Tổng quan nghiên cứu

Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng là một trong những chính sách xã hội quan trọng, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, với hơn 5.200 đối tượng người có công và thân nhân, trong đó có 1.594 người đang hưởng trợ cấp ưu đãi hàng tháng, việc thực hiện chính sách này có ý nghĩa thiết thực trong việc ổn định đời sống và phát huy truyền thống cách mạng. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2021, nhằm đánh giá thực trạng thực hiện chính sách người có công trên địa bàn huyện Phú Vang, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi. Qua đó, nghiên cứu góp phần làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách ưu đãi người có công tại địa phương. Việc thực hiện chính sách này không chỉ góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người có công mà còn củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội ổn định.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về chính sách công và quản lý công, trong đó:

  • Lý thuyết chính sách công: Được hiểu là tập hợp các quyết định của nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề công cộng, bao gồm hoạch định, thực thi và đánh giá chính sách. Các quan điểm của William Jenkin, Thomas R. Dye và Kraft, Furlong được vận dụng để phân tích quá trình thực hiện chính sách người có công.

  • Lý thuyết thực hiện chính sách: Nhấn mạnh vai trò của giai đoạn thực thi trong việc biến các chủ trương, chính sách thành kết quả thực tế, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện như nguồn lực, nhận thức, phối hợp tổ chức.

  • Khái niệm chính sách người có công: Là các quy định của Nhà nước nhằm ghi nhận công lao, sự hy sinh của người có công, tạo điều kiện nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho họ.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách công, người có công, thực hiện chính sách, quản lý nhà nước về chính sách người có công, các yếu tố bảo đảm thực hiện chính sách (chính trị, kinh tế - xã hội, nhận thức, nguồn lực).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Phú Vang, UBND huyện, các văn bản pháp luật liên quan đến chính sách người có công, số liệu thống kê về đối tượng người có công và các chế độ ưu đãi.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Thu thập các báo cáo, kế hoạch, văn bản pháp luật, số liệu thống kê từ năm 2017 đến 2021, kết hợp nghiên cứu tài liệu thứ cấp và khảo sát thực trạng tại địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá thực trạng thực hiện chính sách, phân tích tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng, so sánh kết quả thực hiện qua các năm và với các địa phương khác.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu tập trung vào toàn bộ đối tượng người có công đang hưởng chế độ trên địa bàn huyện (khoảng 1.594 người), đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2017-2021, phù hợp với các kế hoạch và báo cáo thực hiện chính sách người có công tại huyện Phú Vang.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả trong xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện chính sách: Huyện Phú Vang đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch thực hiện chính sách người có công, như Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo rà soát chính sách, kế hoạch tổng rà soát chính sách ưu đãi giai đoạn 2017-2018, kế hoạch giải quyết hồ sơ tồn đọng năm 2020. Việc này giúp đảm bảo sự đồng bộ và kịp thời trong tổ chức thực hiện.

  2. Tuyên truyền và phổ biến chính sách được chú trọng: Công tác tuyên truyền chính sách người có công được thực hiện thường xuyên, góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ và nhân dân. Từ năm 2017 đến 2021, các xã, thị trấn đã tổ chức nhiều hoạt động vận động ủng hộ Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” với kinh phí từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

  3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách có sự rõ ràng: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện phối hợp chặt chẽ với các xã, thị trấn trong việc thẩm định hồ sơ, chi trả chế độ, kiểm tra giám sát. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số bất cập trong phối hợp giữa các đơn vị, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện.

  4. Hạn chế trong duy trì và kiểm soát chính sách: Việc duy trì chính sách chưa thường xuyên, đặc biệt là kiểm soát và xử lý vi phạm còn yếu kém. Một số quy định chưa sát thực tế, gây khó khăn cho đối tượng thụ hưởng và cán bộ thực thi. Tình trạng sai sót trong xác nhận hồ sơ và giải quyết chế độ vẫn còn xảy ra, ảnh hưởng đến công bằng và hiệu quả chính sách.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố như nguồn lực tài chính còn hạn chế, nhận thức của một số cán bộ và người dân chưa đầy đủ, cũng như sự phức tạp trong quy trình thủ tục hành chính. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác, huyện Phú Vang đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng kế hoạch và tuyên truyền, tuy nhiên vẫn cần cải thiện hơn nữa công tác phối hợp và kiểm soát thực thi. Việc sử dụng biểu đồ thể hiện tỷ lệ người có công được hưởng chế độ đúng hạn, số lượng hồ sơ tồn đọng qua các năm sẽ giúp minh họa rõ hơn hiệu quả thực hiện chính sách. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường nguồn lực là cần thiết để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách người có công tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện và cập nhật kế hoạch thực hiện chính sách: Đề nghị UBND huyện Phú Vang thường xuyên rà soát, bổ sung kế hoạch thực hiện chính sách người có công phù hợp với tình hình thực tế, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội.

  2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng đến cán bộ, người dân và đối tượng thụ hưởng về các chế độ ưu đãi, quyền lợi và trách nhiệm trong thực hiện chính sách. Sử dụng đa dạng hình thức truyền thông để nâng cao nhận thức. Thời gian: liên tục. Chủ thể: các cấp chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể.

  3. Nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ cán bộ thực thi: Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác người có công, đặc biệt là kỹ năng xử lý hồ sơ, kiểm tra, giám sát. Thời gian: định kỳ hàng năm. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND huyện.

  4. Tăng cường kiểm soát, xử lý vi phạm trong thực hiện chính sách: Thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ, tổ chức thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất để phát hiện, xử lý kịp thời các sai phạm, đảm bảo công bằng và minh bạch. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND huyện, các cơ quan chức năng.

  5. Đảm bảo nguồn lực tài chính và vật chất ổn định: UBND huyện phối hợp với các cấp, ngành tăng cường huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước và xã hội hóa để thực hiện đầy đủ các chế độ ưu đãi, hỗ trợ cải thiện nhà ở, chăm sóc sức khỏe cho người có công. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: UBND huyện, Sở Tài chính, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, phương pháp và các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách người có công, từ đó cải thiện công tác quản lý và tổ chức thực hiện.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý công, chính sách xã hội: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về chính sách ưu đãi người có công, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Các tổ chức xã hội, đoàn thể và doanh nghiệp: Hỗ trợ trong việc phối hợp thực hiện chính sách, vận động nguồn lực xã hội hóa, tham gia chăm sóc, hỗ trợ người có công.

  4. Người có công và thân nhân: Nắm bắt rõ quyền lợi, chế độ ưu đãi, từ đó chủ động tham gia và giám sát việc thực hiện chính sách tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách người có công bao gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách người có công bao gồm trợ cấp ưu đãi hàng tháng, bảo hiểm y tế, điều dưỡng phục hồi sức khỏe, hỗ trợ nhà ở, ưu tiên trong giáo dục và việc làm. Ví dụ, người hoạt động cách mạng trước năm 1945 được hưởng trợ cấp và phụ cấp hàng tháng theo quy định.

  2. Ai là chủ thể chính trong việc thực hiện chính sách người có công?
    Chủ thể chính là các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương, đặc biệt là Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội các cấp. Ngoài ra, các tổ chức xã hội và người dân cũng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chính sách người có công?
    Bao gồm yếu tố chính trị (chính sách, pháp luật), kinh tế - xã hội (nguồn lực tài chính, môi trường ổn định), nhận thức của cán bộ và người dân, cũng như nguồn lực con người và cơ sở vật chất.

  4. Làm thế nào để người có công được hưởng đầy đủ chế độ ưu đãi?
    Cần thực hiện đúng quy trình thủ tục hồ sơ, được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định và phê duyệt, đồng thời người có công và thân nhân cần nắm rõ quyền lợi và phối hợp với cán bộ địa phương.

  5. Các biện pháp kiểm soát vi phạm trong thực hiện chính sách người có công là gì?
    Bao gồm thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, tiếp nhận phản ánh từ người dân, xử lý nghiêm các sai phạm để đảm bảo công bằng và minh bạch trong thực thi chính sách.

Kết luận

  • Chính sách người có công trên địa bàn huyện Phú Vang đã được triển khai đồng bộ với nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người có công.
  • Việc xây dựng kế hoạch, tuyên truyền và phân công phối hợp thực hiện chính sách được thực hiện nghiêm túc, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về duy trì chính sách và kiểm soát vi phạm.
  • Các yếu tố chính trị, kinh tế - xã hội, nhận thức và nguồn lực là những nhân tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chính sách.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện kế hoạch, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm soát và đảm bảo nguồn lực thực hiện chính sách.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cấp chính quyền và tổ chức liên quan tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách người có công trong thời gian tới.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ, triển khai các giải pháp đề xuất nhằm đảm bảo chính sách người có công thực sự phát huy hiệu quả, góp phần xây dựng xã hội công bằng, nhân văn và phát triển bền vững.