Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2020-2022, công tác thanh tra tài chính ngân sách trên địa bàn huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn đã trở thành một nhiệm vụ trọng yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện. Huyện Tràng Định là một vùng kinh tế thương mại cửa khẩu phát triển, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lạng Sơn. Tuy nhiên, công tác thanh tra tài chính ngân sách tại đây còn tồn tại nhiều hạn chế như tổ chức bộ máy chưa rõ ràng, quy trình thanh tra chưa chặt chẽ, và hiệu lực thi hành kết luận thanh tra chưa cao. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác thanh tra tài chính ngân sách trên địa bàn huyện Tràng Định, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động thanh tra tài chính ngân sách đối với cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND huyện Tràng Định trong khoảng thời gian 3 năm từ 2020 đến 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước, đồng thời bảo vệ lợi ích của Nhà nước và quyền lợi hợp pháp của các tổ chức, cá nhân liên quan.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý nhà nước và lý thuyết thanh tra tài chính ngân sách. Lý thuyết quản lý nhà nước nhấn mạnh vai trò của thanh tra như một chức năng thiết yếu trong chu trình quản lý, giúp kiểm soát, đánh giá và xử lý các sai phạm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công. Lý thuyết thanh tra tài chính ngân sách tập trung vào các đặc điểm, nguyên tắc và quy trình thanh tra tài chính cấp huyện, bao gồm các khái niệm chính như ngân sách nhà nước cấp huyện, thanh tra tài chính chuyên ngành, nguyên tắc tuân thủ pháp luật, nguyên tắc độc lập tương đối và tính quyền lực nhà nước trong hoạt động thanh tra. Các khái niệm trọng tâm gồm: ngân sách nhà nước cấp huyện, thanh tra tài chính ngân sách, kế hoạch thanh tra, kết luận thanh tra và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thanh tra.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập thông tin thứ cấp và sơ cấp. Thông tin thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo công tác thanh tra hàng năm của Thanh tra huyện Tràng Định, bao gồm số liệu về kế hoạch thanh tra, năng lực cán bộ, các sai phạm và mức độ vi phạm kinh tế. Thông tin sơ cấp được thu thập qua khảo sát điều tra với mẫu gồm 108 cán bộ, công chức thuộc Thanh tra huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch và các đơn vị sử dụng ngân sách trên địa bàn. Mẫu được chọn theo công thức Slovin với sai số 5%, đảm bảo tính đại diện. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm phân tổ thống kê, tổng hợp số liệu và thống kê mô tả, kết hợp với phân tích đồ họa qua bảng biểu và biểu đồ để minh họa các chỉ tiêu nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2020-2022, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp với bối cảnh hiện tại.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác lập kế hoạch và tổ chức thanh tra: Trong giai đoạn 2020-2022, Thanh tra huyện Tràng Định đã thực hiện kế hoạch thanh tra với tỷ lệ hoàn thành đạt khoảng 90%. Tuy nhiên, việc xây dựng kế hoạch thanh tra còn thiếu tính độc lập, chưa đảm bảo trọng tâm trọng điểm, dẫn đến hiệu quả thanh tra chưa cao.

  2. Năng lực cán bộ thanh tra: Đội ngũ cán bộ thanh tra có trình độ chuyên môn và nghiệp vụ chưa đồng đều, với khoảng 60% cán bộ đạt trình độ đại học trở lên, còn lại chủ yếu có trình độ trung cấp hoặc cao đẳng. Việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn chưa được thực hiện thường xuyên và bài bản, ảnh hưởng đến khả năng phát hiện sai phạm.

  3. Kết quả thanh tra và xử lý sai phạm: Qua các cuộc thanh tra tài chính ngân sách, đã phát hiện và kiến nghị xử lý các sai phạm với tổng số tiền hơn 2 tỷ đồng trong giai đoạn nghiên cứu. Tỷ lệ thu hồi nộp ngân sách đạt trên 85%, cho thấy hiệu quả trong công tác xử lý sau thanh tra.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra: Các yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, tổ chức bộ máy và công tác chỉ đạo chi phối mạnh mẽ hiệu quả thanh tra. Yếu tố khách quan như thể chế pháp luật chưa đồng bộ, sự phối hợp giữa các cơ quan còn hạn chế, cùng với tác động của dư luận xã hội và tiêu cực xã hội cũng ảnh hưởng đáng kể.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong công tác thanh tra tài chính huyện Tràng Định xuất phát từ việc tổ chức bộ máy chưa được kiện toàn, quy trình thanh tra còn thiếu tính hệ thống và sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan chưa chặt chẽ. So sánh với kinh nghiệm của huyện Chi Lăng và Hữu Lũng, nơi có tỷ lệ thu hồi sai phạm trên 90% và kế hoạch thanh tra được thực hiện đầy đủ, cho thấy Tràng Định cần cải thiện công tác lập kế hoạch và nâng cao năng lực cán bộ. Việc trình bày dữ liệu qua bảng tổng hợp số lượng cuộc thanh tra, số tiền sai phạm phát hiện và tỷ lệ thu hồi sẽ giúp minh họa rõ nét hiệu quả công tác thanh tra. Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của thanh tra tài chính trong việc phát hiện sai phạm, bảo vệ lợi ích Nhà nước và góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực cán bộ thanh tra: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ định kỳ, tập trung vào kỹ năng phát hiện và xử lý sai phạm tài chính. Mục tiêu đạt 80% cán bộ thanh tra có trình độ đại học trở lên và được đào tạo chuyên sâu trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện quy trình và kế hoạch thanh tra: Xây dựng kế hoạch thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo tính độc lập và khoa học. Áp dụng phần mềm quản lý kế hoạch thanh tra để theo dõi tiến độ và kết quả. Thời gian thực hiện: trong năm 2024. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện và UBND huyện.

  3. Tăng cường công khai, minh bạch: Đẩy mạnh công khai kết quả thanh tra trên cổng thông tin điện tử của huyện và các phương tiện truyền thông đại chúng nhằm nâng cao tính giám sát xã hội. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2023. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện phối hợp với phòng truyền thông.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Thanh tra huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch, các cơ quan chức năng và đơn vị sử dụng ngân sách nhằm nâng cao hiệu quả thanh tra và xử lý sau thanh tra. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện chỉ đạo.

  5. Xây dựng hệ thống kênh tương tác: Thiết lập các kênh tiếp nhận phản ánh, khiếu nại, tố cáo liên quan đến tài chính ngân sách nhằm phát hiện sớm các sai phạm. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội. Thời gian: 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm công tác thanh tra tài chính: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực, hiểu rõ quy trình và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thanh tra.

  2. Lãnh đạo UBND huyện và các phòng ban liên quan: Giúp nhận diện các tồn tại trong công tác quản lý ngân sách và thanh tra, từ đó xây dựng chính sách, kế hoạch phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực thanh tra tài chính ngân sách cấp huyện.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh và trung ương: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật liên quan đến công tác thanh tra tài chính ngân sách địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thanh tra tài chính ngân sách cấp huyện là gì?
    Thanh tra tài chính ngân sách cấp huyện là hoạt động kiểm tra, đánh giá việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước tại cấp huyện nhằm phát hiện sai phạm và đề xuất xử lý theo quy định pháp luật.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này là gì?
    Nghiên cứu sử dụng cả dữ liệu thứ cấp từ báo cáo thanh tra và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát với mẫu 108 cán bộ liên quan, đảm bảo tính khách quan và đại diện.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả công tác thanh tra tài chính?
    Bao gồm yếu tố khách quan như thể chế pháp luật, sự phối hợp liên ngành, dư luận xã hội; và yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, tổ chức bộ máy và công tác chỉ đạo.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra tài chính ngân sách?
    Cần nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình thanh tra, tăng cường công khai minh bạch, phối hợp liên ngành và xây dựng kênh tương tác với người dân.

  5. Tại sao công khai kết quả thanh tra lại quan trọng?
    Công khai giúp tăng tính minh bạch, tạo điều kiện cho giám sát xã hội, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân liên quan và góp phần phòng ngừa sai phạm.

Kết luận

  • Thanh tra tài chính ngân sách cấp huyện Tràng Định đóng vai trò quan trọng trong quản lý ngân sách nhà nước địa phương, góp phần phát hiện và xử lý sai phạm.
  • Thực trạng công tác thanh tra còn nhiều hạn chế về tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ và quy trình thực hiện.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả công tác thanh tra, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình, tăng cường công khai và phối hợp liên ngành nhằm nâng cao hiệu quả thanh tra đến năm 2025.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho cán bộ thanh tra, lãnh đạo địa phương, nhà nghiên cứu và các cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện công tác thanh tra tài chính ngân sách cấp huyện.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và nâng cao chất lượng công tác thanh tra tài chính ngân sách trong các giai đoạn tiếp theo.