Nâng cao năng lực cạnh tranh của kinh tế nhà nước trong bối cảnh hội nhập

Theo cách hiểu chung nhất, KTNN là phần tài sản do nhà nước làm chủ sở hữu. Hay nói cách khác, KTNN là bộ phận của nền kinh tế quốc dân thuộc sở hữu nhà nước. Hiện nay ở nhiều nước, KTNN thường bao gồm những bộ phận cơ bản sau: Tài nguyên khoáng sản và phần đất đai thuộc sở hữu nhà nước; Ngân hàng nhà nước, kho bạc nhà nước, ngân sách nhà nước, tài chính nhà nước; Hệ thống dự trữ quốc gia và bảo hiểm quốc gia; Các dịch vụ công do nhà nước đảm nhiệm; Các doanh nghiệp nhà nước. Ngày nay cũng có quan điểm cho rằng KTNN còn bao gồm cả nguoàn nhân lực, hệ thống các chính sách, công cụ quản lý nhà nước…

KTNN đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra của cải cho xã hội cũng như tạo động lực cho nền kinh tế quốc dân. Vai trò kinh tế của nhà nước bắt nguồn từ chức năng của Nhà nước trong quản lý và phát triển kinh tế – xã hội. KTNN trước hết được sử dụng như một nguồn lực để phát triển kinh tế, tạo ra của cải cho xã hội, sử dụng như một công cụ trong quản lý kinh tế xã hội. Kinh tế nhà nước được Nhà nước sử dụng như một công cụ can thiệp vào quá trình kinh tế, điều tiết, chi phối sự vận động của nền kinh tế theo định hướng của Nhà nước.

Nhiều DNNN vẫn còn hoạt động kém hiệu quả, chưa khai thác hết tiềm năng. Năng suất lao động thấp, chi phí sản xuất cao, dẫn đến giá thành sản phẩm khó cạnh tranh. Thiếu đổi mới sáng tạo, chậm ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất. Khả năng thích ứng với sự thay đổi của thị trường còn hạn chế.

Trình độ công nghệ lạc hậu là một trong những nguyên nhân chính khiến năng lực cạnh tranh của DNNN thấp. Nhiều DNNN vẫn sử dụng công nghệ cũ, máy móc thiết bị đã khấu hao hết, dẫn đến chất lượng sản phẩm không cao, tiêu hao năng lượng lớn. Quy mô doanh nghiệp nhỏ, dàn trải cũng gây khó khăn cho việc đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực quản lý.

Trình độ quản lý còn yếu kém, thiếu chuyên nghiệp. Cơ chế quản lý còn nặng tính hành chính, thiếu linh hoạt. Chính sách còn nhiều bất cập, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho DNNN phát triển. Tình trạng tham nhũng, lãng phí còn diễn ra ở một số DNNN.

Cổ phần hóa DNNN là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động. Chuyển đổi sở hữu giúp doanh nghiệp năng động hơn, linh hoạt hơn trong việc ra quyết định. Thu hút vốn đầu tư từ khu vực tư nhân, nâng cao năng lực tài chính. Áp dụng các chuẩn mực quản trị hiện đại, minh bạch hóa hoạt động.

Đầu tư đổi mới công nghệ là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Cần có chính sách khuyến khích DNNN đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), ứng dụng công nghệ mới. Hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu thế giới để tiếp thu công nghệ tiên tiến.

Nâng cao năng lực quản lý tài chính là yêu cầu cấp thiết. Áp dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế, minh bạch hóa thông tin tài chính. Quản lý chặt chẽ chi phí sản xuất, giảm thiểu lãng phí. Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả.

DNNN cần chủ động tìm kiếm thị trường mới, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế để giới thiệu sản phẩm. Nghiên cứu thị hiếu của người tiêu dùng ở các thị trường khác nhau để điều chỉnh sản phẩm cho phù hợp.

Xây dựng thương hiệu quốc gia là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của KTNN. Đầu tư vào marketing, quảng bá sản phẩm trên thị trường quốc tế. Nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

Cải cách thủ tục hành chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nhà nước. Rà soát, bãi bỏ các thủ tục hành chính rườm rà, gây phiền hà cho doanh nghiệp. Áp dụng công nghệ thông tin vào giải quyết thủ tục hành chính, giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.

Nhà nước cần tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Loại bỏ các rào cản đối với sự phát triển của khu vực tư nhân. Khuyến khích các doanh nghiệp cạnh tranh bằng chất lượng sản phẩm, dịch vụ, không cạnh tranh bằng quan hệ.

KTNN cần tập trung vào các ngành, lĩnh vực then chốt như năng lượng, hạ tầng, tài chính, công nghệ cao. Đầu tư vào các dự án có quy mô lớn, có tác động lan tỏa đến nền kinh tế.

KTNN cần đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội. Đầu tư vào các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa. Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động.