Nâng Cao Kiến Thức và Thực Hành Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết Dengue cho Học Sinh

• Tác giả: Phạm Xuân Hòa
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Thị Hạnh Trang
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Nâng Cao Kiến Thức và Thực Hành Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết Dengue cho Học Sinh
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• MỤC LỤC
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 3. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 3.1. Một số khái niệm chính của đề tài
• 3.1.1. Đặc điểm của bệnh Sốt xuất huyết Dengue
• 3.1.2. Cơ chế lây truyền và véc tơ truyền bệnh Sốt xuất huyết Dengue
• 3.1.3. Điều trị bệnh
• 3.1.4. Hướng dẫn về phòng bệnh Sốt xuất huyết Dengue
• 3.2. Dịch tễ bệnh Sốt xuất huyết Dengue
• 3.2.1. Dịch tễ bệnh Sốt xuất huyết Dengue trên thế giới
• 3.2.2. Dịch tễ bệnh Sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam
• 3.3. Thực trạng kiến thức, thái độ và thực hành về phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue ở học sinh
• 3.3.1. Trên thế giới
• 3.3.2. Tại Việt Nam
• 3.4. Các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành về bệnh sốt xuất huyết Dengue ở học sinh
• 3.4.1. Yếu tố cá nhân học sinh
• 3.4.2. Yếu tố gia đình
• 3.4.3. Hoạt động truyền thông trong nhà trường và tại cộng đồng
• 4. GIỚI THIỆU VỀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đặc điểm vị trí địa lý, kinh tế xã hội xã Phúc Trạch
• 4.2. Tình hình bệnh SXHD tại xã Phúc Trạch
• 5. KHUNG LÝ THUYẾT NGHIÊN CỨU
• 6. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 6.1. Đối tượng nghiên cứu
• 6.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 6.3. Thiết kế nghiên cứu
• 6.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 6.4.1. Phương pháp chọn mẫu
• 6.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 6.5.1. Công cụ thu thập số liệu. Cách thức thu thập dữ liệu
• 6.6. Các biến số, chỉ số nghiên cứu
• 6.7. Tiêu chuẩn đánh giá
• 6.7.1. Chọn điểm cắt
• 6.7.2. Cách đánh giá điểm
• 6.8. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
• 6.9. Vấn đề đạo đức nghiên cứu
• 7. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 7.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 7.2. Kiến thức về phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 7.3. Thái độ về phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 7.4. Thực hành phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue
• 7.5. Các yếu tố liên quan quan với kiến thức, thái độ, thực hành phòng chống SXHD
• 7.5.1. Các yếu tố liên quan với kiến thức
• 7.5.2. Các yếu tố liên quan với thái độ
• 7.5.3. Các yếu tố liên quan với thực hành
• 7.5.4. Mối liên quan giữa kiến thức và thái độ với thực hành phòng chống Sốt xuất huyết Dengue
• 7.6. Đặc điểm chung, kiến thức, thái độ, thực hành của học sinh về phòng chống bệnh SXHD
• 7.6.1. Đặc điểm chung của học sinh
• 7.6.2. Kiến thức về phòng bệnh SXHD
• 7.6.3. Thái độ về phòng bệnh SXHD
• 7.6.4. Thực hành về phòng bệnh SXHD
• 7.7. Nguồn thông tin về bệnh SXHD
• 7.8. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành phòng bệnh SXHD
• 7.8.1. Mối liên quan giữa kiến thức và các yếu tố cá nhân học sinh
• 7.8.2. Mối liên quan giữa thái độ và các yếu tố cá nhân học sinh
• 7.8.3. Mối liên quan giữa thực hành và các yếu tố cá nhân học sinh
• 7.8.4. Mối liên quan giữa kiến thức và thái độ
• 7.8.5. Mối liên quan giữa thực hành với kiến thức và thái độ
• 8. HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
• 8.1. Hạn chế và sai số của nghiên cứu
• 8.2. Biện pháp khắc phục
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• PHỤ LỤC 1. BỘ CÂU HỎI PHÁT VẤN
• PHỤ LỤC 1.1. CÁC BIẾN SỐ CỦA NGHIÊN CỨU
• PHỤ LỤC 1.2. ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC VỀ PHÒNG CHỐNG SXHD
• PHỤ LỤC 1.3. ĐÁNH GIÁ THÁI ĐỘ VỀ PHÒNG CHỐNG SXHD
• PHỤ LỤC 1.4. ĐÁNH GIÁ THỰC HÀNH VỀ PHÒNG CHỐNG SXHD
• PHỤ LỤC 1.5. PHIẾU ĐỒNG Ý KHẢO SÁT
• PHỤ LỤC 1.6. BIÊN BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA SAU BẢO VỆ LUẬN VĂN

I. Tổng Quan Về Bệnh Sốt Xuất Huyết Dengue ở Học Sinh 55 ký tự

Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Bệnh lưu hành rộng rãi ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là Đông Nam Á, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng. Học sinh là đối tượng dễ mắc bệnh do môi trường học đường và sinh hoạt tập thể tạo điều kiện cho muỗi sinh sản và phát triển. Việc phòng bệnh sốt xuất huyết dengue cho học sinh là vô cùng quan trọng, giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân và ngăn ngừa dịch bệnh lan rộng trong cộng đồng. Theo WHO, hàng năm có khoảng 100-400 triệu người nhiễm SXHD, trong đó nhóm người trẻ tuổi chịu tác động mạnh nhất.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết 48 ký tự

Phòng bệnh SXHD có vai trò then chốt trong việc giảm thiểu số ca mắc, biến chứng và tử vong do bệnh gây ra. Việc trang bị kiến thức về sốt xuất huyết và thực hành các biện pháp phòng bệnh hiệu quả giúp học sinh tự bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng. Phòng bệnh chủ động còn giúp giảm gánh nặng cho hệ thống y tế, tiết kiệm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống. Theo nghiên cứu của Phạm Xuân Hóa (2022), kiến thức, thái độ và thực hành đúng về phòng bệnh SXHD có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát dịch bệnh.

1.2. Các Triệu Chứng Sốt Xuất Huyết Cần Lưu Ý ở Học Sinh 50 ký tự

Triệu chứng sốt xuất huyết dengue ở học sinh thường bao gồm sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, đau cơ, đau khớp, phát ban, và chảy máu (chảy máu mũi, chảy máu chân răng). Khi phát hiện các triệu chứng này, cần đưa học sinh đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách giúp giảm nguy cơ biến chứng nặng và tử vong. Theo Bộ Y tế, SXHD có thể diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng, vì vậy việc theo dõi sát sao tình trạng bệnh là rất quan trọng.

II. Thực Trạng và Thách Thức Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết 54 ký tự

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong công tác phòng chống SXHD, bệnh vẫn là một thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Tình trạng sốt xuất huyết dengue ở học sinh vẫn còn phổ biến do nhiều yếu tố như: kiến thức phòng bệnh còn hạn chế, ý thức tự giác chưa cao, môi trường sống chưa đảm bảo vệ sinh, và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Theo báo cáo của WHO (2022), số ca mắc SXHD đang có xu hướng gia tăng ở nhiều quốc gia, đặc biệt là khu vực Châu Á Thái Bình Dương.

2.1. Đánh Giá Kiến Thức Thái Độ và Thực Hành Phòng Bệnh 52 ký tự

Việc đánh giá định kỳ kiến thức về sốt xuất huyết, thái độ và thực hành phòng bệnh của học sinh là cần thiết để xác định những điểm mạnh, điểm yếu trong công tác truyền thông và giáo dục sức khỏe. Dựa trên kết quả đánh giá, có thể điều chỉnh các biện pháp can thiệp cho phù hợp, đảm bảo hiệu quả phòng bệnh cao nhất. Nghiên cứu của Phạm Xuân Hóa (2022) cho thấy kiến thức, thái độ và thực hành phòng bệnh SXHD của học sinh THCS xã Phúc Trạch còn hạn chế.

2.2. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết Ở Trường 55 ký tự

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến công tác phòng bệnh sốt xuất huyết tại trường học, bao gồm: kiến thức của giáo viên và nhân viên y tế, nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, và sự tham gia của học sinh và phụ huynh. Việc cải thiện các yếu tố này sẽ tạo môi trường học đường an toàn, giảm nguy cơ lây nhiễm SXHD. Theo nghiên cứu, yếu tố gia đình và hoạt động truyền thông trong nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao kiến thức và thực hành phòng bệnh SXHD cho học sinh.

III. Bí Quyết Nâng Cao Kiến Thức Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết 53 ký tự

Nâng cao kiến thức và thực hành phòng bệnh sốt xuất huyết cho học sinh là một quá trình liên tục và cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Các biện pháp giáo dục sức khỏe cần được thiết kế phù hợp với lứa tuổi, dễ hiểu, dễ thực hiện, và được truyền tải thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau. Theo Bộ Y tế, tuyên truyền và hướng dẫn nâng cao kiến thức và thực hành phòng bệnh SXHD cho học sinh và cộng đồng là một trong những biện pháp quan trọng để kiểm soát dịch bệnh.

3.1. Giáo Dục Sức Khỏe Về Sốt Xuất Huyết Trong Chương Trình 56 ký tự

Tích hợp nội dung về phòng chống SXHD vào chương trình học chính khóa giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách hệ thống và bài bản. Các bài giảng cần được thiết kế sinh động, hấp dẫn, kết hợp với các hoạt động thực hành để tăng tính hiệu quả. Giáo viên cần được tập huấn về kiến thức và kỹ năng truyền đạt thông tin về SXHD. Theo các chuyên gia, giáo dục sức khỏe cần được lồng ghép vào các môn học khác nhau để tăng cường khả năng tiếp thu của học sinh.

3.2. Tổ Chức Các Hoạt Động Ngoại Khóa Về Phòng Bệnh Cho Trẻ 56 ký tự

Các hoạt động ngoại khóa như: hội thi vẽ tranh, sáng tác khẩu hiệu, diễn kịch, trò chơi, và các buổi nói chuyện chuyên đề về SXHD giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên, vui vẻ. Các hoạt động này cần được tổ chức thường xuyên, có sự tham gia của nhiều đối tượng khác nhau. Nghiên cứu cho thấy các hoạt động ngoại khóa có tác động tích cực đến nhận thức và hành vi phòng bệnh của học sinh.

3.3. Sử Dụng Các Phương Tiện Truyền Thông Đa Dạng Về Bệnh 52 ký tự

Sử dụng các phương tiện truyền thông đa dạng như: tờ rơi, áp phích, video clip, mạng xã hội, và website của trường để truyền tải thông tin về SXHD. Nội dung truyền thông cần được thiết kế ngắn gọn, dễ hiểu, và phù hợp với văn hóa địa phương. Theo khuyến cáo, nên sử dụng hình ảnh và video minh họa để tăng tính trực quan và hấp dẫn.

IV. Hướng Dẫn Thực Hành Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết Hiệu Quả 57 ký tự

Thực hành phòng bệnh là yếu tố then chốt để ngăn ngừa SXHD. Học sinh cần được hướng dẫn cụ thể về các biện pháp phòng tránh sốt xuất huyết và được tạo điều kiện để thực hành thường xuyên tại nhà và ở trường. Gia đình và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ để tạo môi trường sống và học tập an toàn, không có muỗi sinh sản. Theo Bộ Y tế, diệt muỗi và diệt lăng quăng là hai biện pháp quan trọng nhất để phòng bệnh SXHD.

4.1. Hướng Dẫn Diệt Muỗi Và Diệt Lăng Quăng Đúng Cách 54 ký tự

Diệt muỗi bằng cách phun thuốc diệt muỗi, sử dụng vợt điện, hoặc đốt hương muỗi. Diệt lăng quăng bằng cách lật úp các vật dụng chứa nước, thả cá vào bể nước, hoặc sử dụng hóa chất diệt lăng quăng. Cần thực hiện các biện pháp này thường xuyên, đặc biệt là vào mùa mưa. Cần đặc biệt lưu ý các khu vực có nhiều vật chứa nước đọng như chum, vại, lốp xe cũ, chai lọ bỏ hoang.

4.2. Vệ Sinh Môi Trường Xung Quanh Nhà Và Trường Học 51 ký tự

Vệ sinh môi trường xung quanh nhà và trường học bằng cách thu gom rác thải, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh. Loại bỏ các vật dụng phế thải có thể chứa nước đọng. Cần thực hiện vệ sinh môi trường định kỳ, ít nhất mỗi tuần một lần. Theo khuyến cáo, nên phối hợp với các tổ chức đoàn thể để thực hiện vệ sinh môi trường hiệu quả hơn.

4.3. Mặc Quần Áo Dài Tay Và Ngủ Màn Để Tránh Muỗi Đốt 54 ký tự

Mặc quần áo dài tay và ngủ màn, kể cả ban ngày, để tránh muỗi đốt. Sử dụng kem chống muỗi khi ra ngoài. Cần thực hiện các biện pháp này thường xuyên, đặc biệt là vào thời điểm muỗi hoạt động mạnh (sáng sớm và chiều tối). Nên lựa chọn quần áo sáng màu để hạn chế muỗi đốt. Bộ Y tế khuyến cáo sử dụng màn tẩm hóa chất để tăng hiệu quả phòng bệnh.

V. Nghiên Cứu Về Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết Kết Quả 51 ký tự

Các nghiên cứu về phòng bệnh SXHD đã chỉ ra rằng việc nâng cao kiến thức và thực hành phòng bệnh cho học sinh có tác động tích cực đến việc giảm số ca mắc bệnh. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng các biện pháp giáo dục sức khỏe cần được thiết kế phù hợp với lứa tuổi, dễ hiểu, dễ thực hiện, và được truyền tải thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau. Cần tăng cường tuyên truyền phòng bệnh sốt xuất huyết tại trường học.

5.1. Ảnh Hưởng Của Kiến Thức Đến Hành Vi Phòng Bệnh Ở Trẻ 54 ký tự

Nghiên cứu cho thấy kiến thức có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi phòng bệnh. Học sinh có kiến thức tốt về SXHD thường có hành vi phòng bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, kiến thức không phải là yếu tố duy nhất quyết định hành vi. Cần có sự kết hợp giữa kiến thức, thái độ và kỹ năng để tạo ra hành vi phòng bệnh hiệu quả. Cần tăng cường công tác giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức của học sinh về SXHD.

5.2. Các Biện Pháp Can Thiệp Hiệu Quả Nhất Cho Học Sinh Hiện Nay 56 ký tự

Các biện pháp can thiệp hiệu quả nhất bao gồm: giáo dục sức khỏe trong trường học, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, sử dụng các phương tiện truyền thông đa dạng, và tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để đảm bảo hiệu quả của các biện pháp can thiệp. Nghiên cứu cho thấy các biện pháp can thiệp đa phương thức có hiệu quả cao hơn so với các biện pháp đơn lẻ.

VI. Tương Lai Của Phòng Bệnh Sốt Xuất Huyết Cho Học Sinh 56 ký tự

Trong tương lai, công tác phòng bệnh SXHD cho học sinh cần được tiếp tục đẩy mạnh và đổi mới. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác truyền thông và giáo dục sức khỏe. Cần xây dựng mạng lưới phòng bệnh SXHD rộng khắp, có sự tham gia của tất cả các trường học và cộng đồng. Hi vọng rằng với những nỗ lực không ngừng, SXHD sẽ không còn là nỗi lo của học sinh và gia đình. Cần đầu tư nghiên cứu về vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Truyền Thông Về Sốt Xuất Huyết 55 ký tự

Ứng dụng các ứng dụng di động, trò chơi trực tuyến, và các nền tảng mạng xã hội để truyền tải thông tin về SXHD. Sử dụng hình ảnh và video minh họa để tăng tính trực quan và hấp dẫn. Cần đảm bảo rằng các thông tin được cung cấp là chính xác, khoa học, và dễ hiểu. Nên sử dụng các ngôn ngữ và hình ảnh phù hợp với văn hóa địa phương. Cần đánh giá hiệu quả của các phương pháp truyền thông mới để có những điều chỉnh phù hợp.

6.2. Sự Tham Gia Của Cộng Đồng Vào Phòng Bệnh Ở Trẻ Em 54 ký tự

Tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào công tác phòng bệnh SXHD. Tổ chức các buổi họp dân, các chiến dịch vệ sinh môi trường, và các hoạt động truyền thông tại cộng đồng. Khuyến khích người dân tự giác thực hiện các biện pháp phòng bệnh tại nhà. Cần tạo điều kiện cho người dân tham gia vào quá trình lập kế hoạch và triển khai các hoạt động phòng bệnh. Chính quyền địa phương cần đóng vai trò chủ đạo trong việc điều phối và hỗ trợ các hoạt động phòng bệnh.

Tổng quan nghiên cứu

Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút Dengue gây ra, truyền qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Trên thế giới, mỗi năm có khoảng 100-400 triệu người mắc SXHD, với hơn 4.000 ca tử vong được ghi nhận trong năm 2022, chủ yếu ở nhóm người trẻ tuổi. Tại Việt Nam, SXHD là bệnh dịch lưu hành, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng Bắc Bộ và ven biển miền Trung. Tỉnh Quảng Bình, trong đó có xã Phúc Trạch, huyện Bố Trạch, là một trong những địa phương có số ca mắc SXHD cao, với 589 ca năm 2019 và 132 ca năm 2022, vượt ngưỡng trung bình toàn huyện. Đặc biệt, nhóm học sinh trung học cơ sở (THCS) từ 11-17 tuổi là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm mô tả kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) về phòng bệnh SXHD của học sinh Trường THCS xã Phúc Trạch năm 2022, đồng thời xác định các yếu tố liên quan đến KAP. Mục tiêu cụ thể là đánh giá mức độ hiểu biết, thái độ tích cực và thực hành đúng về phòng chống SXHD, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng bệnh trong nhóm đối tượng này. Nghiên cứu có phạm vi thời gian từ tháng 10/2021 đến tháng 10/2022, tập trung tại trường THCS Phúc Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe và can thiệp phòng chống SXHD hiệu quả, góp phần giảm thiểu tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức, thái độ và thực hành phòng chống SXHD ở học sinh THCS, bao gồm:

• Lý thuyết về kiến thức, thái độ và thực hành (KAP): Mô hình này cho rằng kiến thức đúng về bệnh sẽ ảnh hưởng tích cực đến thái độ và thực hành phòng bệnh, từ đó góp phần kiểm soát dịch bệnh hiệu quả.
• Mô hình các yếu tố cá nhân và môi trường: Bao gồm các yếu tố cá nhân như tuổi, giới tính, khối lớp, số thành viên trong gia đình; yếu tố gia đình như sự hỗ trợ, kinh nghiệm mắc bệnh; và yếu tố truyền thông trong nhà trường và cộng đồng.
• Khái niệm chuyên ngành: Sốt xuất huyết Dengue, véc tơ truyền bệnh (muỗi Aedes aegypti), các biện pháp phòng chống như diệt lăng quăng, phòng muỗi đốt, vệ sinh môi trường.

Các khái niệm chính được nghiên cứu gồm: kiến thức về dấu hiệu, nguyên nhân, đường lây truyền và biện pháp phòng bệnh SXHD; thái độ tích cực trong việc phòng chống bệnh; thực hành đúng các biện pháp phòng bệnh tại gia đình và trường học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang có phân tích, với cỡ mẫu 640 học sinh lớp 6-9 tại Trường THCS Phúc Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Mẫu được chọn bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên theo lớp học, đảm bảo đại diện cho toàn trường với 16 lớp, mỗi lớp khoảng 40 học sinh.

Nguồn dữ liệu chính là bộ câu hỏi phát vấn tự điền gồm 38 câu, bao gồm các phần: thông tin cá nhân, kiến thức, thái độ, thực hành phòng bệnh SXHD, yếu tố gia đình và hoạt động truyền thông. Bộ công cụ được xây dựng dựa trên tài liệu hướng dẫn của Bộ Y tế và các nghiên cứu trước đây, đã được thử nghiệm và chỉnh sửa phù hợp với thực tế địa phương.

Dữ liệu được thu thập từ tháng 6 năm 2022, do 3 điều tra viên là cán bộ y tế xã thực hiện dưới sự giám sát của nghiên cứu viên chính. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 20, bao gồm phân tích mô tả (tần số, tỷ lệ) và phân tích suy luận (kiểm định khi bình phương, tỉ suất chênh OR) để xác định các yếu tố liên quan đến KAP. Tiêu chuẩn đánh giá KAP dựa trên điểm cắt 50% tổng điểm tuyệt đối, phân loại thành đạt (đúng, tích cực, đúng) và không đạt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kiến thức về phòng bệnh SXHD:

   • 96,0% học sinh có kiến thức đúng về phòng bệnh SXHD.
   • 84,3% biết dấu hiệu bệnh, 95,2% biết đường lây truyền qua muỗi đốt, 88,2% hiểu hậu quả nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời.
   • Tuy nhiên, chỉ 36,6% biết thời gian muỗi đốt chính xác và 15,7% biết nơi muỗi trú đậu.

2. Thái độ về phòng bệnh SXHD:

   • 93,3% học sinh có thái độ tích cực với phòng bệnh SXHD.
   • Thái độ tích cực cao nhất liên quan đến vệ sinh môi trường (89,3%) và thấp nhất là kiểm soát muỗi, lăng quăng (63,4%).

3. Thực hành phòng bệnh SXHD:

   • Chỉ 36,6% học sinh thực hành đúng các biện pháp phòng bệnh.
   • 77,3% từng giúp gia đình phòng chống bệnh, 77,0% thực hiện loại trừ nơi sinh sản muỗi, nhưng chỉ 20,4% thực hành diệt muỗi trưởng thành hiệu quả.

4. Các yếu tố liên quan đến KAP:

   • Khối lớp học: Học sinh lớp 9 có kiến thức đúng cao gấp 2,6 lần lớp 6 (OR=2,6), thực hành tốt hơn (OR=4,7).
   • Giới tính: Nữ có thái độ tích cực cao hơn gấp 3,7 lần và thực hành đúng cao hơn 2,3 lần so với nam.
   • Số thành viên trong gia đình: Học sinh trong gia đình 4-5 thành viên có kiến thức đúng cao gấp 7,7 lần và thực hành đúng cao gấp 2,9 lần so với gia đình 2-3 thành viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy học sinh THCS xã Phúc Trạch có mức độ kiến thức và thái độ tích cực về phòng bệnh SXHD tương đối cao, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, thực hành phòng bệnh còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 36,6%, phản ánh khoảng cách giữa nhận thức và hành động thực tế. Nguyên nhân có thể do thiếu sự hỗ trợ thường xuyên từ gia đình, nhà trường và cộng đồng trong việc duy trì các biện pháp phòng chống.

Sự khác biệt về KAP theo khối lớp và giới tính phù hợp với các nghiên cứu trước đây, cho thấy học sinh lớn tuổi và nữ giới thường có nhận thức và hành vi phòng bệnh tốt hơn. Số thành viên trong gia đình cũng ảnh hưởng tích cực đến KAP, có thể do sự hỗ trợ và truyền đạt kiến thức trong gia đình đông thành viên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ KAP theo từng khối lớp và giới tính, bảng phân tích OR các yếu tố liên quan, giúp minh họa rõ ràng mối liên hệ giữa các biến số. Kết quả này nhấn mạnh vai trò quan trọng của các yếu tố cá nhân và môi trường trong việc nâng cao hiệu quả phòng chống SXHD ở học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông giáo dục trong nhà trường:

   • Tổ chức các buổi ngoại khóa, cuộc thi tìm hiểu về SXHD cho học sinh các khối lớp, đặc biệt tập trung vào khối lớp nhỏ (lớp 6).
   • Thời gian thực hiện: hàng quý. Chủ thể: Ban giám hiệu, giáo viên chủ nhiệm phối hợp với cán bộ y tế.

2. Phối hợp gia đình và cộng đồng trong phòng chống SXHD:

   • Huy động sự tham gia của gia đình, đặc biệt các gia đình đông thành viên, trong việc thực hành diệt lăng quăng và phòng muỗi đốt.
   • Thời gian: liên tục, tăng cường trong mùa dịch. Chủ thể: Trạm y tế xã, tổ dân phố, hội phụ huynh.

3. Đa dạng hóa kênh truyền thông:

   • Sử dụng ti vi, internet, loa truyền thanh xã để cung cấp thông tin phòng bệnh SXHD, tăng cường vai trò của thầy cô giáo và cán bộ y tế xã trong truyền đạt kiến thức và hướng dẫn thực hành.
   • Thời gian: thường xuyên. Chủ thể: Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, Trạm y tế xã.

4. Khuyến khích và khen thưởng học sinh tích cực:

   • Áp dụng chính sách thưởng điểm hoặc công nhận danh hiệu cho học sinh có thực hành phòng bệnh SXHD tốt, tạo động lực tham gia tích cực.
   • Thời gian: hàng học kỳ. Chủ thể: Nhà trường, ban phụ huynh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ y tế dự phòng và quản lý y tế địa phương:

   • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chương trình truyền thông, can thiệp phòng chống SXHD phù hợp với nhóm học sinh THCS.

2. Giáo viên và nhà trường:

   • Áp dụng các biện pháp giáo dục sức khỏe, tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao nhận thức và thực hành phòng bệnh cho học sinh.

3. Phụ huynh và gia đình học sinh:

   • Hiểu rõ vai trò của gia đình trong hỗ trợ và hướng dẫn con em thực hiện các biện pháp phòng chống SXHD tại nhà.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng:

   • Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về phòng chống bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao kiến thức và thái độ cao nhưng thực hành phòng bệnh lại thấp?

   • Mặc dù học sinh có kiến thức và thái độ tích cực, nhưng thực hành còn hạn chế do thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, nhà trường và cộng đồng, cũng như thói quen chưa được hình thành đầy đủ.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến thực hành phòng bệnh SXHD?

   • Giới tính (nữ thực hành tốt hơn), khối lớp (lớp cao hơn thực hành tốt hơn) và số thành viên trong gia đình (gia đình đông thành viên hỗ trợ tốt hơn) là các yếu tố liên quan có ý nghĩa.

3. Nguồn thông tin nào hiệu quả nhất trong việc nâng cao KAP của học sinh?

   • Ti vi, internet và thầy cô giáo là các nguồn thông tin chính, có ảnh hưởng tích cực đến kiến thức và thực hành phòng bệnh của học sinh.

4. Làm thế nào để tăng cường thực hành phòng bệnh ở học sinh?

   • Cần phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng tổ chức các hoạt động ngoại khóa, truyền thông đa dạng và khen thưởng học sinh tích cực tham gia.

5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các địa phương khác không?

   • Kết quả có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với đặc điểm địa phương khác có tình hình dịch SXHD tương tự, đặc biệt các vùng miền núi và nông thôn.

Kết luận

• Học sinh Trường THCS xã Phúc Trạch có kiến thức đúng (96,0%) và thái độ tích cực (93,3%) về phòng bệnh SXHD, nhưng thực hành đúng còn thấp (36,6%).
• Các yếu tố cá nhân như khối lớp, giới tính và số thành viên trong gia đình có ảnh hưởng đáng kể đến KAP phòng bệnh.
• Nguồn thông tin chủ yếu là ti vi, internet, thầy cô giáo và cán bộ y tế xã, gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt kiến thức và hướng dẫn thực hành.
• Cần tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong các hoạt động truyền thông và thực hành phòng chống SXHD.
• Đề xuất triển khai các chương trình giáo dục sức khỏe, truyền thông đa dạng và khen thưởng học sinh tích cực nhằm nâng cao hiệu quả phòng bệnh trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan y tế và giáo dục địa phương nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả can thiệp để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và cán bộ quản lý có thể liên hệ với Trường Đại học Y tế Công cộng hoặc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Bình.