Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành hàng không, Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) đã đầu tư mạnh mẽ vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm nâng cao năng lực kỹ thuật và chất lượng dịch vụ. Từ năm 2009 đến nay, Tổng công ty đã triển khai nhiều dự án trọng điểm với tổng mức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, như Hangar sửa chữa máy bay thân rộng A75 với tổng mức đầu tư hơn 22 triệu USD và gần 10 tỷ đồng Việt Nam, hay Trung tâm huấn luyện đào tạo với mức đầu tư gần 300 tỷ đồng. Tuy nhiên, tiến độ thực hiện các dự án này còn chậm, đặc biệt là giai đoạn chuẩn bị và lập dự án kéo dài từ 7 đến 17 năm, gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và năng lực cạnh tranh của Tổng công ty.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam trong giai đoạn 2009-2015, nhằm phân tích thực trạng, đánh giá ưu nhược điểm và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Mục tiêu cụ thể là hệ thống hóa lý luận về tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng, phân tích các tồn tại trong quy trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án và quản lý thực hiện dự án, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng và chi phí phù hợp.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản lý dự án đầu tư xây dựng tại các doanh nghiệp nhà nước không chuyên về xây lắp, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững ngành hàng không Việt Nam. Các chỉ số như tiến độ dự án, chi phí đầu tư, chất lượng công trình và hiệu quả khai thác được xem xét làm thước đo đánh giá hiệu quả quản lý dự án.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý dự án đầu tư xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Nhấn mạnh các yếu tố như phạm vi, tiến độ, chi phí, chất lượng, rủi ro và nguồn lực trong quản lý dự án. Mô hình quản lý dự án tổng quát được áp dụng để phân tích các giai đoạn dự án: chuẩn bị, thực hiện và kết thúc.

  • Lý thuyết tổ chức quản lý dự án: Tập trung vào cấu trúc tổ chức, phân cấp quản lý, vai trò các chủ thể như người quyết định đầu tư, chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án và nhà thầu. Khái niệm về phân cấp quản lý và hình thức quản lý dự án được nghiên cứu theo Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 và các quy định nội bộ của Tổng công ty.

  • Khái niệm chính: Dự án đầu tư xây dựng, Ban Quản lý dự án chuyên ngành, quy trình lập và thẩm định dự án, quản lý hợp đồng xây dựng, quản lý tiến độ và chi phí, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

  • Phân tích tài liệu: Tổng hợp lý thuyết quản lý dự án, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Xây dựng 50/2014/QH13, Luật Đấu thầu 43/2013/QH13, các quy chế quản lý đầu tư của Tổng công ty.

  • Khảo sát thực trạng: Thu thập số liệu từ các dự án trọng điểm của Tổng công ty giai đoạn 2009-2015, bao gồm tiến độ, chi phí, quy trình quản lý, cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực.

  • Phân tích định lượng và định tính: Sử dụng số liệu quyết toán dự án, thời gian lập và thực hiện dự án để đánh giá hiệu quả quản lý. Phân tích các tồn tại, nguyên nhân và tác động dựa trên ý kiến chuyên gia và kết quả khảo sát.

  • Cỡ mẫu: Nghiên cứu tập trung vào 6 dự án trọng điểm với tổng mức đầu tư từ vài trăm tỷ đến hàng chục triệu USD, đại diện cho các loại hình công trình xây dựng của Tổng công ty.

  • Timeline nghiên cứu: Từ năm 2013 đến 2015, bao gồm thu thập số liệu, phân tích, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiến độ dự án kéo dài: Thời gian lập dự án trung bình từ 7 đến 17 năm, ví dụ dự án Hangar sửa chữa máy bay thân rộng A75 mất 17 năm để hoàn thiện hồ sơ lập dự án. Thời gian thực hiện dự án cũng thường chậm hơn kế hoạch từ 10% đến 30%, như dự án Trung tâm huấn luyện đào tạo kéo dài hơn 2 năm so với dự kiến.

  2. Chi phí đầu tư được quản lý chặt chẽ: Các dự án trọng điểm đều đảm bảo không vượt chi phí bất hợp pháp, với tỷ lệ quyết toán so với tổng mức đầu tư đạt khoảng 85-95%. Ví dụ, dự án Hangar số 2 - A76 có tổng mức đầu tư 543 tỷ đồng, giá trị quyết toán đạt 396 tỷ đồng, đảm bảo hiệu quả tài chính.

  3. Cơ cấu tổ chức quản lý dự án còn phân tán và chưa đồng bộ: Ban Quản lý dự án được thành lập theo từng dự án, hoạt động theo chế độ kiêm nhiệm, chưa có bộ máy chuyên trách ổn định. Việc phân cấp quản lý chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo trách nhiệm và kéo dài thời gian thẩm định, phê duyệt.

  4. Quy trình lập, thẩm định và phê duyệt dự án còn phức tạp, gây trì hoãn: Quy trình thẩm định dự án trải qua nhiều bước, với sự tham gia của nhiều ban chuyên môn, dẫn đến thời gian thẩm định kéo dài, có dự án phải lập lại hồ sơ nhiều lần do không phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc kéo dài tiến độ dự án là do quy trình lập và thẩm định dự án phức tạp, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các đơn vị liên quan. Việc phân cấp quản lý chưa rõ ràng khiến trách nhiệm không được phân định cụ thể, gây chồng chéo và trì hoãn quyết định. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng doanh nghiệp nhà nước khác, tình trạng này phổ biến nhưng mức độ ảnh hưởng tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam nghiêm trọng hơn do đặc thù ngành hàng không đòi hỏi tiến độ và chất lượng cao.

Việc quản lý chi phí được đánh giá là hiệu quả, thể hiện qua tỷ lệ quyết toán sát với tổng mức đầu tư, góp phần đảm bảo sử dụng vốn đầu tư đúng mục đích. Tuy nhiên, sự chậm trễ trong tiến độ ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác công trình, gây thiệt hại kinh tế do phải thuê dịch vụ bảo dưỡng máy bay ở nước ngoài và huấn luyện tại các cơ sở bên ngoài.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ dự án so với kế hoạch, bảng so sánh chi phí đầu tư và quyết toán, sơ đồ tổ chức quản lý dự án hiện tại và đề xuất mô hình cải tiến để minh họa rõ ràng các vấn đề và giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Rà soát và đơn giản hóa quy trình lập, thẩm định và phê duyệt dự án

    • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian lập và thẩm định dự án xuống còn dưới 3 năm.
    • Thời gian thực hiện: 2016-2018.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Đầu tư phối hợp với các Ban chuyên môn và Hội đồng quản trị.

  2. Xây dựng mô hình Ban Quản lý dự án chuyên trách, ổn định về nhân sự và tổ chức

    • Mục tiêu: Thành lập Ban QLDA chuyên ngành với đội ngũ chuyên môn cao, làm việc toàn thời gian.
    • Thời gian thực hiện: 2016-2017.
    • Chủ thể thực hiện: Hội đồng quản trị và Ban Tổng giám đốc.

  3. Phân cấp quản lý rõ ràng, phân định trách nhiệm cụ thể giữa người quyết định đầu tư, chủ đầu tư và Ban QLDA

    • Mục tiêu: Giảm thiểu chồng chéo, tăng hiệu quả phối hợp.
    • Thời gian thực hiện: 2016-2017.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Pháp chế và Ban Đầu tư.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án

    • Mục tiêu: Áp dụng phần mềm quản lý dự án để theo dõi tiến độ, chi phí và chất lượng theo thời gian thực.
    • Thời gian thực hiện: 2017-2018.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Công nghệ thông tin phối hợp Ban QLDA.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực quản lý dự án cho cán bộ chuyên môn

    • Mục tiêu: Tăng trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý dự án cho đội ngũ cán bộ.
    • Thời gian thực hiện: Liên tục từ 2016.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức và Phát triển nhân sự.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Tổng công ty Hàng không Việt Nam

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng, từ đó ra quyết định chính sách phù hợp.

  2. Các Ban Quản lý dự án và phòng ban liên quan trong Tổng công ty

    • Lợi ích: Áp dụng các quy trình, mô hình tổ chức và công cụ quản lý được đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án.

  3. Các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có đặc điểm tương đồng trong lĩnh vực đầu tư xây dựng

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình tổ chức quản lý dự án và giải pháp cải tiến phù hợp với đặc thù doanh nghiệp sử dụng vốn nhà nước ngoài ngân sách.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý xây dựng, Quản lý dự án

    • Lợi ích: Nắm bắt các lý thuyết quản lý dự án áp dụng trong thực tiễn, đồng thời có tài liệu tham khảo về nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp trong ngành hàng không.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tiến độ các dự án đầu tư xây dựng tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam lại kéo dài?
    Tiến độ kéo dài chủ yếu do quy trình lập và thẩm định dự án phức tạp, nhiều bước và sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các đơn vị. Ngoài ra, việc phân cấp quản lý chưa rõ ràng cũng gây trì hoãn quyết định.

  2. Các dự án có đảm bảo chi phí đầu tư theo kế hoạch không?
    Theo số liệu quyết toán, các dự án trọng điểm đều được quản lý chi phí chặt chẽ, tỷ lệ quyết toán đạt khoảng 85-95% tổng mức đầu tư, không có khoản chi phí bất hợp pháp hay vượt mức.

  3. Ban Quản lý dự án hiện tại có những hạn chế gì?
    Ban QLDA hiện hoạt động theo chế độ kiêm nhiệm, chưa có bộ máy chuyên trách ổn định, dẫn đến thiếu sự tập trung và hiệu quả trong quản lý dự án.

  4. Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ảnh hưởng thế nào đến công tác quản lý dự án?
    Luật này quy định rõ các hình thức quản lý dự án, phân cấp thẩm quyền và trách nhiệm các chủ thể, đồng thời yêu cầu áp dụng các quy trình chuẩn trong quản lý dự án đầu tư xây dựng, tạo cơ sở pháp lý cho việc hoàn thiện công tác tổ chức quản lý.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Tổng công ty?
    Cần đơn giản hóa quy trình, xây dựng Ban QLDA chuyên trách, phân cấp quản lý rõ ràng, ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết thực trạng công tác tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam giai đoạn 2009-2015, chỉ ra các tồn tại về tiến độ, phân cấp quản lý và quy trình thẩm định dự án.
  • Đã đề xuất các giải pháp thiết thực như đơn giản hóa quy trình, xây dựng Ban QLDA chuyên trách, phân cấp rõ ràng, ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân lực.
  • Các giải pháp này hướng tới nâng cao hiệu quả quản lý dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng và chi phí phù hợp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty.
  • Tiếp theo, cần triển khai thí điểm các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2016-2018 và đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước và các đơn vị quản lý dự án tham khảo và áp dụng mô hình quản lý dự án được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng sẽ giúp Tổng công ty Hàng không Việt Nam phát triển bền vững và giữ vững vị thế trong ngành hàng không quốc tế.