Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29 - NQ/TW, việc nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non (GDMN) trở thành yêu cầu cấp thiết. Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Nha Trang, với hơn 30 năm kinh nghiệm đào tạo, hiện có gần 2000 sinh viên ngành GDMN theo học trong giai đoạn 2016-2020. Âm nhạc, đặc biệt là dạy học hát ca khúc mầm non, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách trẻ và trang bị kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên ngành GDMN. Tuy nhiên, thực trạng dạy học hát ca khúc mầm non tại trường còn nhiều hạn chế như kỹ năng ca hát của sinh viên chưa đạt hiệu quả cao, phương pháp giảng dạy chưa linh hoạt, và chương trình phân môn âm nhạc còn ít tiết thực hành.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học hát ca khúc mầm non cho sinh viên năm thứ nhất ngành GDMN tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Nha Trang, trong khoảng thời gian từ tháng 3/2022 đến tháng 3/2023. Nghiên cứu tập trung vào việc nâng cao kỹ năng ca hát, phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải tiến chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy và nâng cao năng lực chuyên môn cho giảng viên, từ đó đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mầm non trong giai đoạn mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dạy học tích cực, phương pháp dạy học hát và rèn luyện kỹ năng sư phạm. Hai lý thuyết chủ đạo gồm:

  • Lý thuyết dạy học tích cực: Nhấn mạnh vai trò chủ động của người học trong quá trình tiếp nhận kiến thức, khuyến khích sự tương tác và sáng tạo, tạo môi trường học tập động lực nhằm phát huy tối đa tiềm năng của sinh viên.

  • Phương pháp dạy học hát: Tập trung vào kỹ thuật hát như hơi thở, khẩu hình, phát âm, vị trí âm thanh, tư thế và xử lý sắc thái bài hát. Phương pháp truyền khẩu và đọc nhạc - ghép lời được áp dụng phổ biến, kết hợp với các phương pháp hỗ trợ như làm mẫu, luyện tập thực hành và kiểm tra đánh giá.

Các khái niệm chính bao gồm: ca khúc mầm non (bài hát ngắn, đơn giản, dễ thuộc, phù hợp với tâm sinh lý trẻ), kỹ năng ca hát (khả năng vận dụng kiến thức âm nhạc vào thực hành), rèn luyện kỹ năng (quá trình luyện tập thường xuyên để thành thạo), và cảm thụ âm nhạc (khả năng tiếp nhận và hiểu sâu sắc tác phẩm âm nhạc).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm:

  • Phân tích, so sánh, tổng hợp: Thu thập và hệ thống hóa cơ sở lý luận, tài liệu liên quan đến dạy học hát ca khúc mầm non và đào tạo giáo viên mầm non.

  • Quan sát và điều tra: Khảo sát thực trạng dạy học hát ca khúc mầm non tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Nha Trang, thu thập ý kiến của sinh viên và giảng viên về chương trình, phương pháp và hiệu quả giảng dạy.

  • Thực nghiệm sư phạm: Thực hiện các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học hát ca khúc mầm non, đánh giá tính khả thi và hiệu quả thông qua kết quả học tập của sinh viên.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 200 sinh viên năm thứ nhất ngành GDMN và 15 giảng viên khoa GDMN. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 3/2022 đến tháng 3/2023, bao gồm giai đoạn khảo sát, triển khai biện pháp và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kỹ năng ca hát của sinh viên còn hạn chế: Khoảng 65% sinh viên chưa đạt yêu cầu về kỹ thuật hát đúng cao độ, trường độ và xử lý sắc thái bài hát. Sinh viên chủ yếu học tập thụ động, thiếu sáng tạo trong biểu diễn.

  2. Phương pháp giảng dạy chưa linh hoạt: 70% giảng viên sử dụng chủ yếu phương pháp truyền khẩu và đọc nhạc - ghép lời, ít kết hợp các hoạt động cảm thụ âm nhạc và thực hành biểu diễn ngoại khóa. Tương tác giữa giảng viên và sinh viên còn hạn chế.

  3. Chương trình phân môn âm nhạc có số tiết thực hành hạn chế: Tổng số tiết phân môn âm nhạc là 36 tiết, trong đó chỉ có 27 tiết dành cho thực hành hát ca khúc mầm non, chưa đủ để sinh viên luyện tập và phát triển kỹ năng ca hát toàn diện.

  4. Ảnh hưởng đặc thù vùng miền và ngôn ngữ: Sinh viên chủ yếu đến từ các tỉnh Duyên hải Trung bộ và Tây Nguyên, nhiều sinh viên dân tộc thiểu số gặp khó khăn trong phát âm và luyện hát do đặc thù tiếng nói địa phương, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế kỹ năng ca hát của sinh viên xuất phát từ việc chương trình đào tạo chưa cân đối giữa lý thuyết và thực hành, phương pháp giảng dạy còn mang tính truyền thống, chưa khai thác tối đa tính tích cực của người học. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục âm nhạc, việc tăng cường hoạt động cảm thụ âm nhạc và thực hành biểu diễn được xem là yếu tố then chốt để nâng cao kỹ năng ca hát.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên đạt và chưa đạt yêu cầu kỹ năng ca hát trước và sau khi áp dụng biện pháp đổi mới. Bảng so sánh số tiết lý thuyết và thực hành trong chương trình phân môn âm nhạc cũng minh họa rõ sự thiếu cân đối hiện tại.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học hát ca khúc mầm non, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường thực hành, trải nghiệm biểu diễn và áp dụng công nghệ hỗ trợ giảng dạy. Điều này không chỉ nâng cao kỹ năng ca hát mà còn góp phần phát triển toàn diện năng lực nghề nghiệp cho sinh viên ngành GDMN.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương pháp dạy học hát ca khúc mầm non: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, kết hợp truyền khẩu, đọc nhạc - ghép lời với các hoạt động cảm thụ âm nhạc, thực hành biểu diễn và sử dụng công nghệ hỗ trợ. Mục tiêu nâng tỷ lệ sinh viên đạt kỹ năng ca hát lên trên 85% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: giảng viên khoa GDMN.

  2. Tăng số tiết thực hành trong chương trình phân môn âm nhạc: Đề xuất bổ sung thêm ít nhất 10 tiết thực hành hát ca khúc mầm non, ưu tiên các bài hát theo chủ đề phù hợp với tâm sinh lý trẻ. Thời gian thực hiện: từ năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và tổ xây dựng chương trình.

  3. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa và câu lạc bộ âm nhạc: Tăng cường trải nghiệm thực hành biểu diễn qua các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ sinh viên hát ca khúc mầm non nhằm phát huy tính sáng tạo và kỹ năng biểu diễn. Mục tiêu: ít nhất 2 hoạt động lớn mỗi học kỳ. Chủ thể thực hiện: phòng Công tác sinh viên, Đoàn Thanh niên.

  4. Rèn luyện kỹ năng ca hát cho sinh viên dân tộc thiểu số: Xây dựng các lớp bồi dưỡng kỹ năng ca hát riêng biệt, hỗ trợ phát âm và luyện tập phù hợp với đặc thù ngôn ngữ vùng miền. Thời gian: triển khai ngay trong năm học hiện tại. Chủ thể thực hiện: giảng viên chuyên môn và phòng Đào tạo.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật thanh nhạc và ứng dụng công nghệ trong giảng dạy âm nhạc. Mục tiêu: 100% giảng viên khoa GDMN tham gia trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và phòng Đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên ngành Giáo dục Mầm non: Nghiên cứu giúp cải tiến phương pháp giảng dạy phân môn âm nhạc, nâng cao hiệu quả đào tạo kỹ năng ca hát cho sinh viên.

  2. Sinh viên ngành Giáo dục Mầm non: Tài liệu tham khảo để hiểu rõ đặc điểm ca khúc mầm non, kỹ thuật hát và phương pháp học tập hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Nhà quản lý giáo dục và xây dựng chương trình đào tạo: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chương trình phân môn âm nhạc, tăng cường thực hành và đổi mới phương pháp giảng dạy.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục âm nhạc: Tham khảo các kết quả thực nghiệm và biện pháp đổi mới trong đào tạo giáo viên mầm non, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy học âm nhạc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao dạy học hát ca khúc mầm non lại quan trọng trong đào tạo giáo viên mầm non?
    Âm nhạc giúp phát triển toàn diện nhân cách trẻ, nâng cao kỹ năng sư phạm cho giáo viên. Dạy học hát ca khúc mầm non trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng cần thiết để tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc hiệu quả.

  2. Phương pháp dạy học hát nào được áp dụng phổ biến nhất hiện nay?
    Phương pháp truyền khẩu và đọc nhạc - ghép lời là hai phương pháp chủ đạo, kết hợp với các hoạt động thực hành, làm mẫu và cảm thụ âm nhạc nhằm giúp sinh viên tiếp thu và luyện tập hiệu quả.

  3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng ca hát cho sinh viên dân tộc thiểu số?
    Cần tổ chức các lớp bồi dưỡng riêng biệt, tập trung vào phát âm chuẩn, luyện tập kỹ thuật hát phù hợp với đặc thù ngôn ngữ và văn hóa vùng miền, đồng thời tạo môi trường học tập thân thiện, hỗ trợ tích cực.

  4. Chương trình phân môn âm nhạc hiện tại có đủ thời lượng thực hành không?
    Theo khảo sát, tổng số tiết thực hành chỉ chiếm 27/36 tiết, chưa đủ để sinh viên luyện tập toàn diện. Việc tăng cường số tiết thực hành là cần thiết để nâng cao kỹ năng ca hát.

  5. Các hoạt động ngoại khóa có vai trò gì trong dạy học hát ca khúc mầm non?
    Ngoại khóa tạo cơ hội cho sinh viên thực hành biểu diễn, phát huy sáng tạo và kỹ năng giao tiếp, giúp sinh viên tự tin hơn trong việc tổ chức các hoạt động âm nhạc tại trường mầm non sau này.

Kết luận

  • Dạy học hát ca khúc mầm non là nội dung thiết yếu trong đào tạo giáo viên ngành GDMN, góp phần phát triển toàn diện năng lực nghề nghiệp cho sinh viên.
  • Thực trạng dạy học hát tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Nha Trang còn nhiều hạn chế về kỹ năng ca hát, phương pháp giảng dạy và số tiết thực hành.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường thực hành, tổ chức ngoại khóa và hỗ trợ sinh viên dân tộc thiểu số.
  • Kết quả thực nghiệm cho thấy các biện pháp đề xuất có tính khả thi và hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng ca hát cho sinh viên.
  • Đề nghị Ban giám hiệu, giảng viên và các phòng ban liên quan phối hợp triển khai các giải pháp trong năm học tiếp theo để nâng cao chất lượng đào tạo.

Hành động tiếp theo: Triển khai các biện pháp đổi mới, tổ chức tập huấn giảng viên, tăng cường hoạt động ngoại khóa và đánh giá định kỳ hiệu quả đào tạo. Để biết thêm chi tiết và tài liệu hỗ trợ, quý độc giả và cán bộ quản lý giáo dục vui lòng liên hệ khoa Giáo dục Mầm non, Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Nha Trang.