Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, ngành viễn thông và công nghệ thông tin (CNTT) tại Việt Nam đang chứng kiến sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Trung tâm Kinh doanh VNPT- Đồng Nai, một đơn vị trực thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), giữ vai trò quan trọng trong cung cấp dịch vụ viễn thông và CNTT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Từ năm 2018 đến 2020, doanh thu dịch vụ CNTT của Trung tâm tăng trưởng mạnh, lần lượt đạt 12,341 tỷ đồng năm 2018, 18,385 tỷ đồng năm 2019 và 24,776 tỷ đồng năm 2020, tương ứng mức tăng trưởng 49,6% và 34,7% qua các năm. Tuy nhiên, thị phần các dịch vụ CNTT vẫn còn khiêm tốn so với tổng doanh thu, đồng thời Trung tâm phải đối mặt với áp lực cạnh tranh từ các đối thủ như Viettel, FPT và MISA.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh dịch vụ CNTT của Trung tâm Kinh doanh VNPT- Đồng Nai, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn 2018-2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động kinh doanh dịch vụ CNTT của Trung tâm trên địa bàn Đồng Nai, với dữ liệu thu thập từ báo cáo nội bộ và khảo sát khách hàng, doanh nghiệp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp Trung tâm xây dựng chiến lược phát triển bền vững, tăng trưởng doanh thu và giữ vững vị thế trên thị trường CNTT trong bối cảnh chuyển đổi số và cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết cạnh tranh của Michael E. Porter: Phân tích năm áp lực cạnh tranh gồm áp lực từ đối thủ hiện tại, khách hàng, nhà cung cấp, sản phẩm thay thế và đối thủ tiềm ẩn, giúp đánh giá môi trường cạnh tranh của Trung tâm.
  • Lý thuyết năng lực cạnh tranh doanh nghiệp: Đánh giá năng lực cạnh tranh dựa trên các yếu tố nội tại như năng lực tài chính, quản lý điều hành, công nghệ, marketing, nguồn nhân lực và giá trị phi vật chất.
  • Phân tích SWOT: Xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của Trung tâm trong lĩnh vực dịch vụ CNTT, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp.
  • Khái niệm về chuyển đổi số và doanh nghiệp thông minh: Nhấn mạnh vai trò của công nghệ số trong nâng cao hiệu quả quản lý, sản xuất kinh doanh và tạo lợi thế cạnh tranh.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực cạnh tranh, dịch vụ công nghệ thông tin, chuyển đổi số, thị phần, chiến lược marketing, và quản trị nguồn nhân lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, báo cáo sản xuất kinh doanh của Trung tâm Kinh doanh VNPT- Đồng Nai giai đoạn 2018-2020; khảo sát ý kiến khách hàng cá nhân và doanh nghiệp trên địa bàn Đồng Nai; dữ liệu so sánh với các đối thủ cạnh tranh như Viettel, FPT, MISA.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định tính để đánh giá môi trường cạnh tranh và năng lực nội tại; phân tích định lượng qua các chỉ tiêu tài chính, thị phần, doanh thu; áp dụng ma trận SWOT để tổng hợp đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.
  • Phương pháp so sánh: So sánh các chỉ tiêu đồng nhất về không gian và thời gian nhằm xác định xu hướng biến động và vị thế cạnh tranh của Trung tâm so với các đối thủ trên địa bàn.
  • Cỡ mẫu và timeline: Khảo sát hơn 300 khách hàng cá nhân và doanh nghiệp trong giai đoạn 2019-2020; phân tích số liệu tài chính và thị phần từ 2018 đến 2020.

Công cụ hỗ trợ phân tích bao gồm bảng số liệu tổng hợp, biểu đồ tăng trưởng doanh thu, và ma trận SWOT.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu dịch vụ CNTT mạnh mẽ: Doanh thu dịch vụ CNTT của Trung tâm tăng từ 12,341 tỷ đồng năm 2018 lên 24,776 tỷ đồng năm 2020, tương đương mức tăng 100,7% trong 3 năm. Tốc độ tăng trưởng năm 2019 đạt 49,6%, năm 2020 đạt 34,7%, mặc dù chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19.

  2. Thị phần dịch vụ CNTT có sự cạnh tranh gay gắt: Trung tâm chiếm thị phần ưu thế trong các dịch vụ hóa đơn điện tử (38,68%), chữ ký số (39,8%), văn bản điện tử (45%) và sổ liên lạc điện tử VNedu trên địa bàn Đồng Nai. Tuy nhiên, các đối thủ như Viettel và FPT cũng có thị phần đáng kể, với Viettel tập trung vào khách hàng doanh nghiệp và cá nhân, FPT chú trọng vào các doanh nghiệp lớn.

  3. Năng lực quản lý và điều hành được cải thiện: Ban lãnh đạo Trung tâm đã nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành với hệ thống quy chế, chính sách rõ ràng, phân cấp ủy quyền sâu, đồng thời chú trọng đào tạo nâng cao năng lực cán bộ. Điều này giúp Trung tâm thích ứng nhanh với biến động thị trường và hoàn thành các chỉ tiêu kinh doanh.

  4. Nguồn nhân lực chất lượng cao và cơ cấu hợp lý: Đến cuối năm 2020, Trung tâm có 292 cán bộ công nhân viên, trong đó 60,61% có trình độ từ cao đẳng trở lên, 72,6% trong độ tuổi lao động chính từ 26-45 tuổi. Cơ cấu này tạo nền tảng vững chắc cho phát triển dịch vụ CNTT.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Trung tâm Kinh doanh VNPT- Đồng Nai đã tận dụng tốt các lợi thế về uy tín, mạng lưới phân phối rộng khắp và nguồn nhân lực chất lượng để tăng trưởng doanh thu dịch vụ CNTT. Tuy nhiên, thị phần dịch vụ CNTT vẫn còn khiêm tốn so với tổng doanh thu, phản ánh sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ có chiến lược tập trung và đầu tư công nghệ hiện đại như Viettel và FPT.

Việc áp dụng mô hình năm áp lực cạnh tranh của Porter giúp làm rõ các thách thức từ đối thủ hiện tại, khách hàng đòi hỏi cao hơn, sản phẩm thay thế công nghệ mới, nhà cung cấp thiết bị công nghệ và đối thủ tiềm ẩn trong nước và quốc tế. So sánh với các nghiên cứu trong ngành viễn thông cho thấy, việc nâng cao năng lực quản lý, đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quyết định để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu dịch vụ CNTT theo năm, bảng so sánh thị phần các dịch vụ giữa Trung tâm và các đối thủ, cũng như ma trận SWOT minh họa điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư công nghệ hiện đại và đổi mới sản phẩm

    • Mục tiêu: Nâng cao chất lượng dịch vụ, phát triển các sản phẩm CNTT mới phù hợp xu hướng chuyển đổi số.
    • Thời gian: Triển khai trong giai đoạn 2022-2025.
    • Chủ thể: Ban lãnh đạo Trung tâm phối hợp với Tập đoàn VNPT và các đối tác công nghệ.

  2. Xây dựng chiến lược marketing và chính sách giá linh hoạt

    • Mục tiêu: Tăng thị phần dịch vụ CNTT, thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện tại.
    • Thời gian: Áp dụng ngay từ năm 2022, đánh giá hiệu quả hàng năm.
    • Chủ thể: Phòng Marketing và Kinh doanh Trung tâm.

  3. Phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu và đào tạo liên tục

    • Mục tiêu: Nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý và đổi mới sáng tạo cho cán bộ nhân viên.
    • Thời gian: Chương trình đào tạo liên tục từ 2022 trở đi.
    • Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  4. Mở rộng và tối ưu hóa kênh phân phối, chăm sóc khách hàng

    • Mục tiêu: Tăng cường mạng lưới đại lý, cộng tác viên, nâng cao chất lượng dịch vụ hậu mãi.
    • Thời gian: Triển khai trong 2 năm tới.
    • Chủ thể: Phòng Bán hàng và Chăm sóc khách hàng.

  5. Tăng cường hợp tác chiến lược với các đối tác trong và ngoài nước

    • Mục tiêu: Hợp tác phát triển công nghệ, chia sẻ nguồn lực, mở rộng thị trường.
    • Thời gian: Xây dựng kế hoạch hợp tác từ 2022-2025.
    • Chủ thể: Ban Giám đốc Trung tâm và Tập đoàn VNPT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Trung tâm Kinh doanh VNPT- Đồng Nai

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng năng lực cạnh tranh, các áp lực thị trường và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ CNTT.
    • Use case: Xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ CNTT phù hợp với xu hướng chuyển đổi số.

  2. Các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành viễn thông và CNTT

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình phân tích cạnh tranh, đánh giá năng lực cạnh tranh doanh nghiệp trong ngành viễn thông.
    • Use case: Áp dụng phương pháp phân tích SWOT và mô hình năm áp lực cạnh tranh trong nghiên cứu và hoạch định chính sách.

  3. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ CNTT và viễn thông trên địa bàn Đồng Nai và khu vực lân cận

    • Lợi ích: Nắm bắt xu hướng thị trường, chiến lược cạnh tranh và bài học kinh nghiệm từ Trung tâm VNPT- Đồng Nai.
    • Use case: Điều chỉnh chiến lược kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh và học giả chuyên ngành Quản lý Kinh tế, Quản trị Kinh doanh, Công nghệ Thông tin

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về nghiên cứu thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và phân tích trong lĩnh vực năng lực cạnh tranh dịch vụ CNTT.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến quản lý kinh tế và công nghệ thông tin.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh dịch vụ CNTT của Trung tâm VNPT- Đồng Nai được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua các tiêu chí chính như năng lực tài chính, quản lý điều hành, công nghệ và trang thiết bị, năng lực marketing, cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực. Ví dụ, tỷ lệ cán bộ có trình độ cao đẳng trở lên chiếm 60,61% thể hiện nguồn nhân lực chất lượng.

  2. Các đối thủ cạnh tranh chính của Trung tâm VNPT- Đồng Nai là ai và họ có lợi thế gì?
    Các đối thủ chính gồm Viettel, FPT và MISA. Viettel có lợi thế về đầu tư hạ tầng hiện đại và chiến lược tập trung vào khách hàng cá nhân và doanh nghiệp; FPT chuyên biệt hóa sản phẩm và chú trọng chăm sóc khách hàng; MISA tập trung vào phần mềm quản lý doanh nghiệp.

  3. Tại sao doanh thu dịch vụ CNTT của Trung tâm tăng trưởng nhanh nhưng vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng doanh thu?
    Doanh thu dịch vụ CNTT tăng trưởng nhanh nhưng tổng doanh thu dịch vụ viễn thông truyền thống vẫn chiếm phần lớn. Ngoài ra, thị trường CNTT có sự cạnh tranh gay gắt và khách hàng đa dạng nên việc mở rộng thị phần cần thời gian và chiến lược phù hợp.

  4. Trung tâm đã áp dụng những giải pháp gì để nâng cao năng lực cạnh tranh?
    Trung tâm đã cải thiện quản lý điều hành, đào tạo nhân lực, điều chỉnh chính sách giá cước, tăng cường chăm sóc khách hàng và mở rộng kênh phân phối. Ví dụ, chính sách giá cước linh hoạt giúp giữ chân khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh giảm giá.

  5. Làm thế nào để Trung tâm VNPT- Đồng Nai thích ứng với xu hướng chuyển đổi số?
    Trung tâm cần đầu tư công nghệ hiện đại, phát triển sản phẩm mới, số hóa quy trình quản lý, nâng cao năng lực nhân sự và xây dựng chiến lược kinh doanh dựa trên nền tảng số. Việc này giúp tăng hiệu quả hoạt động và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

Kết luận

  • Trung tâm Kinh doanh VNPT- Đồng Nai đã đạt mức tăng trưởng doanh thu dịch vụ CNTT trên 100% trong giai đoạn 2018-2020, thể hiện tiềm năng phát triển mạnh mẽ.
  • Thị phần dịch vụ CNTT của Trung tâm chiếm ưu thế trong một số lĩnh vực như hóa đơn điện tử, chữ ký số, tuy nhiên vẫn chịu áp lực cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ lớn như Viettel và FPT.
  • Năng lực quản lý, điều hành và nguồn nhân lực chất lượng cao là nền tảng quan trọng giúp Trung tâm duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đầu tư công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, chiến lược marketing linh hoạt và mở rộng kênh phân phối nhằm tăng trưởng bền vững trong bối cảnh chuyển đổi số.
  • Đề nghị Trung tâm tiếp tục triển khai các bước nghiên cứu, đánh giá hiệu quả giải pháp và điều chỉnh chiến lược kinh doanh theo định hướng chuyển đổi số đến năm 2025 và 2030 để giữ vững vị thế trên thị trường.

Hành động tiếp theo là xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường hợp tác với các đối tác công nghệ và đào tạo nhân lực chuyên sâu nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển trong tương lai.