Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành xây dựng, đặc biệt là lĩnh vực thi công xây dựng công trình đường sắt, việc quản lý chi phí thi công xây dựng công trình trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Công ty Cổ phần Đường sắt Phú Khánh, một doanh nghiệp chuyên về thi công xây dựng và bảo trì cơ sở hạ tầng đường sắt, đã trải qua quá trình cổ phần hóa và đang đối mặt với nhiều thách thức về quản lý chi phí trong giai đoạn thi công xây dựng. Theo số liệu thống kê từ năm 2017 đến nay, chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành sản phẩm, dao động khoảng 60-70% chi phí trực tiếp, trong khi chi phí nhân công và máy thi công cũng chiếm phần đáng kể. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng công trình tại Công ty Cổ phần Đường sắt Phú Khánh nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn thi công xây dựng các công trình do công ty thực hiện, trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến nay, tại trụ sở và các công trường thi công của công ty. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng công tác quản lý chi phí thi công xây dựng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp trong ngành đường sắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý chi phí sản xuất kinh doanh và quản lý dự án xây dựng công trình. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý chi phí sản xuất kinh doanh: Chi phí được phân loại thành chi phí trực tiếp (vật liệu, nhân công, máy thi công) và chi phí gián tiếp (quản lý chung, chi phí tài chính, chi phí khác). Lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí và cách kiểm soát chúng nhằm tối ưu hóa lợi nhuận.

  2. Mô hình quản lý dự án xây dựng công trình: Bao gồm các nội dung quản lý phạm vi, thời gian, chi phí, chất lượng, nguồn nhân lực, thông tin và rủi ro trong dự án. Mô hình này giúp tổ chức và điều phối các hoạt động thi công xây dựng nhằm đạt được mục tiêu đề ra về chi phí, tiến độ và chất lượng.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: chi phí thi công xây dựng công trình, chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp, quản lý chi phí dự án, định mức và đơn giá xây dựng, kiểm soát chi phí, và các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ số liệu thực tiễn quản lý chi phí thi công xây dựng tại Công ty Cổ phần Đường sắt Phú Khánh trong giai đoạn 2017 đến nay. Phương pháp nghiên cứu bao gồm:

  • Khảo sát, điều tra và thống kê số liệu thực tế: Thu thập dữ liệu về chi phí vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí quản lý và các khoản chi phí khác liên quan đến các công trình thi công của công ty.

  • Phân tích định lượng: Sử dụng các phương pháp xác định chi phí theo đơn giá xây dựng tổng hợp và đơn giá xây dựng chi tiết, kết hợp với phân tích so sánh tỷ lệ chi phí từng khoản mục trong tổng chi phí thi công.

  • Phân tích định tính: Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi phí, nhận diện các khó khăn, hạn chế và nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi phí.

  • Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2017 đến năm 2021, tập trung vào giai đoạn thi công xây dựng các công trình do công ty thực hiện.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu được thu thập từ các công trình tiêu biểu và các phòng ban quản lý chi phí trong công ty nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Phương pháp nghiên cứu được thiết kế nhằm đảm bảo tính khoa học, khách quan và khả thi trong việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu chiếm khoảng 60-70% chi phí trực tiếp trong tổng chi phí thi công xây dựng công trình, là yếu tố chi phối lớn nhất đến giá thành sản phẩm. Chi phí nhân công và máy thi công lần lượt chiếm khoảng 15-20% và 10-15%.

  2. Chi phí quản lý chung và chi phí tài chính chiếm khoảng 10-12% tổng chi phí thi công, trong đó chi phí tài chính do thời gian thi công kéo dài gây ra thiệt hại do ứ đọng vốn.

  3. Công tác quản lý chi phí tại công ty còn nhiều hạn chế, như việc áp dụng các định mức và đơn giá xây dựng chưa được cập nhật kịp thời, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, và chưa kiểm soát tốt các khoản chi phí phát sinh ngoài dự toán.

  4. Biến động giá nguyên vật liệu và nhân công gây ảnh hưởng lớn đến chi phí thi công, làm tăng chi phí phát sinh khoảng 5-8% so với dự toán ban đầu trong một số công trình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến các hạn chế trong quản lý chi phí là do công ty mới cổ phần hóa, chưa hoàn thiện bộ máy quản lý và quy trình kiểm soát chi phí chưa đồng bộ. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu tại công ty tương đồng với mức trung bình ngành, tuy nhiên chi phí tài chính và chi phí quản lý còn cao hơn do thời gian thi công kéo dài và thiếu hiệu quả trong quản lý vốn.

Việc áp dụng các phương pháp xác định chi phí theo đơn giá xây dựng tổng hợp và chi tiết chưa được đồng bộ, dẫn đến sai lệch trong dự toán và thực tế chi phí. Các biểu đồ phân tích tỷ lệ chi phí từng khoản mục và bảng so sánh chi phí dự toán với chi phí thực tế sẽ minh họa rõ nét các vấn đề này.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng nhằm giảm thiểu chi phí phát sinh, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và tăng khả năng cạnh tranh của công ty trên thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy quản lý chi phí thi công xây dựng: Xây dựng hệ thống tổ chức rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng phòng ban và đội thi công, đảm bảo phối hợp hiệu quả trong quản lý chi phí. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng; Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty và phòng Quản lý dự án.

  2. Cập nhật và xây dựng định mức, đơn giá xây dựng phù hợp với thực tế thị trường: Áp dụng các định mức mới, điều chỉnh đơn giá theo biến động giá nguyên vật liệu và nhân công để dự toán chính xác hơn. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán và Phòng Kỹ thuật.

  3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và phần mềm quản lý chi phí: Sử dụng phần mềm quản lý dự án và chi phí để theo dõi, kiểm soát chi phí theo thời gian thực, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin và Ban Quản lý dự án.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực quản lý chi phí cho cán bộ, nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chi phí, kỹ năng lập dự toán và kiểm soát chi phí thi công. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm; Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  5. Xây dựng cơ chế kiểm soát và xử lý biến động chi phí kịp thời: Thiết lập quy trình rà soát, điều chỉnh chi phí khi có biến động về giá nguyên vật liệu, nhân công hoặc phát sinh ngoài dự toán, đảm bảo chi phí luôn trong giới hạn cho phép. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và Phòng Tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý dự án của các công ty xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công và áp dụng các giải pháp quản lý chi phí hiệu quả nhằm nâng cao lợi nhuận và năng lực cạnh tranh.

  2. Chuyên viên kế toán và kiểm soát chi phí trong ngành xây dựng: Cung cấp kiến thức về phân loại chi phí, phương pháp xác định chi phí và kỹ năng kiểm soát chi phí thi công xây dựng công trình.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo khoa học về quản lý chi phí thi công xây dựng, giúp phát triển các nghiên cứu tiếp theo và ứng dụng thực tiễn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tư vấn xây dựng: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình phù hợp với thực tế doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng công trình là gì?
    Quản lý chi phí thi công xây dựng là quá trình lập kế hoạch, kiểm soát và điều chỉnh các khoản chi phí phát sinh trong giai đoạn thi công nhằm đảm bảo dự án hoàn thành trong giới hạn ngân sách cho phép. Ví dụ, kiểm soát chi phí vật liệu, nhân công và máy thi công để tránh lãng phí.

  2. Tại sao chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí thi công?
    Nguyên vật liệu là thành phần chính cấu thành công trình, chiếm khoảng 60-70% chi phí trực tiếp. Biến động giá nguyên vật liệu ảnh hưởng trực tiếp đến tổng chi phí thi công, do đó cần quản lý chặt chẽ để giảm thiểu rủi ro tài chính.

  3. Phương pháp xác định chi phí thi công phổ biến hiện nay là gì?
    Hai phương pháp chính là xác định theo đơn giá xây dựng tổng hợp kết hợp với khối lượng thiết kế và xác định theo đơn giá xây dựng chi tiết dựa trên định mức hao phí vật liệu, nhân công, máy thi công. Việc kết hợp giúp dự toán chính xác và phù hợp với thực tế.

  4. Làm thế nào để xử lý biến động chi phí trong quá trình thi công?
    Cần thiết lập quy trình rà soát và điều chỉnh chi phí khi có biến động về giá nguyên vật liệu, nhân công hoặc phát sinh ngoài dự toán. Việc này bao gồm thỏa thuận với chủ đầu tư, điều chỉnh hợp đồng và cập nhật dự toán kịp thời.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin giúp quản lý chi phí hiệu quả như thế nào?
    Phần mềm quản lý dự án và chi phí giúp theo dõi tiến độ, chi phí phát sinh, phân tích dữ liệu và báo cáo kịp thời, từ đó nâng cao tính minh bạch và hiệu quả kiểm soát chi phí. Ví dụ, sử dụng phần mềm BIM để quản lý chi phí và tiến độ đồng bộ.

Kết luận

  • Quản lý chi phí thi công xây dựng công trình là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh của Công ty Cổ phần Đường sắt Phú Khánh.
  • Chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, tiếp theo là chi phí nhân công, máy thi công và chi phí quản lý chung.
  • Thực trạng quản lý chi phí còn nhiều hạn chế do chưa hoàn thiện bộ máy quản lý và áp dụng chưa đồng bộ các phương pháp xác định chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí bao gồm hoàn thiện tổ chức, cập nhật định mức, ứng dụng công nghệ và đào tạo nhân lực.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai ngay là xây dựng kế hoạch thực hiện các giải pháp trong vòng 6-9 tháng và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh kịp thời.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng, góp phần phát triển bền vững cho doanh nghiệp trong ngành đường sắt!