Nâng cao năng lực khoa học cho học sinh lớp 1 qua dạy học khám phá môn Tự nhiên và Xã hội

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

DANH MỤC HÌNH ẢNH

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

2. Mục đích nghiên cứu

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

4. Giả thuyết khoa học

5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

6. Phạm vi nghiên cứu

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

8. Cấu trúc của đề tài

1. Chƣơng 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

1.2. Cơ sở lí luận và thực tiễn

1.3. Một số vấn đề về dạy học phát triển năng lực

1.3.1. Dạy học phát triển năng lực

1.3.2. Yêu cầu dạy học phát triển năng lực môn TN&XH

1.3.2.1. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực đặc thù môn TN&XH

1.3.2.2. Yêu cầu về năng lực chung trong dạy học TN&XH

1.3.3. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi HSTH

1.3.3.1. Đặc điểm hoạt động học tập của HSTH

1.3.3.2. Đặc điểm các quá trình nhận thức của HSTH

1.3.3.3. Đặc điểm tâm sinh lí HS lớp 1

1.3.4. Vai trò của môn TN&XH đối với HSTH

1.3.4.1. Đánh giá chung

1.3.4.2. Vai trò TN&XH lớp 1

1.4. Cấu trúc nội dung chƣơng trình TN&XH lớp 1

1.4.1. Cấu trúc nội dung chương trình TN&XH lớp 1 theo TT32

1.4.2. Phân phối chương trình TN&XH lớp 1 – Kết nối tri thức và cuộc sống

1.5. Tầm quan trọng của việc dạy học tìm tòi - khám phá môn TN&XH lớp 1

1.6. Kết luận chƣơng

2. Chƣơng 2: PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC KHOA HỌC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC TÌM TÕI – KHÁM PHÁ MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1

2.1. Dạy học dựa trên tìm tòi - khám phá

2.1.1. Khái niệm về tìm tòi - khám phá

2.1.2. Khái niệm về dạy học tìm tòi - khám phá

2.2. Đặc trƣng và quy trình dạy học tìm tòi - khám phá

2.2.1. Đặc trưng của dạy học tìm tòi - khám phá

2.2.2. Quy trình dạy học tìm tòi - khám phá

2.3. Tổ chức học tập tìm tòi - khám phá

2.3.1. Các hình thức của dạy học tìm tòi – khám phá

2.4. Thiết kế tiêu chí đánh giá và công cụ đánh giá năng lực khoa học cho HS thông qua dạy học tìm tòi - khám phá môn TN&XH lớp 1

2.4.1. Tiêu chí đánh giá

2.4.2. Công cụ đánh giá

2.5. Vận dụng dạy học tìm tòi - khám phá theo định hƣớng phát triển năng lực khoa học cho học sinh trong môn TN&XH lớp 1

2.5.1. Vai trò của dạy học khám phá trong việc phát triển năng lực khoa học cho HS

2.6. Kết luận chƣơng

3. Chƣơng 3: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC KHOA HỌC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC TÌM TÕI – KHÁM PHÁ MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1

3.1. Mục đích khảo sát

3.2. Đối tƣợng khảo sát

3.3. Nội dung khảo sát

3.4. Phƣơng pháp khảo sát

3.5. Kết quả khảo sát

3.5.1. Thực trạng dạy học môn TN&XH lớp 1 ở trường tiểu học

3.5.2. Nhận xét của GV về vai trò của môn TN&XH ở trường tiểu học

3.5.3. Nhận xét của GV về các PPDH mà GV thường sử dụng trong việc dạy môn TN&XH lớp 1

3.5.4. Nhận xét của GV về các hình thức dạy học mà GV thường sử dụng trong việc dạy môn TN&XH lớp 1

3.5.5. Thực trạng dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1 đối với GV

3.5.6. Nhận xét của GV về mức độ cần thiết của dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1

3.5.7. Nhận xét của GV về các PPDH mà GV thường phối hợp trong việc dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1

3.5.8. Nhận xét của GV mức độ hiệu quả của việc dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1

3.5.9. Nhận xét của GV về những thuận lợi và khó khăn khi dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1

3.5.10. Thực trạng năng lực khoa học của HS thông qua dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1

3.5.11. Đánh giá mức độ hứng thú khi học môn TN&XH

3.5.12. Đánh giá năng lực chung của HS trong tháng 11 học kì I năm học 2020 – 2021

3.5.13. Đánh giá năng lực chuyên môn trong môn TN&XH của HS trong tháng 11 học kì I năm học 2020 – 2021

3.5.14. Đánh giá kết quả học tập môn TN&XH của HS trong tháng 11 học kì I năm học 2020 – 2021

3.5.15. Những khó khăn và thuận lợi trong việc dạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH của HS lớp 1

3.6. Kết luận chƣơng

4. Chƣơng 4: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC KHOA HỌC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC TÌM TÕI – KHÁM PHÁ MÔN TỰ NHIÊN XÃ HỘI LỚP 1

4.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

4.1.1. Dựa vào mục tiêu của chương trình tiểu học

4.1.2. Dựa vào đặc điểm tâm lý của học sinh lớp 1

4.1.3. Dựa vào kết quả điều tra thực trạng

4.2. Đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực khoa học cho HS thông qua đạy học tìm tòi – khám phá môn TN&XH lớp 1

4.2.1. Biện pháp 1: Thiết kế mục tiêu bài học theo định hướng phát triển năng lực cho HS

4.2.2. Biện pháp 2: Phối hợp các phương pháp, hình thức tổ chức, kĩ thuật dạy học phát triển năng lực

4.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho HS

4.2.3.1. Cách tiến hành

4.2.4. Biện pháp 4: Sử dụng sơ đồ tư duy

4.2.4.1. Cách tiến hành

4.2.5. Biện pháp 5: Phối hợp TN&XH với các môn học khác

4.3. Kết luận chƣơng

5. Chƣơng 5: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM

5.1. Mục đích thực nghiệm

5.2. Đối tƣợng, thời gian, địa bàn thực nghiệm

5.3. Nội dung thực nghiệm

5.4. Phƣơng pháp thực nghiệm

5.5. Kết quả thực nghiệm

5.5.1. Dựa vào kết quả các bài tập củng cố

5.5.2. Dựa vào kết quả điều tra GV

5.5.3. Dựa vào kết quả điều tra HS

5.5.4. Đánh giá năng lực chung của HS trong tháng 12 học kì I năm học 2020 – 2021

5.5.5. Đánh giá năng lực chuyên môn trong môn TN&XH của HS trong tháng 12 học kì I năm học 2020 – 2021

5.5.6. Đánh giá kết quả học tập môn TN&XH của HS trong tháng 12 học kì I năm học 2020 – 2021

5.6. Kết luận chƣơng V

KẾT LUẬN ĐỀ TÀI

1. Một số kiến nghị

2. Hƣớng nghiên cứu sau đề tài

KẾ HOẠCH DẠY HỌC

PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN

CÁC TIẾT DẠY THAM GIA DỰ GIỜ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nâng cao năng lực khoa học cho học sinh lớp 1

Nâng cao năng lực khoa học cho học sinh lớp 1 là một trong những mục tiêu quan trọng trong giáo dục hiện đại. Môn Tự nhiên và Xã hội đóng vai trò then chốt trong việc phát triển tư duy và khả năng khám phá của trẻ. Việc dạy học theo phương pháp tìm tòi - khám phá không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mà còn kích thích sự sáng tạo và khả năng tự học.

1.1. Ý nghĩa của việc phát triển năng lực khoa học cho học sinh

Việc phát triển năng lực khoa học giúp học sinh hình thành tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề. Điều này không chỉ có lợi cho việc học tập mà còn cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

1.2. Vai trò của môn Tự nhiên và Xã hội trong giáo dục

Môn Tự nhiên và Xã hội cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về thế giới xung quanh. Qua đó, học sinh có thể liên hệ thực tiễn và phát triển khả năng quan sát, phân tích.

II. Thách thức trong việc dạy học khám phá môn Tự nhiên và Xã hội

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc dạy học khám phá môn Tự nhiên và Xã hội cũng gặp phải nhiều thách thức. Giáo viên cần phải đối mặt với việc thiết kế bài học sao cho phù hợp với tâm lý và khả năng của học sinh lớp 1.

2.1. Khó khăn trong việc áp dụng phương pháp dạy học mới

Nhiều giáo viên vẫn còn e ngại khi áp dụng phương pháp dạy học tìm tòi - khám phá do thiếu kinh nghiệm và tài liệu hỗ trợ. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng dạy học.

2.2. Sự thiếu hụt về cơ sở vật chất và tài liệu

Nhiều trường học thiếu trang thiết bị và tài liệu cần thiết để thực hiện các hoạt động khám phá. Điều này làm giảm hiệu quả của việc dạy học và khả năng tiếp cận kiến thức của học sinh.

III. Phương pháp dạy học khám phá hiệu quả cho học sinh lớp 1

Để nâng cao năng lực khoa học, giáo viên cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực. Phương pháp dạy học tìm tòi - khám phá là một trong những phương pháp hiệu quả nhất trong việc phát triển tư duy cho học sinh.

3.1. Thiết kế bài học theo định hướng phát triển năng lực

Bài học cần được thiết kế sao cho khuyến khích học sinh tham gia tích cực. Việc sử dụng các câu hỏi mở và tình huống thực tế sẽ giúp học sinh phát triển khả năng tư duy.

3.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh

Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Qua đó, học sinh sẽ cảm thấy hứng thú hơn với môn học và phát triển năng lực khoa học một cách tự nhiên.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu trong dạy học

Nghiên cứu cho thấy việc áp dụng phương pháp dạy học khám phá trong môn Tự nhiên và Xã hội đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng sống và khả năng làm việc nhóm.

4.1. Kết quả khảo sát về năng lực khoa học của học sinh

Khảo sát cho thấy học sinh có sự tiến bộ rõ rệt trong việc nhận biết và mô tả các hiện tượng tự nhiên. Điều này chứng tỏ hiệu quả của phương pháp dạy học khám phá.

4.2. Phản hồi từ giáo viên và phụ huynh

Giáo viên và phụ huynh đều nhận thấy sự hứng thú và tích cực của học sinh trong việc học tập. Điều này cho thấy phương pháp dạy học khám phá đã tạo ra môi trường học tập tích cực.

V. Kết luận và hướng phát triển tương lai cho dạy học khám phá

Việc nâng cao năng lực khoa học cho học sinh lớp 1 thông qua dạy học khám phá là một hướng đi đúng đắn. Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp dạy học mới để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.

5.1. Đề xuất các biện pháp cải tiến phương pháp dạy học

Cần có các chương trình đào tạo cho giáo viên về phương pháp dạy học khám phá. Điều này sẽ giúp giáo viên tự tin hơn trong việc áp dụng phương pháp này.

5.2. Tương lai của môn Tự nhiên và Xã hội trong giáo dục

Môn Tự nhiên và Xã hội sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực khoa học cho học sinh. Cần có sự đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất và tài liệu giảng dạy.

Phát triển năng lực khoa học cho học sinh thông qua dạy học tìm tòi khám phá môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1