông thôn mới tại 6 xã nghiên cứu đến tháng 12/2013
• 3.2. Hiện trạng môi trường trong việc phân loại, thu gom và xử lý RTSH
• 3.2.1. Thực trạng việc phân loại thu gom rác thải sinh hoạt của người dân
• 3.2.2. Một số mô hình thu gom rác thải sinh hoạt
• 3.2.3. Thực trạng việc xử lý rác thải sau thu gom của địa phương
• 3.2.4. Thực trạng quản lý Nhà nước về môi trường
• 3.2.5. Hiện trạng công tác tổ chức quản lý môi trường và thu gom RTSH
• 3.2.6. Các chương trình vận động sự tham gia của người dân
• 3.2.7. Nhận thức, thái độ của người dân trong việc phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt
• 3.3. Đánh giá nhận thức người dân về việc phân loại, thực hiện, cách thức xử lý RTSH theo tiêu chí tuổi
• 3.3.1. Đánh giá về mức độ hài lòng của người dân về vấn đề RTSH và VSMT qua tiêu chí Nghề nghiệp
• 3.3.2. Đánh giá về trình độ học vấn và thu nhập người dân đến việc phân loại, xử lý rác thải sinh hoạt
• 3.3.3. Đánh giá về phản ứng người dân khi thấy người khác bỏ rác bừa bãi; Và đánh giá các chương trình VSMT qua tiêu chí Nghề nghiệp
• 3.3.4. Đề xuất một số giải pháp
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Tại Huyện Đại Từ

Quản lý rác thải sinh hoạt Đại Từ là vấn đề cấp bách, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Huyện Đại Từ đang đối mặt với thách thức lớn trong việc thu gom, xử lý rác thải, đặc biệt tại các xã nông thôn mới. Việc nâng cao ý thức cộng đồng về quản lý rác thải là yếu tố then chốt để giải quyết vấn đề này. Theo báo cáo của Công ty cổ phần môi trường và công trình đô thị Thái Nguyên, mỗi ngày trên địa bàn tỉnh có khoảng 800 tấn chất thải các loại, tuy nhiên trong số này thì chỉ có 70% – 75% được thu gom và xử lý, số còn lại chưa được thu gom xử lý tốt, nó tồn tại ở các khu dân cư nông thôn.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Đại Từ

Quản lý rác thải sinh hoạt hiệu quả giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường do rác thải Đại Từ, bảo vệ sức khỏe người dân và tạo cảnh quan xanh sạch đẹp. Việc này còn góp phần vào sự phát triển bền vững của huyện. Quản lý rác thải sinh hoạt là việc thu gom, vận chuyển, xử lý, tái chế, loại bỏ hay thẩm tra các vật liệu chất thải. Quản lý chất thải thường liên quan đến những vật chất do hoạt động của con người sản xuất ra, đồng thời đóng vai trò giảm bớt ảnh hưởng của chúng đến sức khỏe con người, môi trường hay mỹ quan.

1.2. Thực Trạng Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Hiện Nay Tại Đại Từ

Hiện nay, công tác quản lý rác thải sinh hoạt Đại Từ còn nhiều hạn chế, đặc biệt là ở khâu phân loại và xử lý. Tình trạng vứt rác bừa bãi vẫn còn phổ biến, gây mất mỹ quan và ảnh hưởng đến môi trường sống. Theo báo cáo, trung bình mỗi ngày có 20% (khoảng 15 tấn) lượng rác thải chưa được xử lý, thu gom. Tại một số vùng trong tỉnh, do ý thức bảo vệ môi trường của người dân chưa cao, việc phân loại rác chưa được thực hiện và hành vi vứt rác bừa bãi không đúng nơi quy định đã gây rất nhiều khó khăn trong việc thu gom của đội ngũ nhân viên môi trường.

II. Thách Thức Trong Nâng Cao Ý Thức Về Rác Thải Sinh Hoạt

Việc nâng cao ý thức cộng đồng về quản lý rác thải sinh hoạt Đại Từ gặp nhiều khó khăn do thói quen sinh hoạt, trình độ dân trí và điều kiện kinh tế khác nhau. Cần có giải pháp đồng bộ để thay đổi nhận thức và hành vi của người dân. Môi trường luôn đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống con người. Nó đảm nhận các chức năng chính như: Cung cấp tài nguyên, không gian sống và là nơi chứa đựng rác thải. Môi trường xanh sạch không chỉ đơn thuần tạo nên vẻ mỹ quan cho xã hội mà còn ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe của con người.

2.1. Rào Cản Về Nhận Thức Và Thói Quen Của Người Dân Đại Từ

Nhiều người dân chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của rác thải đối với môi trường và sức khỏe. Thói quen vứt rác bừa bãi, không phân loại rác thải sinh hoạt Đại Từ vẫn còn tồn tại. Rác thải là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây ra ô nhiễm môi trường nếu chúng ta không biết quản lý một cách đúng đắn, nó đang trở thành một vấn đề nan giải mà xã hội đang quan tâm hiện nay.

2.2. Thiếu Hụt Cơ Sở Hạ Tầng Và Nguồn Lực Quản Lý Rác Thải

Hệ thống thu gom, xử lý rác thải còn thiếu đồng bộ và chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Nguồn lực đầu tư cho công tác quản lý rác thải sinh hoạt còn hạn chế. Trong các chủ thể tham gia quản lý rác thải, cộng đồng có vai trò rất quan trọng. Xuất phát từ những vấn đề đó Tác giả đã quyết định chọn đề tài nghiên cứu “Thực trạng và giải pháp nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề quản lý rác thải sinh hoạt dựa vào Cộng đồng tại các xã Nông thôn mới huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”.

III. Cách Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Về Rác Thải Sinh Hoạt

Để nâng cao ý thức cộng đồng về quản lý rác thải sinh hoạt Đại Từ, cần triển khai các giải pháp giáo dục, tuyên truyền, vận động và xây dựng mô hình quản lý hiệu quả. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, các tổ chức xã hội và người dân. Nghiên cứu hiện trạng môi trường và công tác quản lý môi trường trong việc phân loại, thu gom, xử lý RTSH tại 6 xã đang thực hiện chương trình Nông thôn mới. Đánh giá nhận thức và thái độ của người dân trong việc phân loại, thu gom, xử lý RTSH, trên cơ sở đó làm rõ vai trò của các cơ quan chức năng, cơ quan truyền thông trong việc quản lý môi trường.

3.1. Giáo Dục Môi Trường Về Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Đại Từ

Tăng cường giáo dục về quản lý rác thải sinh hoạt trong trường học và cộng đồng. Tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, chiếu phim về tác hại của ô nhiễm rác thải và lợi ích của việc phân loại rác thải. Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao nhận thức, từ đó góp phần thay đổi hành vi của người dân về vấn đề quản lý rác thải sinh hoạt, rác thải nguy hại đồng ruộng, hạn chế ô nhiễm môi trường và tăng cường tái sử dụng nguyên liệu.

3.2. Tuyên Truyền Về Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt Đại Từ

Sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng (báo, đài, truyền hình, internet) để tuyên truyền về quản lý rác thải sinh hoạt. Phát tờ rơi, treo băng rôn, khẩu hiệu tại các khu dân cư, chợ, trường học. Việc nghiên cứu “Thực trạng và giải pháp nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề quản lý rác thải sinh hoạt dựa vào Cộng đồng tại các xã Nông thôn mới huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”, trong bối cảnh kinh tế cũng như xã hội ngày càng phát triển, đó là mong muốn thực hiện của Tác giả: Qua đó, nắm bắt được phương pháp nghiên cứu, cách nêu vấn đề và giải quyết vấn đề.

3.3. Vận Động Cộng Đồng Tham Gia Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt

Thành lập các tổ, nhóm tự quản về vệ sinh môi trường tại các khu dân cư. Tổ chức các phong trào thi đua giữ gìn vệ sinh môi trường, phân loại rác thải. Khuyến khích người dân tham gia giám sát và phản ánh các hành vi vi phạm về quản lý rác thải. Đóng góp một phần nào đó cho hệ thống lý luận và phương pháp. Phát hiện những mặt tích cực và hạn chế, những mặt tiêu cực của người dân trong việc phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt.

IV. Giải Pháp Xử Lý Rác Thải Sinh Hoạt Hiệu Quả Tại Huyện Đại Từ

Bên cạnh việc nâng cao ý thức cộng đồng, cần áp dụng các giải pháp xử lý rác thải sinh hoạt hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Đại Từ. Cần chú trọng đến việc xử lý rác thải tại nguồn và tái chế rác thải. Đề tài này cho thấy rõ thái độ, nhận thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường thông qua việc phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt. Cung cấp những thông tin và giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường.

4.1. Xử Lý Rác Thải Tại Nguồn Bằng Phương Pháp Ủ Phân Compost

Khuyến khích người dân tự ủ phân compost từ rác thải hữu cơ (rau, củ, quả, lá cây...). Phân compost có thể sử dụng để bón cho cây trồng, giảm lượng rác thải phải đem đi xử lý. Đề tài mang tính chất khảo sát, thăm dò về nhận thức và thái độ của người dân về vấn đề ô nhiễm môi trường thông qua việc phân loại, thu gom rác thải sinh hoạt hàng ngày và qua công tác xử lý rác thải sinh hoạt, quản lý rác thải sinh hoạt.

4.2. Tái Chế Rác Thải Nhựa Và Các Vật Liệu Có Thể Tái Chế

Xây dựng các cơ sở tái chế rác thải tại địa phương. Thu gom và phân loại rác thải nhựa, giấy, kim loại để tái chế. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động tái chế rác thải. Qua đề tài Tác giả cũng đề ra những biện pháp giúp địa phương tham khảo trong việc quản lý và hướng dẫn người dân trong việc phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt.

4.3. Đầu Tư Xây Dựng Hệ Thống Xử Lý Rác Thải Tập Trung

Xây dựng các nhà máy xử lý rác thải hiện đại, áp dụng công nghệ tiên tiến để giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Cần có quy hoạch cụ thể về địa điểm xây dựng nhà máy xử lý rác thải, đảm bảo không ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Qua đó cũng đề xuất một số khuyến nghị để địa phương tạo điều kiện và cung cấp kiến thức về môi trường giúp cho người dân nâng cao nhận thức, có trách nhiệm với môi trường qua những hành động cụ thể.

V. Vai Trò Của Cộng Đồng Trong Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt

Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý rác thải sinh hoạt Đại Từ. Sự tham gia tích cực của người dân là yếu tố quyết định sự thành công của các chương trình, dự án về vệ sinh môi trường. Cộng đồng là một thực thể xã hội có cơ cấu tổ chức, là một nhóm người cùng chia sẻ và chịu sự rang buộc bởi các đặc điểm và lợi ích chung được thiết lập thông qua tương tác và trao đổi giữa các thành viên.

5.1. Nâng Cao Ý Thức Tự Giác Của Người Dân Về Vệ Sinh Môi Trường

Mỗi người dân cần nâng cao ý thức tự giác về vệ sinh môi trường, không vứt rác bừa bãi, phân loại rác thải đúng quy định. Cần có ý thức bảo vệ môi trường chung, góp phần xây dựng cộng đồng xanh, sạch, đẹp. Sự tham gia của Cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, mỗi cá nhân có thể tham gia bảo vệ môi trường như: Giữ gìn vệ sinh môi trường, không có hành vi gây nguy hại đến môi trường sống, thực hiện tốt các nghĩa vụ bảo vệ môi trường …

5.2. Tham Gia Giám Sát Và Phản Ánh Các Hành Vi Vi Phạm

Người dân cần tích cực tham gia giám sát và phản ánh các hành vi vi phạm về quản lý rác thải sinh hoạt cho chính quyền địa phương. Cần lên án và tẩy chay các hành vi gây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó họ có thể gián tiếp tham gia bảo vệ môi trường qua các hoạt động: tuyên truyền, giáo dục những người xung quanh bảo vệ môi trường, lên án những hành vi làm ô nhiễm môi trường, đóng góp ý kiến với cơ quan chức năng …

VI. Chính Sách Và Giải Pháp Hỗ Trợ Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt

Để nâng cao hiệu quả quản lý rác thải sinh hoạt Đại Từ, cần có sự hỗ trợ từ chính sách và các giải pháp đồng bộ từ các cấp chính quyền. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tái chế rác thải và xử lý rác thải thân thiện với môi trường. Ở Việt Nam đã hình thành khung pháp lý chính sách liên quan tới công tác quản lý chất thải được các cơ quan nhà nước ban hành dưới dạng văn bản quy phạm pháp luật. Các văn bản hướng dẫn, pháp lệnh, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch,…Tùy theo phân cấp, quyền hạn các cấp quản lý địa phương ban hành văn bản quy định, quy chế…

6.1. Xây Dựng Và Hoàn Thiện Hệ Thống Văn Bản Pháp Luật

Cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về quản lý rác thải sinh hoạt, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Cần có chế tài xử phạt nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm về vệ sinh môi trường. Luật Bảo vệ môi trường ngày 29 tháng 11 năm 2005; Quyết định số 17/2001/ QĐ - BXD ngày 07/08/2001 của Bộ Xây Dựng định mức dự toán chuyên nghành vệ sinh môi trường - công tác thu gom vận chuyển, xử lí rác thải.

6.2. Tăng Cường Đầu Tư Cho Công Tác Quản Lý Rác Thải Sinh Hoạt

Cần tăng cường đầu tư cho công tác quản lý rác thải sinh hoạt, đặc biệt là đầu tư cho cơ sở hạ tầng thu gom, xử lý rác thải. Cần có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động quản lý rác thải. Nghị định 59/2007/ NĐ - CP ngày 09/04/2007 về quản lí chất thải rắn. Nghị định số 29/2011/NĐ-CP ngày 18/04/2011 quy định về đánh giá môi trường chiến lược ĐTM và cam kết BVMT.

Tổng quan nghiên cứu

Quản lý rác thải sinh hoạt (RTSH) tại các xã nông thôn mới huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên đang là vấn đề cấp thiết trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Theo báo cáo của Công ty cổ phần môi trường và công trình đô thị Thái Nguyên năm 2010, mỗi ngày tỉnh phát sinh khoảng 800 tấn chất thải, trong đó chỉ 70-75% được thu gom và xử lý, còn lại tồn tại tại các khu dân cư nông thôn. Tại huyện Đại Từ, trung bình 20% (khoảng 15 tấn) lượng rác thải chưa được xử lý, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao nhận thức của người dân về quản lý RTSH dựa vào cộng đồng tại 6 xã đang thực hiện chương trình Nông thôn mới giai đoạn 2010-2015, gồm Cù Vân, Hà Thượng, Tân Thái, Bản Ngoại, La Bằng và Văn Yên. Nghiên cứu nhằm đánh giá nhận thức, thái độ của người dân trong phân loại, thu gom và xử lý RTSH, đồng thời làm rõ vai trò của các cơ quan chức năng và truyền thông trong công tác quản lý môi trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện các tiêu chí môi trường của chương trình Nông thôn mới, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và khái niệm về quản lý môi trường dựa vào cộng đồng (Community-Based Environmental Management - CBEM), phát triển bền vững và quản lý rác thải sinh hoạt. CBEM được hiểu là phương thức bảo vệ môi trường thông qua sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương trong việc giải quyết các vấn đề môi trường cụ thể. Phát triển bền vững được định nghĩa là sự phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Các khái niệm chính bao gồm: cộng đồng, sự tham gia của cộng đồng, rác thải sinh hoạt, quản lý rác thải sinh hoạt và quản lý rác thải dựa vào cộng đồng. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới, đặc biệt tiêu chí môi trường với 5 chỉ tiêu quan trọng như tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch, cơ sở sản xuất đạt chuẩn môi trường, thu gom và xử lý chất thải theo quy định.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập số liệu thứ cấp và khảo sát thực địa. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các cơ quan quản lý địa phương như UBND huyện, các xã và phòng ban chuyên môn. Phương pháp khảo sát gồm điều tra, phỏng vấn trực tiếp 90 hộ gia đình được chọn ngẫu nhiên tại 6 xã nghiên cứu, đảm bảo đa dạng về trình độ học vấn, thu nhập, lứa tuổi và nghề nghiệp, ưu tiên nữ giới. Ngoài ra, nghiên cứu tham khảo ý kiến chuyên môn của cán bộ quản lý môi trường tại địa phương. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Word và Excel để tổng hợp, xử lý số liệu định lượng và định tính. Thời gian nghiên cứu từ tháng 9/2013 đến tháng 8/2014, tập trung khảo sát hiện trạng phân loại, thu gom, xử lý RTSH và nhận thức của người dân về vấn đề này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng thu gom và xử lý RTSH: Tỷ lệ thu gom RTSH tại 6 xã dao động từ 45% đến trên 90%. Cụ thể, các xã Hà Thượng, Cù Vân và La Bằng có tỷ lệ thu gom trên 80%, trong khi các xã Tân Thái, Bản Ngoại và Văn Yên chỉ đạt khoảng 45-50%. Phương tiện thu gom chủ yếu là xe ô tô tải và xe cải tiến, với các tổ thu gom từ 2 đến 9 người. Hệ thống điểm tập kết rác thải còn hạn chế, nhiều nơi chưa có bãi rác tập trung theo quy hoạch. Hình thức xử lý chủ yếu là chôn lấp và đốt, chưa đạt yêu cầu vệ sinh môi trường.

2. Nguồn gốc và thành phần rác thải: Rác thải sinh hoạt chủ yếu phát sinh từ hộ gia đình chiếm 71,04% tổng lượng rác thải, tiếp theo là các cơ quan, trường học (10,82%) và quán ăn, dịch vụ (1,4%). Thành phần rác thải đa dạng, bao gồm rác hữu cơ, bao bì nilon, giấy vụn và các chất thải từ sản xuất nông nghiệp.

3. Nhận thức và thái độ của người dân: Đánh giá nhận thức theo tiêu chí tuổi cho thấy nhóm tuổi từ 30-50 có mức độ nhận thức và thực hiện phân loại RTSH cao nhất, với tỷ lệ biết cách phân loại đạt khoảng 70%. Mức độ hài lòng về công tác thu gom và xử lý RTSH của người dân đạt trung bình 60-70%, trong đó nhóm nghề nghiệp có thu nhập ổn định thể hiện sự hài lòng cao hơn. Trình độ học vấn và thu nhập có ảnh hưởng tích cực đến việc phân loại và xử lý rác thải. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng vứt rác bừa bãi, đặc biệt tại các khu vực xa trung tâm xã.

4. Thực trạng quản lý nhà nước và mô hình thu gom: Các xã đã thành lập các hợp tác xã dịch vụ vệ sinh môi trường (HTX VSMT) hoặc tổ thu gom tự quản, do Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên quản lý. Mô hình HTX tại các xã Hà Thượng, Cù Vân và La Bằng hoạt động hiệu quả hơn so với các tổ thu gom nhỏ lẻ tại Tân Thái, Bản Ngoại và Văn Yên. Tuy nhiên, nguồn lực tài chính và trang thiết bị còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thu gom và xử lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ thu gom RTSH chưa cao ở một số xã là do địa bàn rộng, dân cư phân tán, phương tiện thu gom còn thô sơ và ý thức bảo vệ môi trường của một bộ phận người dân chưa cao. So sánh với các mô hình quản lý môi trường dựa vào cộng đồng tại các tỉnh khác như Lâm Thao, Bắc Giang và Bình Dương, huyện Đại Từ còn nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng và sự tham gia của cộng đồng. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện rộng rãi, làm tăng chi phí vận chuyển và xử lý. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ thu gom RTSH theo xã và bảng so sánh mức độ nhận thức của người dân theo nhóm tuổi, nghề nghiệp và trình độ học vấn để minh họa rõ nét hơn các phát hiện. Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của cộng đồng trong quản lý RTSH, đồng thời nhấn mạnh cần có các giải pháp nâng cao nhận thức và cải thiện cơ sở vật chất để đạt được tiêu chí môi trường trong chương trình Nông thôn mới.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức: Triển khai các chương trình truyền thông đa dạng, lồng ghép trong các hoạt động cộng đồng, trường học và tổ chức đoàn thể nhằm nâng cao nhận thức về phân loại, thu gom và xử lý RTSH. Mục tiêu đạt tỷ lệ nhận thức trên 80% trong vòng 12 tháng, do UBND xã phối hợp với các tổ chức đoàn thể thực hiện.

2. Phát triển và củng cố mô hình HTX dịch vụ vệ sinh môi trường: Hỗ trợ về kỹ thuật, trang thiết bị và nguồn vốn cho các HTX VSMT hiện có, đồng thời khuyến khích thành lập mới tại các xã chưa có. Mục tiêu nâng tỷ lệ thu gom RTSH lên trên 85% trong 2 năm tới, do Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND huyện chủ trì.

3. Xây dựng hệ thống điểm tập kết và bãi rác hợp vệ sinh: Quy hoạch và đầu tư xây dựng các điểm tập kết rác thải tập trung, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh môi trường, thuận tiện cho việc thu gom và vận chuyển. Thời gian hoàn thành trong 18 tháng, do UBND xã và Ban Quản lý dự án huyện thực hiện.

4. Khuyến khích phân loại rác tại nguồn và tái chế: Hỗ trợ cung cấp thùng đựng rác phân loại cho các hộ gia đình, tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật phân loại và tái chế rác thải. Mục tiêu đạt 70% hộ gia đình thực hiện phân loại rác tại nguồn trong vòng 1 năm, do các tổ chức xã hội và HTX VSMT phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý địa phương: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý rác thải sinh hoạt, phục vụ công tác lập kế hoạch và triển khai chương trình Nông thôn mới.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành môi trường: Cung cấp dữ liệu thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và phân tích về quản lý môi trường dựa vào cộng đồng tại vùng nông thôn.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng dân cư: Hỗ trợ xây dựng các mô hình quản lý rác thải hiệu quả, nâng cao nhận thức và huy động sự tham gia của người dân trong bảo vệ môi trường.

4. Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực môi trường: Tham khảo để phát triển dịch vụ thu gom, xử lý rác thải phù hợp với đặc điểm địa phương, đồng thời tìm kiếm cơ hội hợp tác với cộng đồng và chính quyền địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao quản lý rác thải sinh hoạt dựa vào cộng đồng lại quan trọng?
   Quản lý dựa vào cộng đồng giúp huy động sự tham gia tích cực của người dân, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, giảm chi phí vận hành và tăng hiệu quả thu gom, xử lý rác thải. Ví dụ, các HTX dịch vụ vệ sinh môi trường tại Đại Từ đã cải thiện tỷ lệ thu gom rác lên trên 80%.

2. Những khó khăn chính trong quản lý RTSH tại các xã nông thôn mới là gì?
   Khó khăn gồm địa bàn rộng, dân cư phân tán, phương tiện thu gom hạn chế, ý thức người dân chưa đồng đều và thiếu điểm tập kết rác hợp vệ sinh. Điều này làm giảm hiệu quả thu gom và xử lý rác thải.

3. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của người dân về phân loại rác thải?
   Thông qua các chương trình tuyên truyền, giáo dục tại cộng đồng, trường học và tổ chức đoàn thể, kết hợp cung cấp thùng đựng rác phân loại và tập huấn kỹ thuật. Mô hình tại xã An Chấn, Phú Yên cho thấy hiệu quả khi có sự tham gia của cộng đồng và chính quyền.

4. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong quản lý rác thải là gì?
   Các tổ chức như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên đóng vai trò quản lý, giám sát hoạt động thu gom, vận động người dân tham gia và truyền thông nâng cao nhận thức, góp phần tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.

5. Có thể áp dụng mô hình quản lý rác thải nào hiệu quả tại Đại Từ?
   Mô hình HTX dịch vụ vệ sinh môi trường kết hợp tổ thu gom tự quản, có sự hỗ trợ của chính quyền và các tổ chức đoàn thể, cùng với hệ thống điểm tập kết rác hợp vệ sinh và phân loại rác tại nguồn là mô hình phù hợp và hiệu quả.

Kết luận

• Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng quản lý rác thải sinh hoạt tại 6 xã nông thôn mới huyện Đại Từ, với tỷ lệ thu gom RTSH dao động từ 45% đến trên 90%.
• Nhận thức và thái độ của người dân có ảnh hưởng tích cực đến việc phân loại và xử lý rác thải, trong đó trình độ học vấn và thu nhập là các yếu tố quan trọng.
• Các mô hình HTX dịch vụ vệ sinh môi trường và tổ thu gom tự quản đã góp phần nâng cao hiệu quả thu gom, nhưng còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất và nguồn lực.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, phát triển mô hình quản lý, xây dựng hạ tầng và khuyến khích phân loại rác tại nguồn.
• Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và chiều sâu, đồng thời triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2026 để góp phần hoàn thiện tiêu chí môi trường trong chương trình Nông thôn mới.

Call to action: Các cơ quan quản lý, tổ chức cộng đồng và người dân cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nâng cao nhận thức và quản lý rác thải sinh hoạt hiệu quả, hướng tới môi trường nông thôn xanh, sạch, đẹp và phát triển bền vững.